Dat schrijft de Algemene Rekenkamer (ARK) in een vervolgrapport over de JSF,
dat dinsdag is gepresenteerd. De onzekerheid is deels te verklaren door de
vele partners en variabelen in het internationale miljardenproject.
Nederland doet sinds 2002 mee aan de ontwikkelingsfase van het
militaire gevechtsvliegtuig, maar die deelname is politiek omstreden. Het
vorige interim-kabinet van CDA en VVD stapte eind 2006 met steun van de
toenmalige LPF de volgende fase in. De oppositie was fel tegen, de PvdA
voorop, onder meer vanwege de hoge kosten. De PvdA zit nu in het kabinet.
De Rekenkamer is iets milder in zijn oordeel dan vorig najaar. De ministeries
van Defensie en Economische Zaken doen hun best om onhelderheden weg te
nemen en de Tweede Kamer in te lichten. Desondanks krijgt Defensie zelf nog
steeds beperkt informatie van de Amerikaanse hoofdaannemer Lockheed Martin.
Ook heeft Defensie nog geen volledig overzicht, omdat de kosten
onderling niet vergelijkbaar zijn. Dat komt omdat de ministeries uitgaan van
verschillende prijspeilen en valuta. Dat moet gestroomlijnd worden, vindt de
Rekenkamer. Verder ontbreken nog enkele relevante kostenposten, aldus het
instituut.
Een ander heikel punt in het JSF-programma is de koppeling van twee nieuwe
ict-systemen (ERP en ALIS) binnen Defensie. De Rekenkamer noemt dit kritieke
systemen die extra risico’s meebrengen. Daarnaast waarschuwen de
rekenmeesters voor de krappe bezetting van de JSF-projectorganisatie op
Defensie. In september was een derde van de 20 formatieplaatsen nog niet
opgevuld.
Het is nog onduidelijk wat het bedrijfsleven van zijn JSF-omzet moet
afdragen aan de schatkist. De afdracht is afgesproken omdat deelname aan de
ontwikkelingsfase duurder was dan 'kopen van de plank'. Dat verschil moet de
industrie, die immers profiteert van de orders, teruggeven. Nu is het
percentage nog 3,5 maar de Rekenkamer verwacht dat dit omhoog gaat na de
herijking van de business case in juli 2008.
Het totaal aantal orders werd in 2002 geschat op 10,8 miljard dollar, waarvan
800 miljoen in de eerste fases. Eind 2006 was er voor 679 miljoen dollar aan
opdrachten binnen.
Minister Eimert van Middelkoop (Defensie) is het niet eens met enkele
conclusies van de Rekenkamer. Zo denkt hij dat er in 2010 wel een volledig
beeld zal bestaan van de kostprijs. Verder wijst hij erop dat de ministeries
een eenduidige projectdefinitie hanteren zodat wel goede informatie voor de
Tweede Kamer beschikbaar is. Ook vallen sommige kosten volgens hem buiten
deze definitie, terwijl de Rekenkamer die wel meerekent.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl