Malaria mag in Europa dan niet meer voorkomen, in grote delen van Zuid-Amerika, Afrika en Azië loop je nog wel het risico om de gevreesde muggenziekte op te lopen.
De infectieziekte wordt veroorzaakt door een bepaalde parasiet die op mensen wordt overgebracht door malariamuggen. De eerste symptomen van malaria zijn koorts, moeheid, hoofdpijn en spierpijn. Ook diarree en braken kunnen voorkomen. Onbehandeld kan de ziekte dodelijk zijn.
Gelukkig kun je voor vertrek pillen slikken om de kans op besmetting aanzienlijk te verkleinen. En natuurlijk is het verstandig om maatregelen te nemen om de muggen weg te houden, zoals het dragen van bedekkende kleding, slapen onder een klamboe en het gebruik van een muggenmiddel met DEET.
Er doen veel verhalen over malaria en vaccins tegen andere ziektes de ronde. Dokter Rob van Aalsburg van de Travel Clinic van het Rotterdamse Havenziekenhuis prikt vijf misverstanden door.
Misverstand 1: Ik ben in het gebied waar ik naartoe reis opgegroeid. Ik hoef dus geen medicijnen te slikken. En vaccinaties zijn ook niet nodig.
"Als je bent opgegroeid in malariagebied maak je vaak een aantal keer de ziekte door en ontwikkel je een zekere vorm van immuniteit. Alleen verdwijnt die immuniteit na een maand of zes, en daar zijn niet zoveel mensen zich van bewust. Afrikaanse uitwisselingsstudenten die een jaar in Europa gaan studeren lopen zo bij terugkomst evenveel risico als een blanke westerling."
Misverstand 2: Van malariapillen, vooral van Lariam, krijg je bijwerkingen.
"We bagatelliseren bijwerkingen niet meer. En bij mefloquine, dat in de volksmond Lariam wordt genoemd, heeft 5 procent van de mensen echt last van de bijwerkingen. Maar ook bij andere middelen kunnen er bijwerkingen zijn."
"Het probleem van elke profylaxe (medicijnen die je slikt ter voorkoming van, red.) is echter dat je alleen iets van de bijwerking merkt en niet van de werking van het medicijn. Dat is anders bij een antibiotica, waar je een positief gevoel over krijgt, omdat je je beter gaat voelen. Bij profylaxe kun je daarom in de verleiding komen om te stoppen met slikken of je kuur na terugkomst niet af te maken, terwijl je misschien wel degelijk door een besmette mug gestoken bent."
Misverstand 3: Ik ga naar een luxe, all-in resort, dus ik hoef mij niet in te enten.
"Ook in vijfsterrenresorts loop je risico's. Er zijn de laatste tien jaar grote uitbraken van hepatitis A (besmettelijke geelzucht) geweest in Turkije en Egypte. In het laatste geval kwam het door sinaasappelsap die door een lokale leverancier was aangeleverd."
"De paradox is dat de kans op besmetting in een luxe-resort misschien wel groter is geworden nu de ziekte in veel landen minder voorkomt. Vroeger kregen veel Turkse kinderen op jonge leeftijd hepatitis A. Voor het tweede jaar of zelfs vijfde levensjaar kan het niet veel kwaad, net zoals bij de waterpokken. Daarna ben je resistent."
"Maar nu de ziekte minder voorkomt, zijn niet alle volwassenen meer resistent. Als er nu een uitbraak is, worden niet alleen de kinderen ziek maar ook de achttienjarige kok die voor jou een maal staat te bereiden. En die kan via het eten een heel hotel besmetten."
Misverstand 4: Vaccinaties heb je alleen nodig als je ver weg gaat.
"Mensen associëren vaccinaties met vliegvakanties, maar er zijn ook bestemmingen die je met de auto kunt bereiken waar vaccinaties soms aan te raden zijn."
Misverstand 5: Medicijnen zijn in Nederland heel erg duur en alleen op recept verkrijgbaar. Je kunt ze ook gewoon lokaal kopen.
"Het is goed om heel argwanend te zijn ten opzichte van medicijnen die lokaal verkrijgbaar zijn. Zeker als een middel dat hier enkele tientjes kost, daar voor 1 dollar verkrijgbaar is."
"Uit onderzoek is echter gebleken dat in Afrika en delen van Azië meer dan 50 procent van de antibiotica of anti-malariamiddelen van slechte kwaliteit of nep zijn. Daarom raden we mensen aan die permanent medicijnen gebruiken, ze van huis mee te nemen."
"Heb je een keer lokaal medicijnen nodig, koop ze dan van een apotheek die ook aan een lokaal ziekenhuis levert. De kans is dan groter dat de medicijnen goed werken."