Een ironisch onderzoeksresultaat op de maan.
Mysterieuze temperatuurschommelingen die onderzoekers decennia voor een raadsel zetten, blijken veroorzaakt door boringen van astronauten om de maan beter te begrijpen.
Apollo-ruimtevaarders boorden in 1971 en 1972 gaten in het maanoppervlak. Die waren zo’n 1 à 2 meter diep en bevatten een koker van glasvezel met daarin een thermometer van platina. Zo konden de NASA-medewerkers op aarde bijna realtime de temperatuur op de maan meten.
In 1975 merkten onderzoekers van NASA iets vreemds op. De geregistreerde temperatuur liep tot wel 3,5 graad Celsius op in de jaren nadat de thermometers waren geplaatst.
Ook toen al kwam de hypothese voorbij dat de astronauten daarvan de oorzaak waren. Andere theorieën suggereerden dat fluctuaties in de baan van de maan, straling vanaf de aarde of zelfs de kokers verantwoordelijk waren voor de schommelingen.
Onlangs keken wetenschappers nog eens naar de data uit 1975 en legden de metingen naast andere studies die zijn gedaan naar de maan. Hun conclusie? De opwarming is hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door de astronauten, schreven ze in een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Geophysical Research in april van dit jaar.
De voetstappen van Armstong en co
Volgens de paper stegen de temperaturen in de onderzochte gebieden op de maan met 1,6 tot 3,5 graad Celsius. In de kokers die dicht onder het oppervlak lagen was de stijging groter dan in de dieper gelegen exemplaren. Dat duidt erop dat de opwarming is veroorzaakt door iets op het oppervlak, niet door een natuurlijk fenomeen in het binnenste van de maan.
Wat kan dat dan zijn? De onderzoekers hebben een simpele verklaring.
Het maanoppervlak is bedekt met een dikke laag fijn zand, ook wel regoliet genoemd. Door te wandelen en rijden over de maan hebben de astronauten dat mengsel van stof en gruis omgewoeld. Daarmee kwam materiaal aan de oppervlakte dat donkerder gekleurd was - en dat neemt meer licht op. Daardoor is de temperatuur van de maan waarschijnlijk licht gestegen.
"Bij het installeren van de meetinstrumenten verstoor je juist de omgeving waaraan je metingen wilt doen", vertelt onderzoeksleider Seiichi Nagihara tegen de blog van de Amerikaanse geologische bond GeoSpace.
Toch is het niet met zekerheid te zeggen dat de voetstappen van de astronauten de maan hebben opgewarmd. Een paar van de banden waarop de gegevens uit 1975 stonden, verkeerden in een zeer slechte staat.
Maar als slechts een paar wandelingen de temperatuur van de maan kunnen verhogen, dan is dat iets waar wetenschappers rekening mee moeten houden bij toekomstige bemande ruimtevaartmissies.
Volgens Nagihara onderstreept dit onderzoek nog maar eens dat de acties van mens in de ruimte grote invloed kunnen hebben. "Zulke overwegingen nemen we zeker mee bij het ontwerpen van nieuwe instrumenten."