- De mens zette in 1969 voor het eerst voet op de maan en in 1972 voor het laatst.
- Maar na een halve eeuw afwezigheid zijn er inmiddels volop plannen voor nieuwe bemande maanmissies.
- Nieuwsgierigheid, prestige, geopolitieke macht, innovatie en economische kansen vormen de belangrijkste drijfveren.
- Lees ook: Nieuwe ruimterace in volle gang: China en Rusland willen samen bemande maanbasis bouwen
Het is bijna een halve eeuw geleden dat er voor het laatst mensen op de maan rondliepen. In 1969 was Neil Armstrong de eerste mens die voet op de maan zette en in de drie jaar daarna deden nog elf astronauten dat, allen Amerikanen. Maar sinds de Apollo 17 in december 1972 zijn er geen bemande missies naar de maan meer geweest.
Maar er is alweer enige tijd volop interesse voor de maan nadat vorig jaar in het teken stond van ruimtetoerisme. Toen waren er meerdere lanceringen van Virgin Galactic, Blue Origin en SpaceX en werd bekend dat Elon Musk zo snel mogelijk naar Mars wil.
Zo willen de Verenigde Staten binnen enkele jaren weer mensen op de maan zetten. China liet begin 2019 een Chinese robotsonde op de achterkant van de maan landen een jaar later als tweede land ooit een vlag op het maanoppervlak.
Behalve de VS en China hebben ook Europa en Rusland ambitieuze plannen voor maanmissies en dromen India en Israël na grotendeels mislukte projecten in de afgelopen jaren ook nog altijd van de maan.
Maar waarom zijn we zo lang niet op de maan geweest?
Dat is allereerst een kwestie van geld. Het optuigen van een ruimtevaartprogramma kost miljarden en na zes geslaagde maanlandingen tussen 1969 en 1972 was de nieuwigheid er wel af. De politiek wilde al snel niet meer zoveel geld investeren.
In de Verenigde Staten kreeg ruimtevaartorganisatie NASA in de jaren zestig tijdens de hoogtijdagen van de ruimterace tegen de Sovjet-Unie nog 4,5 procent van het federale budget. In de afgelopen 15 jaar daalde dat volgens The Atlantic naar een half procent.
Ook de zorgen om de veiligheid spelen een rol. Zo was er in 1970 na de lancering van de Apollo 13 een explosie aan boord en moest de maanmissie worden afgebroken. Dat had ook zomaar fatale gevolgen kunnen hebben.
Hoe zien de nieuwe plannen om naar de maan te gaan eruit?
De NASA is nu van plan weer mensen naar de maan te sturen en doet dat in samenwerking met het ruimtevaartbedrijf SpaceX van Elon Musk, dat een nieuwe maanlander ontwikkelt. Oorspronkelijk was het de bedoeling om al in 2024 weer naar de maan te af te reizen, maar inmiddels heeft het zogeheten Artemis-project vertraging opgelopen. De eerste maanmissie wordt nu pas op z'n vroegst in 2026 verwacht. Dat worden missies voor langere periodes, vooral bedoeld om verdere ruimtereizen naar Mars voor te bereiden.
Daartoe willen de Amerikanen permanente infrastructuur op de maan bouwen, waaronder een landingsplaats, elektriciteitsvoorziening en afvalverwerking. Er moet een bewoonbaar ruimtevoertuig komen waar tochten tot 45 kilometer over de maan mee gemaakt kunnen worden.
Ook China en Rusland willen samen een bemande maanbasis bouwen. Die moet vanaf 2035 stroom, communicatiemiddelen en andere voorzieningen die menselijke bewoning mogelijk moeten maken hebben. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA droomt intussen van Moon Village. Dat moet in eerste instantie een plek worden voor wetenschappers en bedrijven vanuit de hele wereld, maar later ook voor ruimtetoeristen.
Wat drijft de mens om naar de maan te gaan?
Allereerst de behoefte om onze nieuwsgierigheid te bevredigen. Door het bestuderen van het maanoppervlak kunnen we meer te weten te komen over de oorsprong en het functioneren van ons zonnestelsel.
Maar ook prestige, geopolitieke macht en economische kansen spelen een belangrijke rol. Het lijkt er dan ook op dat er een nieuwe ruimterace bezig is tussen de VS enerzijds en China en Rusland anderzijds. Maar de huidige ruimtevaartprogramma's zijn veel meer gebaseerd op internationale samenwerking dan in het verleden. Denk maar aan ruimtestation ISS, dat een gezamenlijk project is van de Verenigde Staten, Europa, Rusland, Japan en Canada. Maar door de oorlog in Oekraïne en de spanningen tussen China en de VS staan dergelijke vormen van samenwerking onder druk.
Ruimtemissies zijn ook altijd een katalysator geweest voor technologische ontwikkelingen. Zo hebben zonnepanelen, smartphones en onze steeds slimmer wordende auto's volgens NPO Kennis allemaal een flinke zet in de rug gehad van de ruimtevaart, waar alles zo licht, klein, sterk en snel mogelijk moet zijn.
Ook zal op de maan moeten blijken of mensen met gebruik van lokale grondstoffen kunnen overleven ver weg van de aarde. In de toekomst worden er wellicht wel uitvindingen gedaan die we ons nu nog niet voor kunnen stellen, maar ook veel praktisch nut zullen hebben in ons dagelijks leven.