De Britse premier Liz Truss treedt af als partijleider van de Conservatieve Partij. Ze blijft premier van het Verenigd Koninkrijk tot een opvolger is gekozen. Dat maakte ze bekend in een toespraak voor Downing Street 10.

Truss heeft haar ontslag aangeboden aan koning Charles. Ze was pas anderhalve maand premier van het Verenigd Koninkrijk en is volgens de BBC de kortst zittende premier die het Verenigd Koninkrijk ooit gehad heeft.

Truss zei in haar toespraak dat ze met Graham Brady, de voorzitter van het 1922 Committee, heeft afgesproken dat een nieuwe leiderschapsverkiezing binnen de partij al binnen een week zal volgen. Het land kan deze maand nog een nieuwe premier hebben. Na het aftreden van de vorige premier Boris Johnson duurde het ongeveer twee maanden voordat Truss gekozen werd door de partijleden.

Nu moet de leiderschapsverkiezing uiterlijk vrijdag 28 oktober zijn afgerond maar mogelijk maandag al, zei Brady donderdagmiddag. Volgens hem zal de strijd in principe gaan tussen twee kandidaten waaruit leden kunnen kiezen. Maar als er maar één iemand zich verkiesbaar stelt, dan is er maar een kandidaat, aldus Brady, die later met meer details zal komen.

Truss kwam donderdag tot de beslissing af te treden na een gesprek in haar ambtswoning met belangrijke figuren binnen de Conservatieve Partij. Ze zal het over de toenemende druk binnen haar eigen partij hebben gehad met Brady, partijvoorzitter Jake Berry en vicepremier Thérèse Coffey. Truss' populariteit en die van de partij was sterk gekelderd in de korte tijd dat ze premier was, met name door haar zwalkende economische beleid. Zeventien partijgenoten hadden deze week openlijk gezegd dat Truss moest opstappen.

Oppositieleider Keir Starmer vindt het onacceptabel dat de Conservatieve Partij nu opnieuw zelf een nieuwe leider kan kiezen en eist onmiddellijk nieuwe verkiezingen. Zijn partij Labour staat ver voor in de peilingen. Als het aan de Conservatieven ligt, komen die verkiezingen pas in 2024.

Mogelijke opvolgers

Nu de Britse premier Liz Truss vertrekt als premier en partijleider van de Conservatieve Partij is het de vraag wie haar gaat opvolgen. Een naam die de laatste tijd veel werd genoemd was Jeremy Hunt, die onlangs minister van Financiën is geworden. Maar hij zal zich niet kandidaat stellen, melden Britse media.

Volgens Sky News zullen de oud-ministers Rishi Sunak en Penny Mordaunt zich wel verkiesbaar stellen. Beiden deden ook aan de vorige leiderschapsverkiezing mee, maar verloren toen van Truss.

Oud-minister Michael Gove, een vooraanstaand figuur in de Conservatieve Partij, is volgens The Guardian geen kandidaat.

De krant The Times ziet in ex-premier Boris Johnson een kansrijke kandidaat. Hij trad na een reeks schandalen in de zomer af als premier en is momenteel op vakantie in het Caribisch gebied. Hij volgt daar naar eigen zeggen de peilingen met belangstelling.

Oppositie wil verkiezingen

Oppositiepartijen in het Verenigd Koninkrijk willen maar één ding nu premier Liz Truss haar vertrek heeft aangekondigd: algemene verkiezingen. Die vinden uiterlijk pas in januari 2025 plaats, maar omdat de regerende Conservatieve Partij haar derde premier in vier jaar tijd heeft versleten, vindt de oppositie het nu tijd voor verkiezingen waar iedereen aan mag deelnemen.

Labourleider Keir Starmer zegt dat premier Truss er een zootje van heeft gemaakt, dat "onze economie en de reputatie van ons land veel schade berokkent". Starmer zegt dat "we niet nog een experiment aan de top van de Tory-partij kunnen hebben" en denkt dat Labour een stabiele regering zou bieden.

"Volgens mij is er een grote stroming in het land voor algemene verkiezingen", zegt ook Ed Davey, leider van de Liberal Democrats. "Het verplaatsen van de ligbedjes op de Titanic is niet wat dit land nodig heeft." Hij vindt het verder van de zotte dat oud-premier Boris Johnson zich mogelijk weer verkiesbaar gaat stellen. "Er loopt een onderzoek of hij het parlement en het hele Britse volk heeft misleid", reageert Davey, die het "nogal schandalig" vindt als hij terug zou keren.

Ook de Schotse premier Nicola Sturgeon vindt het tijd voor algemene verkiezingen. Volgens haar is het een "democratische noodzaak". Ze noemt het politieke stelsel in het Verenigd Koninkrijk "kapot", evenals de Conservatieve Partij.

