- Er zijn strengere regels en meer heffingen nodig om de klimaatdoelen te halen, schrijven ambtenaren in een belangrijk advies aan minister Rob Jetten.
- Autorijders moeten meer betalen naar gebruik en er moet een “afstandsafhankelijke vliegbelasting” komen.
- Ook zijn er investeringen nodig in de aanleg van de juiste energie-infrastructuur en in het bijzonder voor ruimte op het stroomnet.
- Lees ook: Zo groot is de kloof tussen de mondiale ambitie om in 2050 CO2-neutraal te zijn en de concrete plannen die er liggen
Het klimaatbeleid is tot nu toe “sterk gericht” op subsidies en vrijwillige maatregelen door bedrijven en burgers. Om de klimaatdoelen te halen, zijn strengere regels en meer heffingen nodig, schrijven ambtenaren in een belangrijk advies aan verantwoordelijk minister Rob Jetten.
Maar zelfs met de aanvullende maatregelen die de ambtenaren adviseren, is het onzeker of 55 procent vermindering van CO2 in 2030 wel lukt. Deze onzekerheid kan wel “worden beperkt door het bestaand beleid met tempo uit te voeren”.
“Heldere normen zorgen ervoor dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties weten wat van hen wordt verwacht”, schrijven de ambtenaren in een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO). Het rapport is belangrijk, omdat het de basis vormt voor maatregelen die Jetten namens het kabinet in mei zal aankondigen.
Het kabinet haalt tot nu toe de gewenste 55 procent niet, en de aanvullende ingrepen moeten ervoor zorgen dat de CO2-uitstoot de komende tijd flink daalt. Het kabinet mikt zelfs op een doel van 60 procent minder CO2 in 2030 ten opzichte van 1990, om ervoor te zorgen dat de 55 procent vermindering in elk geval wordt gehaald.
Het verschilt sterk per sector welke regels kunnen worden aangescherpt. Investeringen in de aanleg van de juiste energie-infrastructuur en in het bijzonder ruimte op het stroomnet, zijn ook nodig om ervoor te zorgen dat de ingrepen werken.
De commissie denkt met de aanvullende maatregelen zo'n 22 megaton CO2 te kunnen besparen. Opmerkelijk is dat een flink deel van de vermindering uit de landbouwsector moet komen: zo'n 5,5 megaton. De mobiliteit moet het meeste bijdragen, vooral door over te stappen op elektrische auto's en vrachtwagens.
Ook hier kunnen extra kosten en regels tot een "grote stap richting volledig elektrische nieuwverkoop rond 2030" leiden. Autorijders moeten meer betalen naar gebruik, en er moet een hogere aanschafbelasting komen op auto's die op fossiele brandstof rijden. Mensen die graag ver reizen met het vliegtuig, zullen meer moeten betalen: de ambtenaren bepleiten een "afstandsafhankelijke vliegbelasting".
Sommige maatregelen komen mogelijk te laat, omdat ze pas later effect hebben en het kabinet te maken heeft met omstandigheden als de tekorten op de arbeidsmarkt. "Het is daarom van belang dat na de besluitvorming over additionele klimaatmaatregelen ook blijvend aandacht wordt besteed aan de uitvoering en het borgen van de randvoorwaarden", schrijft de commissie van ambtenaren onder leiding van AFM-baas Laura van Geest.
"De maatregelen uit dit pakket verhogen de kosten voor burgers en bedrijven en vragen om aanpassingen, maar halen ook middelen op die de negatieve gevolgen kunnen verzachten", benadrukken de ambtenaren in hun rapport. "Hoe de totale opgave wordt verdeeld over de maatschappij is een politieke afweging."
Milieuorganisaties pleiten voor snelle politieke actie
Milieuorganisaties pleiten ervoor dat de politiek actie onderneemt naar aanleiding van het belangrijke adviesrapport van ambtenaren aan klimaatminister Rob Jetten.
Natuur & Milieu wil dat politici de klimaatdoelen weer in zicht brengen. "Politici, grijp dit rapport met beide handen aan", aldus de organisatie in een reactie op het rapport. De milieuorganisatie pleit voor een pakket aan maatregelen dat minimaal 60 procent CO2-reductie oplevert. "Alleen dan bewijzen politici de zeer ontwrichtende klimaatverandering serieus te nemen."
Ook milieuorganisatie Greenpeace wil dat het kabinet actie onderneemt. "We zijn blij dat dit rapport klip en klaar laat zien wat nodig is. Rutte IV moet met dit huiswerk aan de slag om de klimaatdoelen te halen", zegt Faiza Oulahsen, hoofd klimaat en energie bij Greenpeace Nederland. "Premier Rutte heeft de afgelopen jaren geen enkel probleem opgelost. Zijn kabinet wordt ingehaald door de realiteit en de tijd van pappen en nathouden is voorbij", stelt Oulahsen.
Ambtenaren schreven het rapport onder leiding van AFM-baas Laura van Geest. Volgens de commissie is het "onvermijdelijk" dat in Nederland minder koeien, varkens en kippen worden gehouden. Daarnaast is het noodzakelijk dat Nederlanders minder vlees- en zuivelproducten gaan eten. "Omdat anders het probleem wordt geëxporteerd." Het kabinet zou volgens de commissie onder meer de invoering van een consumptiebelasting op vlees en zuivel moeten overwegen.
Met het pakket vertelt Van Geest "het eerlijke verhaal", stelt Natuur & Milieu. "Niet alles kan. We moeten anders en minder gaan produceren en consumeren. Een duurzame toekomst voor toekomstige generaties hier en elders ter wereld, betekent dat ieder bedrijf en iedere inwoner van Nederland te maken krijgt met klimaatbeleid. Het is een grote opgave die we met elkaar moeten oppakken, maar het vooruitschuiven van moeilijke keuzes is geen optie meer", aldus de organisatie.
Ook Milieudefensie noemt de conclusies helder: "Om de klimaatdoelen te halen moet het kabinet Rutte veel strenger optreden tegen grote vervuilers, zodat zij een serieuze bijdrage gaan leveren aan de oplossing van het klimaatprobleem", reageert Kirsten Sleven van Milieudefensie. Ze zegt dat de organisatie dit voorjaar naar de aandeelhoudersvergaderingen gaat van 21 "vervuilende" beursgenoteerde bedrijven. "Vrijwilligers, in het bezit van een aandeel, gaan de CEO's daar vragen of ze beleid gaan uitvoeren dat in lijn is met het Parijsakkoord. De antwoorden van de CEO's maken deel uit van het juridisch vooronderzoek dat we doen naar deze bedrijven."