Europa en de VS bereiden zich voor op de geleidelijke versoepeling van de lockdownmaatregelen.
Economieën kunnen hierdoor wat lucht krijgen, maar het blijft voorlopig schipperen tussen de noodzaak om het coronavirus onder controle te houden en ruimte geven voor economisch herstel.
Volgens veel economen is het meest waarschijnlijke scenario voorlopig een geleidelijk U-vormig herstel.
Er is ook een kans op een zogenoemde W-vormige recessie, waarbij de economie na een kleine opleving weer terugvalt.
De druk op politici om de economie open te gooien is groot, nu in veel Europese landen de druk op IC-afdelingen van ziekenhuizen daalt. De lockdowns hebben inmiddels zo veel economische schade berokkend dat een V-vormig herstel niet heel waarschijnlijk meer is. De hamvraag is: wordt het een U of duikt de gevreesde W-recessie op?
Premier Mark Rutte is niet de enige die te kampen heeft met boze horeca-ondernemers die uit protest dreigen hun zaken per 1 juni open te gooien. In Duitsland woedt bijvoorbeeld precies dezelfde discussie als in Nederland. Bondskanselier Angela Merkel staat onder zware druk de Duitse quarantainemaatregelen te versoepelen.
Veel landen hebben in maart op min of meer hetzelfde moment zware maatregelen ingevoerd om de verspreiding van het coronavirus te beperken. Daardoor is de wereldeconomie als geheel geraakt en zijn er grote verstoringen van internationale productieketens.
Met de geleidelijke afbouw van lockdownmaatregelen en de overgang naar de 1,5-metermaatschappij begint een lastige balanceeract. De economische activiteit kan worden opgevoerd, maar daarbij moet steeds het risico op een tweede corona-uitbraak in de gaten worden gehouden, zo benadrukte Rutte donderdag nog eens toen de Nederlandse premier uiteen zette hoe hij de lockdown langzaam wil versoepelen.
Als de druk op de zorg en IC-afdelingen te veel toeneemt, is er een risico dat lockdownmaatregelen weer aangescherpt moeten worden, wat negatieve economische consequenties heeft.
Tegelijk kan een tijdige aanscherping van coronamaatregelen bij een heropleving van de besmettingen voorkomen dat een nieuwe uitbraak uit de hand loopt. Want dat laatste heeft mogelijk nog zwaardere economische gevolgen.
Bij dit alles speelt de timing van de introductie van medicijnen voor Covid-19 ook een grote rol, omdat het probleem voor de zorg daarmee veel beter hanteerbaar kan worden.
Door al deze onzekerheden is het lastiger dan ooit om de economische impact van de coronacrisis in de komende anderhalf jaar in te schatten. De meeste experts gaan ervan uit dat een vaccin pas breed gedistribueerd kan worden in de loop van 2021. Pas dan wordt het echt mogelijk om de samenleving en de economie te normaliseren.
Intussen kijken economen en beleggers vooral naar drie economische scenario's voor het verloop van de recessie, aangeduid met de letters V, U en W. We nemen ze hieronder kort door.
De V-recessie: het ideale scenario
De wereldeconomie krijgt in 2020 een zware klap, daar is iedereen het over eens. Recente economische indicatoren laten er geen twijfel over bestaan dat er in het tweede kwartaal van dit jaar een zware krimp komt.
Als deze zomer een succesvolle overgang naar de 1,5-metereconomie in gang wordt gezet, kan in het najaar economisch herstel optreden.
Om op een zogenoemd V-herstel uit te komen, moet een tweede grote corona-uitbraak uitblijven én moet de 1,5-metereconomie zodanige veerkracht tonen dat we in de loop van 2021 terugkeren naar het welvaartsniveau van begin dit jaar.
Dat laatste is volgens de meeste economische prognoses zeer onwaarschijnlijk, althans als het om de economieën van ontwikkelde landen gaat.
Onderstaande tabel geeft de recente groeischattingen weer van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor 2020 en 2021.
Te zien is dat het IMF ervan uitgaat dat voor ontwikkelde economieën de krimp in 2020 procentueel gezien groter zal zijn dan het herstel in 2021. Dit betekent dat het welvaartsniveau eind volgend jaar nog niet op hetzelfde niveau zal liggen als begin dit jaar.
Voor Nederland, dat als exporteconomie sterk afhankelijk is van de internationale handel, ziet het IMF dit jaar een krimp van 7,5 procent en een beperkt herstel in 2021 met 3 procent.
Voor opkomende landen in Azië is het IMF iets optimistischer: China en India zouden bijvoorbeeld dit jaar per saldo in de plus kunnen eindigen wat betreft de economische groei.
De U-recessie: een realistisch scenario
Het scenario van de U-vormige recessie wordt door CEO's van veel grote bedrijven momenteel als het meest waarschijnlijke gezien.
Uit een peiling van netwerkorganisatie YPO onder ruim 3.500 topbestuurders van bedrijven uit 109 landen kwam in april naar voren dat 60 procent een U-vormige recessie verwacht.
In dit scenario volgt op de krimp van het tweede kwartaal van dit jaar een langere periode waarin de economie in de pruttelstand blijft hangen, om vervolgens geleidelijk te herstellen.
Het scenario van een U-vormige dip gaat er dus van uit dat de 1,5-metereconomie gedurende een reeks van maanden de economische activiteit blijft beperken. Uit woensdag gepubliceerde groeiprognoses van de Europese Commissie komt dit beeld duidelijk naar voren.
Voor Nederland is de Europese Commissie iets minder pessimistisch dan het IMF: 6,8 procent krimp in 2020 en 5 procent groei in 2021. Maar in algemene zin verwacht de Commissie en hobbelige weg naar herstel.
"Lagere werkgelegenheid en investeringen beperken de potentiële groei, terwijl de grote onzekerheid over banen, inkomens en omzetten zal zorgen voor minder vraag. Dit impliceert een geleidelijk U-vormig herstel", schrijft de Commissie.
De W-recessie: het horrorscenario
Het meest sombere scenario is dat van een W-vormige recessie. Dit gaat uit van serieuze, nieuwe uitbraken van het coronavirus.
In dit geval zorgt de versoepeling van de lockdownmaatregelen in eerste instantie voor een economische opleving, maar die wordt weer de kop ingedrukt als het coronavirus opnieuw voor grote problemen zorgt.
Harvard-econoom Jeffrey Frankel stelde afgelopen maandag in de krant The Guardian dat er een groot risico is als leiders van landen te snel verklaren dat het coronavirus onder controle is. Hij verwijst hierbij naar het patroon van de Spaanse Griep die aan het eind van de Eerste Wereldoorlog uitbrak: op de eerste griepgolf in het voorjaar van 1918 volgde een tweede uitbraak in september van dat jaar en daarna nog een derde die tot 1920 duurde.
Volgens Frankel moeten politici twee lessen ter harte nemen: wees alert op het risico van nieuwe uitbraken en zorg ook dat er voldoende overheidssteun voor de economie blijft om de moeilijke periode door te komen.