Experts in de wereld van technologie en terrorisme vragen zich af of het wel helpt als passagiers op vluchten naar de VS geen apparaten groter dan een smartphone mee mogen nemen.
Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid kondigde het verbod op maandag aan. Tien luchthavens in acht landen staan op de lijst van waaruit geen laptops of tablets meer in de handbagage meegenomen mogen worden. Alle gadgets die groter zijn dan een smartphone moeten in de ruimbagage zodat passagiers er tijdens de vlucht niet bij kunnen.
Het ministerie claimt dat terroristen “nog steeds de burgerluchtvaart als een doel uitkiezen” en “explosieven in commerciële items smokkelen”.
Op Twitter ageerde de gepensioneerde terrorisme expert David Gomez tegen het decreet: “Dit verbod negeert de realiteit van terrorisme. Ze kunnen gewoon naar Londen, Parijs of Amsterdam vliegen en daar overstappen op een andere maatschappij.”
The ban ignores the realities of terrorist behavior. Fly to London, Paris, Amsterdam and switch carriers
— DCGomez (@AllThingsNatSec) March 21, 2017
Bovendien, stelt Gomez, lijkt het contraproductief om de apparaten dan wel toe te staan in de ingecheckte bagage. "Als dit werkelijk een dreiging is, waarom zou je dat dan toestaan?"
Hij vindt een medestander in Noord-Afrikakenner Andrew Lebovich: "Denkt de regering werkelijk dat terroristen geen vluchten met een Amerikaanse maatschappij kunnen maken? Wellicht zijn er onbekende aspecten, maar zoals het nu gepresenteerd en gepubliceerd is, slaat dit verbod nergens op."
Bondgenoten van de VS
Meerdere experts wijzen erop dat de stap een aantal landen kwaad zal maken. Het gaat om Egypte, Jordanië, Turkije, Saudi-Arabië, Koeweit, Marokko, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten. Stuk voor stuk zijn deze landen bondgenoten van de VS in de strijd tegen IS. Turkije is NAVO-lid en Qatar herbergt een belangrijke Amerikaanse legerbasis voor het hele gebied.
En bovendien is het gewoon heel moeilijk om een bom mee te nemen aan boord van een vliegtuig, stelt Paul Cruickshank, hoofdredacteur van Combating Terrorism Center Sentinel - een militair bulletin dat uitgegeven wordt in dé officiersschool van de VS: West Point. "Gelaagde en hypermoderne systemen zijn nu in gebruik op de meeste luchthavens ter wereld."
Niettemin blijft er een risico bestaan in de verschillende apparatuur die sommige ontwikkelingslanden gebruiken bij deze opsporing. Maar, zegt Cruickshank, áls een bom in de handbagage niet opgemerkt wordt, kan dat ook gelden voor een explosief de ingecheckte koffers. "Dezelfde detectietechniek wordt voor beide stromen gebruikt", zegt hij.
Precies gericht op Golf-carriers
Andere commentatoren wijzen op het feit dat de maatregel vooral maatschappijen treft die beticht worden van oneerlijke concurrentie met hun tegenhangers uit de VS en Europa. Alle zogenoemde 'Golf-carriers' hebben hun basis in de genoemde landen: Emirates (Dubai), Etihad (Abu Dhabi), Turkish (Istanbul) en Qatar Airways (Doha). "Natuurlijk zijn zij de echte dreiging", twitterde Tom Pepinsky.
https://twitter.com/TomPepinsky/status/844138228236062720
Pepinsky werkt voor de gerenommeerde universiteit Cornell en merkt op dat tickets met deze maatschappijen naar tal van Aziatische bestemmingen "bijna altijd voordeliger" zijn. Dan moet de passagier wel overstappen op één van de Arabische luchthavens.
Ook mensen met verstand van technologie in relatie tot veiligheid, hebben hun twijfels over het decreet. In The Guardian zegt Bruce Schneier bijvoorbeeld: "Vanuit technologisch perspectief is er niets veranderd tussen twaalf jaar geleden en het heden. Er zijn geen doorbraken geweest die de dreiging significant serieuzer maken. En er is al helemaal niets technisch dat deze dreiging zou beperken tot maatschappijen uit het Midden-Oosten."
Zijn vakgenoot Nicholas Weaver van de University of California Berkeley ziet nog een denkfout. "Het is raar, want het komt niet overeen met een conventioneel dreigingsmodel. Als je ervan uitgaat dat een aanvaller een laptop wil laten ontploffen, dan zou dat in het bagageruim ook prima werken. En als je bezorgd bent over hackers... een smartphone is ook een computer."
Ongeveer vijftig vluchten per dag zullen onder de beslissing van het Witte Huis vallen. Dat kan forse consequenties hebben voor de betreffende maatschappijen. Pepinsky: "Het gaat niet gebeuren dat passagiers een laptop op zo'n vlucht inchecken, zeker niet de zakenreiziger."
De Amerikaanse regering wijst op twee incidenten: ten eerste de poging in februari vorig jaar om vlucht 159 van Daallo Airlines neer te halen in Somalië met een "verfijnde laptopbom" die langs de beveiliging glipte.
En ten tweede een bom die in 2015 een Russisch toeristenvlucht neerhaalde boven de Egyptische Sinaï-woestijn. Bij die ramp, waarbij alle 224 inzittenden omkwamen, ging het overigens op een bom in het bagageruim.
Ook de recente aanslagen op de luchthavens van Brussel-Zaventem en Istanbul-Atatürk spelen mee.
Democraat Adam Schiff, lid van het Huis van Afgevaardigden, steunt het verbond in een verklaring. "Ik word constant gebriefd over het veranderende dreigingsklimaat (...). Dit weekend ontving ik van het ministerie nieuwe informatie en ik steun de nieuwe maatregelen van het ministerie. Deze stappen zijn zowel nodig als proportioneel."
Functionarissen in het team van president Trump geven overigens toe dat deze 'ban' niet bedacht is omdat er een specifieke of geloofwaardige dreiging voor een acute aanslag zou zijn. Wel bestaan er zorgen over hiaten in luchthavenveiligheid.