Felix Merks, directeur van Result ADR, een bedrijf dat is gespecialiseerd is in zakelijke bemiddeling, geeft antwoord op zes veel voorkomende vragen bij de verdeling van de erfenis.

Bij de verdeling van de boedel van pa en ma vliegen broers en zussen elkaar niet zelden in de haren. Los van de emotionele schade die dit teweeg brengt, zorgt het geruzie vaak ook tot een forse vertraging in de afhandeling van de erfenis. Soms kan het wel drie jaar — of nog langer — duren voor de kwestie zakelijk is afgehandeld. Met alle extra kosten van dien.

Veel ellende is te voorkomen door al vóór je ouders zijn overleden met elkaar te praten over de boedelverdeling. Mocht je dat niet durven, bijvoorbeeld uit angst inhalig over te komen, dan kun je met enkele eenvoudige stappen een dreigende vete in de kiem smoren. Felix Merks, directeur van Result ADR (een bedrijf dat is gespecialiseerd in zakelijke mediation) geeft antwoord op zes veel voorkomende vragen.

Ik wil niet dat mijn broer wordt aangewezen als executeur. Wat nu?

“De erflater mag bepalen wie de erfenis afwikkelt. Heb je met deze persoon grote problemen en laat hij steken vallen, dan rest een gang naar de kantonrechter.”

“Bij veel ruzies over de erfenis blijkt de executeur een erfgenaam te zijn. Omdat erfgenamen zelf emotioneel bij de boedelscheiding zijn betrokken, leidt dat geregeld tot (de schijn van) belangenverstrengeling.”

"Het is daarom verstandiger om een onafhankelijke partij als executeur aan te wijzen. Bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon van de familie of een neef die niet meedeelt in de erfenis. Of -- bij ingewikkelde of omvangrijke erfenissen -- een professional."

"Je kunt je ouders ook vragen in hun testament een conflictmanagementclausule op te nemen. Hierin staat vermeld dat bij een conflict over de erfenis een neutrale derde partij, bijvoorbeeld een mediator, wordt ingeschakeld. Deze kan zelfs met naam en toenaam worden genoemd."

"Wil je straks bij de notaris niet voor verrassingen komen te staan, probeer dan de keuze van de executeur nu alvast met je ouders te bespreken."

Wat kan ik doen als de executeur dubieuze besluiten neemt?

"Probeer de kwestie eerst te bespreken. Liggen jullie visies te ver uiteen, dan kan een mediator wellicht soelaas bieden. Hij zoekt met jullie naar een gezamenlijke oplossing."

"Kom je er echt niet uit, weiger dan de voorgestelde boedelverdeling te accepteren. Iedereen moet namelijk eerst groen licht geven voor knopen kunnen worden doorgehakt. Eventueel leg je het geschil voor aan de rechter. Of aan een arbiter, een particuliere rechter die een bindende uitspraak doet. Arbitrage is vertrouwelijk, waardoor je privégegevens niet op straat zullen belanden."

Mijn zus heeft het vakantiehuis van mijn ouders veel te laag getaxeerd, omdat ze het zelf wil overnemen. Wat kan ik doen?

"Voor het vaststellen van het successierecht moet de fiscale waarde van de erfenis worden vastgesteld. Je wilt als erfgenamen natuurlijk dat die waarde zo laag mogelijk is. Gebruik je die waarde echter ook voor de verdeling van de goederen, dan kan dat tot problemen leiden, bijvoorbeeld als dat vakantiehuis eigenlijk te laag is getaxeerd."

"De meest eerlijke oplossing is om van alle waardevolle voorwerpen en onroerend goed twee verschillende waarden te laten bepalen: de fiscale waarde (als basis voor de Belastingdienst) en de economische waarde (voor de boedelverdeling)."

"Je kunt ook je ouders vragen alle waardevolle voorwerpen nu alvast te laten taxeren of vooraf een taxateur aan te wijzen."

Hoe zorg ik ervoor dat mijn zus niet overbedeeld wordt?

"Veel erfgenamen kiezen voor een loting. Dat lijkt het meest eerlijke systeem, maar leidt vaak tot ruzies. Bijvoorbeeld als dat zeventiende eeuwse schilderij uiteindelijk terecht komt bij een broer of schoonzus die er minder emotionele binding mee heeft."

"Mijn advies is om alle erfgenamen een lijstje te laten opstellen met de spullen die ze het liefst willen hebben. Vaak blijkt dat je een groot deel van de boedel dan zonder problemen kunt verdelen. De spullen waar meer erfgenamen op azen kun je proberen zo rechtvaardig mogelijk te verdelen. Krijgt de ene zoon die piano die iedereen wilde hebben, dan kan de ander daarvoor financieel worden gecompenseerd. Met veel praten en onderling begrip tonen kun je vaak veel problemen wegmasseren."

Mijn moeder heeft mij die gouden ring beloofd. Mag ik die dus claimen?

"Nee, zelfs niet als jouw moeder daar een sticker met jouw naam op heeft geplakt. Zo'n belofte leidt vaak ook tot pijnlijke discussies, want wie zegt dat jij de waarheid spreekt of dat moeder niet onder druk is gezet om die
ring aan jou toe te wijzen?"

"Je moeder kan een nabestaandendossier opstellen, waarin ze behalve gegevens over de uitvaart ook een boedelbeschrijving opneemt. Bij discussie tussen de erfgenamen is dan voor iedereen duidelijk hoe zij erover dacht. Maar je kunt hier geen rechten aan ontlenen."

"Wil je moeder er 100 procent zeker van zijn dat jij later haar ring zal dragen, dan moet ze dat in haar testament of codicil vermelden."

Mijn broer is wel getrouwd, maar hij heeft geen kinderen. Ik wel. Hoe voorkom ik dat familiestukken straks bij de 'koude kant' terechtkomen?

"Je kunt je ouders vragen om in hun testament te bepalen dat erfstukken uit de familie na de dood van je broer bij jouw kinderen terecht komen. Jouw broer krijgt dan tot het zover is het vruchtgebruik. In ruil hiervoor kun je hem extra financiële compensatie bieden."

Dit artikel is eerder gepubliceerd in 2008.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl