We gaan de Europese bankbalansen eindelijk schoonvegen. De ECB belooft als nieuwe toezichthouder streng en genadeloos te zijn. Maar zonder een financieel vangnet kan de eurocrisis juist weer oplaaien, waarschuwt Mathijs Bouman.

Het lijkt al weer zo lang geleden, die eurocrisis van 2012. Hoe zat het ook al weer? Banken in Zuid-Europa hadden te veel geld uitgeleend aan onder andere de vastgoedsector en de eigen overheid.

Hun eigen vermogen schoot tekort om deze verliezen te nemen.  Er was steun van de eigen overheid nodig, maar ook daar was het geld op.

Banken en overheden trokken elkaar zo steeds verder de modder in. De bankproblemen verlaagden de kredietwaardigheid van de overheid, staatsobligaties werden minder waard, waardoor de bankenbalansen nog verder erodeerde. Spanje en Italië gingen er bijna door failliet.

Gelukkig schoot de Europese Centrale Bank net op tijd te hulp. Met 1.000 miljard euro langlopende leningen (‘LTRO’) werden de bankbalansen versterkt. En met de belofte om, indien nodig, staatsobligaties op te kopen (‘OMT’) legde de ECB een bodem onder de waarde van staatsobligaties

Lapwerk

De crisis ging liggen. Maar de ECB-maatregelen waren niet veel meer dan lapwerk. De structurele oplossing moest van de Europese politiek komen. Het toezicht op de banken moest naar Europees niveau worden getild.

Alleen een Europese toezichthouder kan banken geloofwaardig verbieden om te veel geld te lenen aan de eigen overheid of de eigen woningmarkt. Voor lokale toezichthouders ligt zo’n verbod politiek te gevoelig.

De rol van Europese toezichthouder werd toebedeeld aan de ECB. Vanuit het nieuwe hoofdkantoor in Frankfurt zal de ECB vanaf november 2014 de pakweg 130 grootste Europese banken in de gaten houden.

Het komende jaar wordt gebruikt om de bankbalansen door te lichten, op te schonen en zo nodig aan te vullen. Eind november kan de nieuwe toezichthouder dan van start gaan met een netjes gefinancierd Europees bankwezen, zo maakte de ECB woensdag bekend.

Een klein detail

Er is slechts één probleempje. Een klein detail. Niemand weet waar het geld voor deze herfinanciering vandaan moet komen

Sommige banken kunnen misschien extra aandelen uitgeven. Andere komen met het inhouden van de winst al een eind. Maar de echte probleemgevallen maken geen winst en hoeven bij de kapitaalmarkt niet aan te kloppen voor nieuw eigen vermogen.

De probleembanken zullen toch weer gewoon aan moeten kloppen bij de overheid. Bij de Spaanse overheid, bij de Italiaanse overheid, de Portugese en de Griekse.  Kunnen die in 2014 dan wel wat ze in 2012 niet konden? Natuurlijk niet, de financiële positie van de zuidelijke eurolanden is niet verbeterd.

Dus krijgen we eind 2014 een re-run van de horrorfilm uit 2012. Met banken die overheden wurgen, overheden die banken laten stikken, en beleggers en investeerders die in dolle paniek naar de uitgang rennen

Geen wonder dat de ECB er de afgelopen week in niet mis te verstane bewoordingen bij de Europese politici op aandringt om nu al geld klaar te zetten voor de herkapitalisatie van de banken in 2014.

Renovatie van de banken

Laat nu aan de financiële markten zien dat we bereid zijn om de renovatie van de bankensector netjes af te ronden, moet de boodschap zijn. Met geld van de banken, van de overheden maar uiteindelijk ook van andere Europese landen

Laat zien dat, hoe streng de ECB de balansen ook controleert, er geld klaar staat voor een beheerste afhandeling van de problemen die de toezichthouder constateert.

Het Europese noodfonds ESM is hiervoor de aangewezen kandidaat. Maar met name de noordelijk politici weigeren om het noodfonds in te zetten voor bankproblemen uit het verleden. Zuidelijke lidstaten moeten hun banken maar zelf op de been houden

Dat standpunt is politiek ongetwijfeld slim, maar economisch is het oliedom. Zonder een financieel vangnet voor probleembanken in probleemlanden, keren we terug naar de situatie van 2012.

Geen nieuwe paniek

De ECB kan alleen als strenge toezichthouder optreden als men weet dat eerlijkheid over de bankbalansen geen nieuwe paniek op de financiële markten veroorzaakt.

De ECB speelt deze week een spannend spelletje blufpoker. Men gaat beginnen met het doorlichten van de banken, zonder dat de politiek het geld voor de afwikkeling heeft klaar gezet.  De nieuwe toezichthouder springt van de toren en roept vervolgens zo hard mogelijk: “Span een vangnet”.

Nu maar hopen dat er iemand luistert.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl