The Body Shop is niet zonder reden bekender dan Lush: onder de hoede
van Anita Roddick openden tweeduizend filialen hun deuren in 54 landen.
Lush, dat startte in Engeland, haalt dat in de verste verte niet, met
slechts zo’n 450 winkels in 34 landen. Omzet wereldwijd: 195 miljoen euro.
In Nederland telt het bedrijf vijf winkels: in Amsterdam (2), Haarlem,
Maastricht en Den Bosch.

Een kwart van de omvang van The Body Shop: het klinkt alsof oprichter Mark
Constantine niet altijd de goede keuzes heeft gemaakt. "Ach, wat is
succes? Hoe kun je dat goed meten? Ik blijf liever trouw aan mijn formule
dan dat ik onderdeel word van zoiets als L’Oréal. Dan hebben aandeelhouders
te veel te zeggen over mijn bedrijf. En ik luister liever naar de klant dan
naar een aandeelhouder," zegt hij lachend, maar wel met een serieuze
ondertoon.

De wegen van Constantine en Roddick gingen uiteen in 1994. Een adviseur raadde
Roddick aan om de productie van de cosmetica niet aan een bedrijf op afstand
over te laten. Het zou slimmer zijn om Constantine z’n bedrijf, op dat
moment hoofdleverancier van The Body Shop, over te nemen. Met veel pijn in
zijn hart liet hij zijn recepten los, voor 8,8 miljoen euro.

Later kwamen er spanning tussen de twee, toen Constantine tevergeefs een bod
deed op The Body Shop. Roddick wuifde haar oude collega weg met de woorden "wat
een slechte aprilgrap".

Lush en The Body Shop lijken qua ideologie zeer op elkaar. Beiden
hekelen ze dierproeven en beiden gebruiken zoveel als mogelijk ingrediënten
uit de natuur. Constantine vond wel dat zijn concurrent onnodig veel
verpakkingen gebruikte. Aan de andere kant beschuldigde Anita Roddick Lush
ervan om niet "ethisch genoeg" te zijn. Anita was uiteraard de
filantroop was van de twee. (Zie artikel ‘inspirator Anita Roddick’).

Constantine heeft zijn winkels ingericht als kruidenierszaken. De bruisballen
liggen als fruit opgestapeld in houten dozen, en de cosmetica wordt vaak van
grote stukken afgesneden met een kaassnijdraad of mes. The Body Shop schuwt
daarentegen juist niet glimmende plastic dozen en plastic draagtassen.

De Lushproducten voor Nederland worden in kleine fabrieken in
Groot-Brittannië geproduceerd. Het bedrijf hecht aan 'track &
trace: producten en hun ingrediënten zijn traceerbaar; de oorsprong staat
vermeld op het etiket. Bij zeepstukken zet Lush zelfs de naam van de
fabrieksmedewerkers op de zeepstukken. De klant in Amsterdam ziet meteen wie
zijn zeep heeft gemaakt, daar in Engeland.

Hoe houd je het belang van het individu vast naarmate je bedrijf groeit? Lush
groeide vorig jaar met dertig procent. "Dat is toch niet moelijk? Ik
vind het belangrijk dat de makers van de zeep ook credit krijgen. In
Japan doen we er zelfs foto's bij de zeep van de persoon verantwoordelijk
voor dat ene stuk.

De ideologische gedreven Anita Roddick bracht The Body Shop ooit naar
de beurs om het uiteindelijk aan L'Oréal te verkopen. Is dat ook een
denkbaar scenario voor Lush? Constantine: "Mijn droom is om cosmetica
te verkopen en zelf beslissingen nemen. Ik snap trouwens wel dat andere
ethisch gerichte bedrijven zich wel verkopen. Met een sterk moederbedrijf in
de rug kun je makkelijker uitbreiden. Het nadeel vind ik dat bijvoorbeeld
L'Oréal geen spat geeft om dierenproeven. Ik denk ook dat het kopen van The
Body Shop een marketingtruc was om etischer over te komen tegenover de
consument," zegt Constantine.

Public relations laat hij liever aan anderen over. In tegenstelling tot
The Body Shop is hij ook voorzichtig met franchising: zelfstandige
ondernemers baten daarbij de formule uit. Waar The Body Shop links en rechts
franchisers aantrok, laat Constantine het slechts toe als hij de persoon in
kwestie aardig vindt. Zo staat het althans letterlijk op de Lushwebsite.

Is dat de reden dat Lush zo langzaam is gegroeid in vergelijking met The Body
Shop? Constantine: "Nou, Lush als merknaam bestaat pas sinds 1994, en
The Body Shop sinds 1976. Zij hebben dus een aardige voorsprong. En Anita
was ongeduldiger dan ik. Ik neem de tijd voordat ik beslis of ik een winkel
ergens open. Het allerbelangrijkste voor mij is dat ik de controle behoud
van Lush. Dat lukt me alleen als ik mag doen wat ik wil, zonder
aandeelhouders en een groot moederbedrijf in mijn weg."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl