Minister Mike Pompeo van Buitenlandse Zaken heeft woensdag toegegeven dat de huidige crisis rond Iran een “direct gevolg” is van het optreden van president Donald Trump.
Sinds Trump de Verenigde Staten terugtrok uit de in 2015 gesloten nucleaire deal met Iran heeft de Amerikaanse regering de druk op Teheran flink opgevoerd door het instellen van stevige sancties. Het doel daarvan is om Iran te dwingen opnieuw naar de onderhandelingstafel te komen voor een strengere deal die echt voorkomt dat Iran nucleaire wapens ontwikkelt.
Maar tot nu toe is de harde lijn waar Trump voor heeft gekozen niet succesvol. Er zijn geen aanwijzingen dat daar verandering in gaat komen.
Pompeo verdedigde de strategie tegenover journalisten die met hem meereisden naar Saudi-Arabië door het volgende te zeggen: “Er zijn nu mensen die zeggen dat de strategie van de president niet werkt, maar ik zou juist het tegendeel willen beweren. Ik zou zeggen dat wat we nu zien een direct gevolg is van onze terugtrekking uit de rampzalige Iran-deal.”
De minister van Buitenlandse Zaken deed zijn uitspraak naar aanleiding van de aanval afgelopen weekend op twee belangrijke Saudische olie-installaties. Hij kreeg vragen hoe zo’n aanval mogelijk was terwijl Saudi-Arabië heeft geïnvesteerd in Amerikaanse defensietechnologie.
Hoewel Pompeo toegaf dat de aanval "van een schaal was die we nog niet eerder hebben gezien", betoogde hij dat Iran zonder de sancties van de regering-Trump nog veel complexere en gevaarlijkere wapensystemen zou hebben.
En in zijn hele verhandeling zei hij dus per ongeluk dat de beslissing van Trump om zich terug te trekken uit de Iran-deal de reden is dat de VS en Saudi-Arabië in deze situatie terecht gekomen zijn.
Snel verslechterde relatie met Iran
Sinds Trump uit de nucleaire deal stapte is de relatie met Iran in rap tempo verslechterd. De situatie is de laatste maanden zo gespannen geworden dat er angst is voor een nieuw gewelddadig conflict in het Midden-Oosten.
De economische druk van de regering van Trump werd door Iran beantwoord met agressie om de VS en haar partners in de problemen te brengen.
Als Iran inderdaad verantwoordelijk is voor de aanvallen op de Saudische olievelden, dan komt dat volgens experts en voormalige Amerikaanse regeringsmedewerkers door de beslissing van Trump om zich terug te trekken uit de Iran-deal. En dat is ook de oorzaak van de bredere spanningen in de regio.
Directeur Barbara Slavin van The Future of Iran Initiative van The Atlantic Council schreef woensdag in een opiniestuk: "Dit is wat er gebeurt als je jezelf eenzijdig terugtrekt uit een nucleaire deal en daarna een ander land probeert te onderdrukken."
"De gevolgen van de strategie van 'maximale druk' zijn nu duidelijk geworden: toenemende instabiliteit in de Perzische Golf, een aanval op Saudische olie-installaties die een grotere impact heeft op de wereldwijde oliemarkt dan de Iraanse Revolutie én een voorzichtige hervatting van in de Iran-deal verboden nucleaire activiteiten", licht Slavin toe.
De beslissing van Trump om uit de nucleaire deal te stappen werd gelijk al bekritiseerd door nucleaire experts en bondgenoten van de VS die de deal mede ondertekenden.
Iran hield zich aan de afspraken
Pompeo omschreef de deal woensdag als een "enorme mislukking", maar de meeste feiten wijzen anders uit. De nucleaire waakhond van de VN heeft meerdere keren gerapporteerd dat Iran zich aan de afspraken uit de deal hield, ook nog nadat Trump zich eruit had teruggetrokken. Pas toen de spanningen met de VS deze zomer een hoogtepunt bereikten, begon Iran beetje bij beetje afstand te nemen van de overeenkomst.
"Er is bij mij geen enkele twijfel over dat deze hele cyclus van crisis en escalatie een direct gevolg is van de beslissing van de regering-Trump om uit de Iran-deal te stappen", zegt Jon Wolfsthal, die nucleair expert was voor The National Security Council ten tijde van het presidentschap van Obama.
"De Iraanse economie staat nu onder druk, omdat de VS niet voldoet aan de verplichtingen die waren afgesproken in de nucleaire deal. Daarom gaat Iran nu op zoek naar compensatie in Europa", licht Wolfsthal toe.
Wolfsthal benadrukt dat dit geen excuus mag zijn voor Iran om aanvallen uit te voeren op Saudi-Arabië, maar stelt dat er wel een direct verband is tussen het opzeggen van de deal door Trump en het huidige risico op een groot conflict.