De opmars van Amerikaanse schalieolie wordt vaak genoemd als een belangrijke schakel bij de val van olieprijzen in de afgelopen maanden. Maar daar zijn lang niet alle analisten het over eens.
Toen olieprijzen afgelopen najaar hard begonnen te dalen, werd de opkomst van Amerikaanse schalieolie regelmatig aangehaald als structurele factor die de mondiale oliemarkt heeft doen kantelen.
Beleggers zouden ‘plotseling’ tot het besef zijn gekomen dat de verhoudingen in de oliewereld fundamenteel zijn veranderd. De grootschalige winning van schalieolie in de VS deed immers het perspectief lonken van complete zelfvoorziening voor de Verenigde Staten op energiegebied.
Bij dit verhaal vallen de nodige kanttekeningen te plaatsen, zo stelt de Amerikaanse econoom Lutz Kilian, olie-expert en werkzaam bij de universiteit van Michigan. In een beschouwing op de site Vox betoogt Kilian dat de bestendigheid van de Amerikaanse schalierevolutie discutabel is.
Hoeveel schalieolie is winbaar?
Zo heerst er op diverse punten grote onzekerheid. Bijvoorbeeld: wat is de omvang van winbare oliereserves in Amerikaanse schaliegesteente? Omdat de winning van schalieolie pas sinds 2007 op grote schaal wordt toegepast in de Verenigde Staten, is er relatief weinig bekend over de prestaties van schaliebronnen over een wat langere periode.
Kilian wijst erop dat het Amerikaanse Energieagentschap(EIA) afgelopen zomer, dus nog vóórdat de prijsval van olie dramatische vormen aannam, schattingen over winbare schalieolie met 64 procent neerwaarts heeft bijgesteld. De verwachting van de EIA is nu dat de winning van schalieolie in de VS onder gunstige omstandigheden piekt rond 2020.
Schalieolie groot voor VS, mondiaal bescheiden
Tegelijk valt niet te ontkennen dat de Amerikaanse olieproductie sinds 2007 fors is gegroeid, dankzij de opkomst van schalieolie. In 2014 lag de dagproductie van schalieolie uit de VS op 4 miljoen vaten, aldus Kilian. Dat is fors als je bedenkt dat de totale Amerikaanse productie afgelopen jaar bijna 9 miljoen vaten olie per dag bedroeg.
Op wereldschaal liggen de verhoudingen echter een slag anders. Kijk je naar de mondiale oliebalans medio 2014, dan was er volgens het internationale energieagentschap IEA afgelopen mei een mondiaal aanbod van 92,6 miljoen vaten olie per dag, bij een mondiale vraag van 92,8 miljoen vaten per dag.
In dit perspectief was Amerikaanse schalieolie in 2014 -- met een aandeel van minder dan 5 procent in de wereldproductie -- niet onbetekenend, maar ook weer niet zo belangrijk dat daarmee een halvering van de olieprijzen in ruim zes maanden tijd verklaard kan worden.
Dalende energievraag, lagere grondstofprijzen
Econoom Kilian denkt dat andere factoren dan schalieolie een veel grotere rol spelen bij de val van olieprijzen. Bijvoorbeeld de economische vertraging in Europa en China, die voor minder vraag naar energie en grondstoffen zorgt. Kilian wijst er in dit verband op dat niet alleen olie hard in prijs is gedaald, maar ook andere grondstoffen, wat zou wijzen op een bredere marktbeweging, los van de schalierevolutie.
Ter illustratie hieronder een grafiek van de ontwikkeling van de koperprijs in 2014. (klik voor uitvergroting)
Die grafiek lijkt inderdaad sterk op die van de olieprijs. (klik voor uitvergroting)
Wat hierbij op de oliemarkt waarschijnlijk wel heeft meegespeeld, is de weigering van Saudi-Arabië om productiebeperkingen door te voeren. Zie ook dit artikel: waarom bazen Opec niets doen tegen val olieprijs.
De Saudi's hebben gekozen voor behoud van marktaandeel door volop te blijven pompen en nemen lagere olieprijzen op de koop toe. Saudi-Arabië heeft daarbij als voordeel dat het olie voor een paar dollar per vat uit de grond kan halen. Voor Amerikaanse schalieboeren ligt dat een stuk gecompliceerder, want die produceren tegen hogere kosten.
Kwetsbaarheid voor lage olieprijs
Maar hoe kwetsbaar zijn de Amerikaanse schalieolieproducenten? Daarover lopen de meningen fors uiteen. Zo schatte het energieagentschap EIA afgelopen najaar dat slechts 4 procent van de Amerikaanse schalieolieprojecten onrendabel zou zijn bij een olieprijs onder de 80 dollar per vat, terwijl analisten van onderzoeksbureau Bernstein bij die prijs al een derde van de schalieboeren afschreef.
Hieronder een meer gedetailleerde schatting van analisten van Scotiabank voor verschillende schalieformaties in de VS. Bij de huidige prijzen van minder dan 45 dollar per vat ziet dat er behoorlijk somber uit. (klik voor uitvergroting).
Toch is niet zeker dat het bij de huidige olieprijzen einde oefening is voor de Amerikaanse schalieolieindustrie. De Amerikaanse commentator Brad Plummer wees er afgelopen maand op dat er binnen één regio vaak meer dan honderd schalieoliebedrijfjes actief zijn, met uiteenlopende kostenstructuren en boormethoden.
Sommige producenten hebben zich financieel ingedekt tegen dalende olieprijzen, andere niet; het ene bedrijf heeft veel schuld, het andere is conservatief gefinancierd. Bovendien experimenteren schalieolieproducenten nog steeds met nieuwe boortechnieken die tot kostendalingen kunnen leiden.
Kortom, de praktijk moet uitwijzen hoe kwetsbaar Amerikaanse schalieolieproducenten zijn voor lage olieprijzen: de schalieboeren zijn hierbij het lijdend voorwerp in een openbaar experiment over prijsgevoeligheid.
Lees ook
Weg rijkdom: hoe Texaanse 'boomtown' instort door lage olieprijs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl