De magnetische noordpool verschuift steeds sneller en dat is slecht nieuws voor scheepskapiteins en vliegtuigpiloten.
De magnetische noordpool is niet hetzelfde als het geografische noorden, maar is cruciaal voor kompassen en de navigatie van vliegtuigen, schepen en onderzeeërs. De laatste tientallen jaren beweegt het magnetische noorden onregelmatig in noordelijke richting over het Canadese Nunavut richting Siberië.
“Hij beweegt ongeveer 50 kilometer per jaar”, vertelde onderzoeker Ciaran Beggan van The British Geological Survey in het Schotse Edinburgh tegen Reuters. “Hij verschoof nauwelijks tussen 1900 en 1980, maar is duidelijk aan het versnellen in de afgelopen 40 jaar.”
Het is voor het Europese en Amerikaanse leger noodzakelijk goed oog te houden op het magnetische noorden, aangezien hun navigatiesystemen gebruikmaken van het World Magnetic Model (WMM), dat is gebaseerd op het magnetische veld van de aarde. Ook commerciële vliegtuigmaatschappijen, Google Maps en sommige gps-apps op de smartphone gebruiken het model om de juiste locatie te bepalen en te navigeren.
Elke vijf jaar komen The British Geological Survey en The National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) met een update van het model om ervoor te zorgen dat gps-systemen en kompassen de juiste referentiepunten blijven gebruiken.
De volgende grote update stond eigenlijk gepland voor 2020, maar de magnetische noordpool had andere plannen. In 2018 overschreed hij de internationale datumgrens en begon nog sneller te bewegen. Wetenschappers weten niet zeker waardoor de magnetische noordpool zulke vreemde capriolen uithaalt, maar het Amerikaanse leger verzocht om een vervroegde update. En dus is het World Magnetic Model al op 4 februari aangepast.
De verschuiving van het magnetische veld door de eeuwen heen
De magnetische noordpool en het meest noordelijke punt van de Aarde liggen niet op dezelfde plek. Het "echte" geografische noorden ligt vast, terwijl de magnetische noordpool elk jaar verschuift. In 1904 lag het magnetische noorden in het noordoosten van Canada en sindsdien beweegt het richting Siberië.
Het aardmagnetisch veld is waarschijnlijk ontstaan door de stroming van nikkel en ijzer in de vloeibare buitenkern op bijna 3.000 kilometer onder het aardoppervlak. Het veld beschermt onze planeet tegen zonnestraling en dodelijke zonnewind. Zonder het veld kan die wind de aarde ontdoen van zijn oceanen en atmosfeer.
Maar periodieke en soms willekeurige veranderingen in de verdeling van het vloeibare metaal veroorzaakt eigenaardigheden in het magnetische veld van de aarde.
Stel je het magnetische veld voor als een serie rubberen banden die om de magnetische polen heen zijn gedraaid. Veranderingen in de vloeibare kern kunnen op verschillende plekken een ruk geven aan die rubberen banden. Daardoor verandert de beweging van de magnetische pool.
Wetenschappers hebben onlangs twee mogelijke verklaringen gepresenteerd voor het sneller verschuiven van de magnetische noordpool. Een mogelijkheid is dat een krachtige geomagnetische puls onder Zuid-Amerika in 2016 het veld in de war heeft gebracht. De tweede mogelijkheid is dat er een stroom van snelbewegend vloeibaar ijzer in de binnenste kern van de aarde onder Canada verantwoordelijk is voor de bewegingen van de magnetische noordpool, berichtte Nature News.
Waarom een nauwkeurig World Magnetic Model zo belangrijk is
Het WMM is geen statisch snapshot van hoe het magnetische veld van de aarde er elke vijf jaar bij ligt. Het is eerder een lijst van getallen die apparaten en navigeerders in staat stelt te berekenen hoe het magnetische veld op welke plek op aarde dan ook eruitziet in de vijf jaar nadat een nieuw model wordt gepubliceerd.
Het probleem is dat er meer fouten in het model komen, naarmate de magnetische pool meer beweegt. Daardoor is het WMM sinds 2016 steeds minder nauwkeurig geworden. En daarmee ook de militaire navigatiesystemen en onze gps-systemen.
Door de snel toenemende fouten moesten wetenschappers met een noodupdate komen en dat was goed nieuws voor alle navigatiemodellen, ook al werd de update twee weken vertraagd door de shutdown van de Amerikaanse overheid.
Maar gelukkig beïnvloedden de fouten alleen de navigatie in het noordpoolgebied en het uiterste noorden van Canada, vertelt Beggan tegen Reuters. Mensen die hun smartphones gebruiken in Amsterdam, New York of Beijing hebben niks gemerkt van de snelle verschuiving van de magnetische noordpool.
Maar scheepskapiteins, luchtvaartpiloten en militaire navigeerders kunnen opgelucht ademhalen nu het magnetische noorden voorlopig weer nauwkeurig is vastgelegd.
Lees meer:
- Kun je beter wandelen of rennen als het regent? Wetenschappers hebben daar eindelijk een antwoord op
- Word je echt sneller verkouden als je met nat haar de deur uit gaat? We stelden die vraag aan meerdere huisartsen
- Wetenschappers ontdekken resten van kleine wezentjes – in een verborgen meer, 1 kilometer onder Antarctica