Je darmen zo af en toe even pauze geven kan een hoop gezondheidsvoordelen opleveren.
Het beperken van het aantal calorieën wordt toegepast door heel verschillende mensen, van ‘biohackers’ in Silicon Valley tot boeddhistische monniken, en het heeft veel positieve effecten. Af en toe vasten help om ziektes als diabetes te voorkomen, maar ook hoge cholesterol en obesitas. Het kan een oppepper geven aan de productie van een eiwit dat de verbindingen in de hersens sterker maakt en kan dienen als antidepressivum. En wetenschappers denken zelfs dat je door vasten langer kunt leven omdat je cellen langer jong en gezond blijven.
Nieuw onderzoek door biologen van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) dat is gepubliceerd in het tijdschrift Cell Stem Cell begint duidelijk te maken waarom vasten zo profijtelijk is op cellulair niveau en hoe toekomstige medicijnen datzelfde proces in gang zouden kunnen zetten zonder dat je je voedselinname hoeft te beperken.
Door te vasten zet je eenvoudigste energiebron van je lichaam uit: het glycogeen dat je spieren voedt en je krijgt door het eten van koolhydraten. Haal die koolhydraten weg en je lichaam komt in een soort stervensmodus en gaat energie weghalen uit je vetopslag. Daarbij komen ketonlichaampjes vrij die aangemaakt worden door je lever.
De onderzoekers van MIT hebben nog niet de cellulaire effecten bij mensen bestudeerd, maar hebben bij muizen wel grote verbeteringen gezien in de stamcellen, zelf al na 24 uur vasten. Als een muis overschakelt naar vetverbranding gaan de stamcellen in de darmen in een hogere versnelling en gedragen ze zich jonger en levendiger. Ze kunnen dan twee keer zo snel nieuwe cellen aanmaken.
Productieve stamcellen zijn cruciaal
Volwassen stamcellen kunnen in principe elk soort cel in het darmweefsel repareren en vervangen.
"Als weefsel beschadigd raakt, dan moet dat weefsel zichzelf repareren", zegt MIT-onderzoeker Omer Yilmaz tegen Business Insider. "Stamcellen kunnen elk soort cel aanmaken."
Productieve en gezonde stamcellen die snel nieuw weefsel kunnen aanmaken zijn daarom essentieel voor onze gezondheid. En nergens geldt dat zo sterk als voor ons darmstelsel, want dat is het orgaan dat zich het meest moet repareren en vervangen. De binnenkant van de darmen wordt ongeveer elke vijf dagen compleet vervangen. Dat gebeurt door het aanmaken van stamcellen die omgezet worden in nieuwe deeltjes voor het darmstelsel. Daardoor kunnen de darmen doorgaan met het efficiënt afbreken van voedsel, voedingsstoffen opnemen en afval produceren.
Efficiëntere stamcellen kunnen sneller beschadigingen aan de darmen repareren en het herstel van infecties bevorderen.
Muizen die vasten blijven jong
Uit het nieuwe MIT-onderzoek blijkt dat stamcellen veel beter presteren als ze vet verbranden in plaats van koolhydraten. Vastende muizen verdubbelden de snelheid waarmee ze nieuwe stamcellen aanmaakten.
Bij mensen zou die betere herstelfunctie kunnen helpen met het repareren van beschadigd weefsel, herstellen van infecties en zelfs van chemotherapie. Jongere cellen kunnen deze taken beter uitvoeren dan versleten oudere cellen.
Maar als stamcellen op vet draaien, dan lijkt leeftijd niets meer uit te maken.
De onderzoekers denken dat muizen – en mensen – mogelijk niet eens hoeven te stoppen met eten om die verbeterde celfuncties te bewerkstelligen. Dat komt omdat de wetenschappers hebben ontdekt welke genen in actie komen bij vasten. Toen ze die genen 'uitzetten' verdween het positieve effect van vasten op de stamcellen.
Een medicijn dat je lichaam in de vastmodus zet
Het team van Yilmaz hoopt in staat ooit medicijnen te maken die de effecten van vasten kunnen nabootsen als ze nog beter begrijpen welke moleculen en eiwitten de bewuste genen aan en uit zetten. Patiënten hoeven dan niet eens minder te eten en toch profiteren.
"Als we het mechanisme leren begrijpen hoe vasten de prestaties van de stamcellen verbetert, dan zijn we mogelijk in staat nieuwe behandelmethodes te ontwikkelen due de effecten van vasten kunnen nabootsen", zegt Yilmaz.
De MIT-onderzoekers denken dat dergelijke medicijnen vooral kunnen helpen bij kankerpatiënten en mensen die herstellen van darminfecties.
"Wij denken dat elke ingreep die het functioneren van stamcellen verbetert heel veel nut heeft voor mensen die chemotherapie ondergaan, onafhankelijk van hun leeftijd", zegt Yilmaz.
De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft nog geen tests goedgekeurd voor medicijnen die vasten nabootsen voor mensen, dus het duurt waarschijnlijk nog jaren voordat wetenschappers deze benadering kunnen toepassen op menselijke kankerpatiënten.