De Britse krant The Independent heeft een petitie in het leven geroepen met een oproep tot algemene verkiezingen. De krant vindt dat de 81.000 leden van de Conservatieve Partij niet meer aan de beurt zijn om een premier te kiezen. De petitie is bijna 50.000 keer ondertekend.

De bal ligt nu bij de Conservatieve Partij, die volgende week een nieuwe leider mag kiezen. Diegene wordt ook automatisch premier. De Conservatieven lijken er weinig voor te voelen om algemene verkiezingen uit te schrijven, nu ze zo laag in de peilingen staan.

De laatste algemene verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk waren in 2019, wat een grote overwinning werd voor de Conservatieve Partij en waardoor Johnson als premier steviger in het zadel kwam te zitten.

Pond stijgt na aankondiging aftreden

Het Britse pond heeft aan waarde gewonnen nadat duidelijk werd dat Liz Truss opstapt als premier van het Verenigd Koninkrijk. Staatsobligaties van het land stegen ook.

Het pond won donderdagmiddag kort na de bekendmaking ongeveer 0,5 procent aan waarde ten opzichte van de dollar. Ook ten opzichte de euro won het pond wat terrein. De rentes op Britse schuldpapier, ook wel gilts genoemd, daalden na de bekendmaking van Truss' aftreden. Als de waarde van obligaties stijgt, dalen de rentes.

Eerder op de dag stond het pond nog op verlies. Maar al op het moment dat nieuwszender Sky onthulde dat Truss een verklaring zou afgeven begon de munt te klimmen.

Financiële markten reageerden vorige maand geschrokken op controversiële begrotingsplannen van Truss en de al eerder opgestapte minister van Financiën Kwasi Kwarteng. Forse belastingverlagingen vielen binnen die plannen samen met hoge uitgaven, onder andere aan de compensatie van huishoudens en bedrijven voor de hoge energiekosten. Kwartengs opvolger Jeremy Hunt draaide veel belastingverlagingen weer terug.

Door de paniek die eind september op de valuta- en obligatiemarkten ontstond, zag de centrale bank van het Verenigd Koninkrijk zich gedwongen in te grijpen. De Bank of England kondigde aan weer obligaties op te kopen om een gedeeltelijke instorting van pensioenfondsen te voorkomen.

Biden wil 'nauwe samenwerking' met VK voortzetten

De Verenigde Staten en Groot-Brittannië blijven nauw samenwerken, verzekerde de Amerikaanse president Joe Biden in een reactie op het vertrek van de Britse premier Liz Truss.

"De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn sterke bondgenoten en blijvende vrienden, en dat feit zal nooit veranderen", aldus Biden nadat Truss het einde van haar leiderschap had aangekondigd. Hij bedankte haar onder meer voor haar houding om Rusland verantwoordelijk te houden voor de oorlog tegen Oekraïne.

"We zullen onze nauwe samenwerking met de Britse regering voortzetten", aldus Biden, "om de wereldwijde uitdagingen het hoofd te bieden waarmee onze naties worden geconfronteerd."

Macron hoopt op snelle politieke stabiliteit

De Franse president Emmanuel Macron hoopt dat er na het aftreden van de Britse premier Liz Truss snel weer politieke stabiliteit in het land komt. Bij aankomst op een EU-top in Brussel zei hij "geen commentaar te geven op de binnenlandse Britse politiek". Hij zei wel het belangrijk te vinden dat "Groot-Brittannië zo snel mogelijk politieke stabiliteit hervindt, dat is alles wat ik wens".

Ook zei Macron dat hij het "persoonlijk" altijd droevig vindt een collega te moeten zien vertrekken.

Kremlin blij met vertrek Truss

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft verheugd gereageerd op het aftreden van de Britse premier Liz Truss. Volgens het Kremlin zal ze altijd worden herinnerd voor haar "rampzalige analfabetisme". Groot-Brittannië heeft nog nooit zo'n beschamende premier gehad, aldus een woordvoerster van het ministerie.

Mogelijk verwees de woordvoerster naar een uitspraak van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Truss over steun aan de Baltische landen aan de Zwarte Zee. In Russische media werd er begin februari schande van gesproken dat ze de Baltische en de Zwarte Zee door elkaar haalde als buitenlandminister. Toen ze een bezoek bracht aan haar Russische collega Sergej Lavrov vroeg die kennelijk gekscherend of Londen de regio's Rostov en Voronezj als Russisch zou erkennen. Truss antwoordde nooit als Russisch gebied, maar de regio's zijn niet in Oekraïne en evenmin omstreden.

LEES OOK: Dit moet je weten over Liz Truss, de opvolger van Boris Johnson