Levenstestament: zó houd je de regie over je leven

Een ongeluk zit in een klein hoekje. Met een levenstestament zorg je ervoor dat alles wordt geregeld op jouw manier; ook als jij zelf uit de roulatie bent. 

Een zwaar auto-ongeluk, een hersenbloeding, dementie… Het zijn zaken waar je liever niet aan denkt. Toch kan het iedereen overkomen. In zulke situaties kun je (tijdelijk) niet voor jezelf zorgen. Het is handig als er dan iemand is die voor jou de honneurs waarneemt.

Onder curatele

Er bestaan drie soorten maatregelen die hierin voorzien. Voor beslissingen over persoonlijke zaken, zoals medische verzorging, kun je een mentor toegewezen krijgen. Voor financiële zaken kan een bewindvoerder worden aangesteld.

Ben je helemaal niet meer in staat om je financiële en persoonlijke belangen te behartigen, dan kun je onder curatele worden gesteld. In dat geval word je volledig handelingsonbekwaam en mag je over vrijwel niets meer zelfstandig beslissen.

Deze vormen van toezicht moeten bij de kantonrechter worden aangevraagd. Dat is een vrij omslachtige en – als geen spoedprocedure wordt opgestart – tijdrovende methode. Daarnaast valt nog maar te hopen dat jouw wensen worden ingewilligd en de rechter een vertegenwoordiger aanwijst waar jij vertrouwen in hebt.

Levenstestament

Wil je de regie over je leven voeren, ook als je (tijdelijk) uitgeschakeld bent, dan kun je overwegen een levenstestament op te stellen. Hierin kun je precies vastleggen hoe met alles wat je lief is moet worden omgesprongen als je handelingsonbekwaam wordt: je gezondheid, je huis, de kinderen, je vermogen en eventueel je bedrijf. Je wijst per terrein een of meer personen aan (gevolmachtigden) die jouw belangen namens jou behartigen en geeft aan hoe zij moeten handelen. Dit kan zo gedetailleerd als je zelf wilt.

Daarmee is het levenstestament een aanvulling op het 'gewone' testament, dat pas in werking treedt nadat je bent overleden.

Vermogen

Een heel belangrijk onderdeel van dit document betreft je financiën. In het levenstestament kun je aangeven wie jouw vermogen gaat beheren en wat er met dat vermogen moet gebeuren. Moet namens jou geld worden geschonken aan familieleden of goede doelen? Wat moet er met het huis gebeuren als je in een verpleeghuis moet worden opgenomen? En wat gaat er met de inboedel gebeuren?

Je kunt bij de verklaring overzichten bijsluiten van bankrekeningen en verzekeringen, om jouw vertegenwoordiger alvast op weg te helpen.

Medische zorg

Ook persoonlijke zaken kunnen aan bod komen in het levenstestament. Je kunt bijvoorbeeld vermelden wie de zorg voor je kinderen of je huisdier op zich neemt.

Een ander belangrijk aspect zijn je wensen op medisch gebied. Je kunt in het document een euthanasieverklaring laten opnemen, waarin je aangeeft wanneer volgens jou sprake is van uitzichtloos lijden. Of een niet-behandelverklaring, waarin je meldt onder welke omstandigheden doorbehandelen voor jou geen zin meer heeft.

Uiteraard kun je ook kiezen voor een behandelverbod, waarin je aangeeft of je onder alle omstandigheden levensverlengende behandelingen wilt ondergaan. Ook kun je aangeven of je wel of niet wil worden gereanimeerd. Je kunt zelfs een keuze voor een verzorgingshuis opnemen.

Verder kun je in het levenstestament ook opnemen wie jou moet vertegenwoordigen tegenover artsen en verpleegkundigen. Dat kan veel onrust voorkomen, want als je niets hebt geregeld, is voor medici vaak onduidelijk wie namens jou mag handelen. Zeker als familieleden met elkaar van mening verschillen, kan dat je behandeling frustreren, met alle risico's van dien.

Dit betekent overigens niet dat al jouw wensen per definitie worden ingewilligd. Een arts heeft ook een eigen verantwoordelijkheid en kan een behandeling weigeren als dat volgens hem medisch zinloos is of
onaanvaardbare risico's met zich meebrengt. Hij moet zijn besluit dan wel motiveren.

Eigen bedrijf en levenstestament

Voor één groep mensen is het levenstestament extra waardevol: ondernemers. Een bedrijf kan stuurloos raken als de directeur plotseling uitvalt. Om de continuïteit te waarborgen kun je in een levenstestament vastleggen wie jouw taken overneemt en namens jou de knopen doorhakt als jij hiertoe niet meer in staat bent.

Je kunt in de volmachten ook beperkingen aanbrengen, door bijvoorbeeld een maximum te stellen aan de hoogte van investeringen of door alleen volmachten voor specifieke taken te geven, zoals investeringen of personele zaken.

Met zo'n ondernemersvolmacht kun je veel ellende besparen. Je voorkomt dat de verkeerde het roer overneemt en foute, onomkeerbare besluiten kan nemen.

Als je een levenstestament opstelt, is het heel belangrijk dat je alles vooraf goed doorspreekt met de gevolmachtigde(n), zodat deze niet voor verrassingen komen te staan en geen misverstanden kunnen ontstaan.

Rol Notaris

Je moet je levenstestament laten opstellen bij de notaris. Het voordeel hiervan is dat de akte als bewijs dient, dat je wilsbekwaam was toen je het testament liet opstellen. De notaris moet zich er namelijk van vergewissen dat je bij je volle verstand was toen je je wensen op papier liet zetten.

Het document wordt opgenomen in het Centraal Levenstestamenten Register, dat vorig jaar is opgericht. Net als in het Centraal Testamentenregister wordt hierin precies bijgehouden wie wanneer een levenstestament heeft laten opmaken, en bij welke notaris dat is gebeurd. Het register mag alleen door notarissen worden geraadpleegd. Het biedt geen inzage in de inhoud van het testament.

Je kunt je levenstestament altijd wijzigen of herroepen, behalve wanneer je daadwerkelijk wilsonbekwaam bent. Dit moet eveneens bij notariële akte gebeuren.