Elke stad heeft tegenwoordig zijn eigen kruidenbittertje. Maar zijn die allemaal uniek?
Kruidenbitter is jenever of brandewijn waarin een mengsel van kruiden heeft getrokken. Er zit minimaal 15 procent alcohol in; de meeste bevatten 30 procent.
De A-merken onder de kruidenbitters zijn Schipperbitter, Schrobbelèr, Beerenburg, Juttertje, Jägermeister en Cloosterbitter. Maar er zijn nog veel meer soorten, zoals Schylger Juttersbitter van Terschelling, Harderwijker Botterbitter en Nijmeegs neutje.
Elke stad en elk dorp lijkt tegenwoordig wel een eigen bittertje te hebben. Maar de meeste daarvan komen bij een paar grote firma’s vandaan, zoals Boomsma in Leeuwarden en Dirkzwager in Schiedam.
Juttertje, het bekende Texelse kruidenbitter, werd ooit gemaakt op Texel zelf. Maar de enige destilleerderij op het eiland sloot in de jaren vijftig de deuren. Nu komt het bij Boomsma vandaan.
Kruudkraomer, een kruidenbitter dat in 1982 werd ontwikkeld door een Drentse horeca-ondernemer, wordt al lang niet meer in Drenthe gedistilleerd maar in Hoorn, bij distilleerderij Schermer.
Eigen etiket op standaard product
Een hausse in nieuwe bedrijven zoals wel te zien is bij brouwers van speciaalbier hoeven we in de distillaten niet te verwachten. Het is niet zo dat iedereen zelf kan gaat distilleren, vertelt Tanja Philipse van Schermer. "Niemand zit in zijn schuurtje kruidenbitter te produceren, want dat vindt de overheid niet goed. Bier mag wel. Er komen wel bedrijven bij, maar dat is op relatiegeschenkenniveau."
Wat wel een behoorlijke handel in Nederland is, zijn de zogenoemde privatelabel-kruidenbitters die onder wisselende namen worden verkocht. Slijterijen kunnen bij grote distilleerderijen een standaard kruidenbitter kopen waar ze zelf een etiket op plakken om er een 'typisch lokaal' product van te maken.
Op de site van Schermer prijst het bedrijf het zeefdrukken van kruiken en flessen aan als een van de specialisaties. "Op deze wijze kunt u de Schermer-specialiteiten tot uw lokale exclusiviteit verheffen."
Allemaal dezelfde kruidenbitter?
Zit er in die flessen met regionale etiketten niet gewoon hetzelfde spul als in de flessen A-merk-kruidenbitter? Een uitbater van een drankenhandel wil anoniem wel vertellen hoe het volgens hem zit: "Ieder dorp heeft wel zijn eigen kruidenbitter. Het zijn flessen die als souvenir worden verkocht. Mensen vinden het leuk om iets te kopen uit de eigen streek. Ik denk dat 80 procent daarvan uit dezelfde ketels komt."
RTV Drenthe meldde in 2011 trots dat het recept voor Kruudkraomer gebruikt wordt voor álle kruidenbitters. Wat de VVV-winkel in Assen aanprijst als 'typisch Drents', zou elders worden verkocht als Frysk Slokje, Turfstekers Bitter, het Twents Bittertje en het Veluwse Zwienebitter, aldus RTV Drenthe.
Distilleerders ontkennen dat het zo is
Enkele distilleerderijen ontkennen bij navraag dat alle kruidenbitters hetzelfde zijn. Saskia Boomsma van Boomsma Distilleerderij laat weten dat het in ieder geval niet zo is dat Juttertje en de 'private labels' uit dezelfde ketels komen.
Bij de verkoper van Juttertje, slijterij en wijnhandel De Wit in het Texelse Den Burg, merkten ze dat een keer toen Boomsma per ongeluk de leidingen niet had leeggehaald voordat Juttertje erin ging. De smaak klopte daarna niet meer.
"Wij hebben wel een heel eigen recept, maar een eigen vullijn is met de hand niet meer te doen", aldus De Wit. "Boomsma vult wel heel veel kleine bitters af, maar dat zijn andere recepten."
LEES OOK: Waarom eten in IKEA zo belachelijk goedkoop is
