Wie het paviljoen van ABN AMRO aan de Gustav Mahlerlaan in Amsterdam binnenstapt kijkt misschien verrast op. Geen marmer en wit gestucte plafonds – zoals je gewend bent van de meeste banken, maar zichtbaar leidingwerk en een onafgewerkte betonnen vloer.
Het is geen hippe keuze uit de categorie ‘industriële look’, maar één omdat de bank een voorbeeldfunctie wil vervullen.
Dit om bedrijven in beweging te brengen in de transitie naar een meer circulaire economie. Met de bouw van haar circulaire paviljoen Circl, pal voor de deur van het hoofdkantoor, heeft de bank zelf ervaring opgedaan met circulair bouwen, circulair inkopen en duurzaam vastgoedgebruik.
De opgedane kennis deelt ABN AMRO met klanten en andere belangstellenden, onder andere door rondleidingen en bijeenkomsten in Circl te organiseren. Daarnaast ondersteunt de bank bedrijven die de stap naar een circulair businessmodel maken met nieuwe financieringsmodellen.
Kijk binnen in dit opvallende gebouw.
Circl is een kenniscentrum voor de circulaire economie, waar gasten worden ontvangen, evenementen georganiseerd en plek is om te vergaderen.
Het gebouw moest er komen om een gezellige plek te creëren op het kantorenterrein aan de Zuidas, maar er was ook dringend behoefte aan meer ruimte. Het oude gebouw uit 1999 bood onderdak aan 3200 werknemers, maar op drukke dagen werkten er al snel 6000 mensen aan de Gustav Mahlerlaan. Een goede vergaderplek vinden was een crime.
Je vindt het bouwwerk aan de Gustav Mahlerlaan in Amsterdam: de Zuidas, vlakbij Station Amsterdam Zuid.
Het gebouw heet niet voor niets Circl. Zonder ‘e’ want wat je nodig hebt, gebruik je niet. Alles is ingericht op de circulaire economie.
De circulaire economie draait helemaal om het idee van regeneratie: het optimaal houden van de waarde van grondstoffen. Ofwel: ontwerp iets op zo’n manier dat je de materialen kunt hergebruiken in een nieuw gebouw op product. Op deze manier blijft de cirkel gesloten en blijven grondstoffen in principe oneindig bruikbaar.
Alle materialen die gebruikt zijn, moeten nog een tweede keer gebruikt kunnen worden. En dus wordt afscheid genomen van het plan voor een betonconstructie. Bij de productie van beton komt relatief veel CO2 vrij en het is niet makkelijk te hergebruiken.
“40 procent van al het afval in Nederland komt uit de bouw. En van dat afval staat beton met stip op nummer één”, vertelt Merijn van den Bergh, directeur van Circl.
In plaats daarvan komen grote, houten balken van larikshout die aan elkaar geschroefd worden. Ze zijn zelfs iets langer dan nodig, zodat ze makkelijker hergebruikt kunnen worden.
Van het resthout worden later grote delen van het interieur van het restaurant gemaakt.
Iedereen meekrijgen in het circulaire bouwen was niet altijd makkelijk. Zeker niet omdat er al was gestart met de bouw van een niet-duurzaam pand.
Zo gaat het op een gegeven moment over het aanleggen van een grijswatersysteem om regenwater te hergebruiken om wc’s te spoelen en de tuin te irrigeren. Drinkwater is in Nederland zó goedkoop, dat volgens adviseurs zo’n installatie helemaal niet nodig is.
In het pand wordt veel weggelaten: er zijn geen plafonds en het leidingwerk is gewoon zichtbaar.
Dat is wel even wennen voor de timmermannen. Vaak gebruiken ze nog wel eens een muur als kladblok om iets uit te rekenen, maar het pand wordt minimaal afgewerkt. Wat je tijdens de bouw ziet, ziet de gebruiker straks ook.
Alles is zoveel mogelijk geschroefd, gebout, geklikt of geklemd, daardoor vind je amper pur, lijm of kit in het pand.
Natuurlijk liggen er zonnepanelen op het dak, maar dan wel ontworpen en gebouwd in Nederland waardoor er amper milieubelastend transport bij is komen kijken. Het pand wordt verwarmd via aardwarmte.
In het pand vind je geen airco’s maar wel PCM’s: een soort koelboxelementen met daarin een zoutoplossing. Bereikt de ruimte de gewenste temperatuur – zeg, 20 graden – dan smelt het materiaal en geeft het koelte af. Zakt de temperatuur? Dan stolt het materiaal.
Het bedrijf New Horizon levert brandslangen, stoeptegels en kabelgoten die uit oude bedrijfspanden komen.
En de vloer op de begane grond? Dat is hardhout verzameld uit een oud klooster en de bar van voetbalclub Top Oss.
De vergaderzalen in de kelder krijgen puien uit een oud Philips-gebouw in Hilversum. Ze passen niet helemaal en dus moet er hier en daar een extra schot gemonteerd worden om de zalen sluitend te krijgen.
Hergebruiken wint het in de keuzes die gemaakt worden van esthetiek, maar uit het resultaat blijkt dat deze hand in kan kunnen gaan.
Ook in het restaurant wordt circulair gewerkt. Cateraar Vermaat krijgt slechts 100 kilowatt aan energie per maand, de helft van wat gangbaar is.
Daardoor geen bittergarnituur in het paviljoen – de frituur vraagt te veel stroom -, maar wel zuurdesemhapjes en aubergine-spiesjes.
En in dit gebouw ook geen schalen met broodjes en kannen melk die na afloop van de vergadering weggegooid worden. Doordat Circl met een buffet werkt, wordt er veel minder weggegooid.
De hovenier gebruikt cortenstaal in de tuin: dat roest tot een bepaald niveau en daarna niet meer. Maar staal is niet zo makkelijk her te gebruiken wanneer ze eenmaal zijn vastgelast. Daarom maken ze de bakken modulair. Een soort meccano.
In de tuin staat een paal met zonnepanelen waarmee je je mobiel kunt opladen, de beplanting is aantrekkelijk voor de dieren die in de stedelijke omgeving leven en bestaat alleen uit planten die van nature lokaal voorkomen.
Circl is op de toekomst voorbereid. Niet alleen ziet het ernaar uit dat alle kantoorgebouwen in Nederland in 2023 minimaal het energielabel C moeten hebben, het uiteindelijke streven is dat de Nederlandse economie in 2050 volledig circulair is.
ABN AMRO hoopt vastgoedbedrijven en andere organisaties te inspireren en mee te krijgen in het samen uitbreiden van de circulaire economie.
De bank heeft het niet over copyright, maar geven klanten ‘right to copy’. Op deze manier wil ABN AMRO impact hebben op bebouwing. De circulaire economie lijkt een abstract begrip, maar kan heel tastbaar zijn. Begin er gewoon op je eigen manier mee.
ABN AMRO had natuurlijk de middelen om het groter aan te pakken, maar als onderneming kun je al beginnen met zoiets simpels als geen plastic rietjes meer gebruiken. Kijk kritisch naar wat je écht nodig hebt. En hergebruik in plaats van sloop.
Meer weten of Circl, of zelf eens een bezoek brengen? Hier vind je meer informatie.
Heb je zelf een (duurzaam) financieringsdoel en zoek je passende financiering? ABN AMRO helpt je graag bij het vinden van de beste oplossing.
Dit is het tweede artikel in De Maand van Circulair Ondernemen. