Daar is ‘ie weer. Die steeds terugkerende droom over een muntunie met alleen
maar sterke landen. De euro van het Noorden, die net zo hard, stabiel en
betrouwbaar is als de Duitse mark ooit was.
Nu Italië het volgende slachtoffer dreigt te worden van de eurocrisis, wordt
er weer hardop gespeculeerd over een muntunie van de Goede Landen.
Persbureau Reuters
berichtte donderdag zelfs over een geheim overleg van Duitse en Franse
ambtenaren die de mogelijkheid van een euro voor de kernlanden zouden
bestuderen.
Gerrit Zalm
Het is een mooie droom. Gerrit Zalm droomde al over de sterke euro in de
jaren negentig, toen hij als minister van Financiën streed tegen de
toetreding tot de muntunie van Italië. Zijn Duitse collega Theo Waigel
droomde met hem mee. Waigel wilde de regels voor de euro zo streng maken,
dat alleen sterke landen, met een houdbare schuld, zich ervoor zouden
kwalificeren.
De Europese munt zou er alleen zijn voor Duitsland, Frankrijk en de
Benelux-landen. Misschien later aangevuld met Scandinavische landen,
Oostenrijk, en wie weet ooit met Groot-Brittannië.
Dat ideaal uit de jaren vóór de invoering van de euro, is de koortsdroom van
vandaag. De eurocrisis maakt radeloos. Het zieke eurogebied is een ijlende
patiënt die het verschil tussen waan en werkelijkheid uit het zicht is
verloren.
Want fantaseren over zo’n sterke, noordelijk euro, of ‘neuro’, heeft weinig
zin. Natuurlijk, als we in een soepele beweging van de huidige chaos konden
overspringen naar het Utopia van de neuro, moesten we dat meteen doen.
Maar in de praktijk zal zo’n overgang gepaard gaan met nog veel meer chaos en
nog veel grotere verliezen. Als doel is de neuro een mooi idee, maar er is
geen begaanbare weg naartoe.
Rekenen op de euro
We leven niet meer in 1999, het jaar dat de euro werd ingevoerd. We zijn nu
twaalf jaar verder. Twaalf jaar waarin Europese banken, verzekeraars,
pensioenfondsen en andere investeerders zijn gaan rekenen op de euro. Ze
hebben hun vermogen belegd in andere eurolanden.
Daardoor zijn de financiële markten van de eurolanden verknoopt geraakt. Het
verlies van de een is het verlies van de ander. Als Italië de rug keert naar
de euro, zal het land zijn euroschulden nooit terug kunnen betalen. Veel
Franse en sommige Duitse banken kunnen dat verlies niet dragen.
De gevolgen van een dergelijk ongecontroleerd failliet van Italië zijn
letterlijk niet te overzien. Het zou een gebeurtenis zonder precedent zijn
die de welvaart in heel Europa en daarbuiten bedreigt. Het uiteenvallen van
de muntunie is niet de oplossing, maar het probleem.
Erosie bereikt de kern
Ook al omdat het spel na het uittreden van landen als Italië, Spanje,
Portugal en Griekenland niet is gespeeld. De erosie aan de randen van het
eurogebied, zal uiteindelijk de kern bereiken.
Waarom zou bijvoorbeeld Frankrijk in de muntunie blijven? Als de Franse banken
onderuit gaan, na een Italiaans faillissement, moet de Franse overheid ze
nationaliseren. Dat kost Frankrijk zijn AAA-rating, en maakt lenen nog
duurder voor het land.
Duitsland zou garant kunnen staan voor Frankrijk. Maar de Duitsers zijn
blijkbaar niet bereid om hun kredietwaardigheid in te zetten om Spanje en
Italië binnenboord te houden. Zouden zij dan wel genegen zijn om Frankrijk
te redden?
Spijkerharde super-euro
En willen de Fransen eigenlijk wel gered worden? Na de grote schoonmaak van
de eurozone, zal Frankrijk veel last krijgen van concurrentie uit het
zuiden. Door de nieuwe drachme, lire, en peseta te devalueren, kunnen de
Zuid-Europese landen eindelijk weer concurreren. De Franse exporteurs moeten
dan juist zien te rooien met de dure, spijkerharde super-euro.
Hoe lang zal het duren tot de roep om een goedkope Franse frank het Élysée
heeft bereikt? Misschien maar een paar maanden. Daarop vooruitlopend zullen
buitenlandse investeerders Franse staatsobligaties al veel eerder links
laten liggen. Zij willen hun geld liever niet in franken terug krijgen.
Als Italië gaat, is Frankrijk dus ook moeilijk te handhaven in de monetaire
unie. En zonder Frankrijk is de euro niet veel meer dan een
wisselkoersafspraak tussen Duitsland en de directe buurlanden. Zonder
Frankrijk is er geen euro.
Dansen op het graf
Wie zich blij maakt over het mogelijke vertrek van Italië uit de muntunie,
danst dus op het graf van de euro. Er is geen nette, beheerste oplossing. Of
we houden Italië er in, of we geven de euro op. De super-euro voor nette
landen, is een luchtspiegeling.
De neuro is een sprookje uit de twintigste eeuw, dat in de huidige crisis
slechts afleidt van de troebele, rommelige, kostbare en tenenkrommend
oneerlijke oplossing die misschien nog wel kans van slagen heeft: het met
ons goede geld binnenboord houden van de eurolanden in problemen. Stop met
dromen, kom in actie! Het is al bijna te laat.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl