Doordat zo weinig Japanse vrouwen carrière maken in het bedrijfsleven, loopt het land veel economische groei mis.

Het is toch een onthutsend cijfer. Van 185 topmensen van bedrijven genoteerd aan de Nikkei-index, die méér verdienden dan 100 miljoen yen (ongeveer 730.000 euro), was er maar één vrouw, bericht Bloomberg. En dat was ook nog een blanke Amerikaanse: Nicole Seligman, topvrouw van Sony Corporation of America en Sony Entertainment.

Goed opgeleide vrouwen die thuis zitten

Premier Shinzo Abe wil tegen 2020 dertig procent van het topmanagement vrouw is. De vraag is hoe hij dat gaat klaarspelen: het percentage ligt nu op 6,3 procent. Abe probeert op allerlei manieren Japan weer de economische krachtpatser van dertig jaar geleden te maken. Vrouwen stimuleren meer te gaan werken kan zich lonen. Japan investeert veel in de opleiding van vrouwen, die internationaal goed presteren op onderwijsranglijsten, schrijft de Economist.

Maar na hun afstuderen doen Japanse vrouwen weinig met hun kennis. Aanstaande schoonfamilies staan vaak wantrouwig ten opzichte van carrièregerichte vrouwen: ze horen nog steeds thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen. Vrouwenparticipatie in de arbeidsmarkt is 63 procent, veel lager dan in andere ontwikkelde landen. In de VS stopt dertig procent van de vrouwen tien jaar lang met werken na het krijgen van een kind: in Japan is dat maar liefst 70 procent.

Macho-cultuur op werkvloer

Veel vrouwen komen überhaupt niet terug op de werkvloer. Of ze nemen genoegen met een baantje onder hun niveau. Als verklaring wordt aangevoerd dat werk niet belangrijk is voor het statusgevoel van Japanse vrouwen: als hun man een goede managementfunctie heeft, zien Japanse vrouwen er geen been in om bij een supermarkt te gaan werken om het familie-inkomen een beetje aan te vullen.

De Japanse bedrijfscultuur werkt ook niet mee. In Japan hangt er een bamboeplafond, geen glazen plafond, zegt men wel: niet doorheen te breken, en niet eens transparant. Japanse collega's netwerken alleen ná het werk met elkaar, als liters bier de geesten een beetje hebben losgemaakt. Als vrouw is het lastig je in die alcoholcultuur te voegen. Het leven van de Japanse 'salary man' (overwerken verplicht) is überhaupt niet erg aanlokkelijk.

Buitenlandse kindermeisjes

Ondertussen vergrijst Japan. Als vrouwen even veel zouden werken als mannen, zou het bruto nationaal product met wel 15 procent kunnen toenemen. De tactiek van Abe's LDP-partij was tot nu toe vooral om vrouwen thuis te houden, om nieuwe werknemers te baren. Maar het geboortecijfer blijft dramatisch laag.

Meer kinderopvang, met buitenlandse kinderverzorgsters, zou een oplossing van het probleem kunnen bieden. Daarvoor zouden de zeer restrictieve immigratie-regels van het land voor moeten aangepakt. Japanners staan huiverig tegenover immigratie, bang voor aantasting van de Japanse cultuur.

Belastinghervorming

Een echte stimulans zou belastinghervorming zijn. Het hoofd van het huishouden mag 380,000 yen (2800 euro) aftrekken, zolang het salaris van zijn vrouw maar lager is dan 1,03 miljoen yen (7500 euro). Dat stimuleert vrouwen niet om carrière te maken. Als een vrouw minder verdient dan 1,3 miljoen yen, kan ze bovendien aanspraak maken op het staatspensioen zonder premie te hoeven betalen.

Als Abe deze privileges wil aanpakken, zou dat zijn LDP echter veel stemmen kunnen kosten.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl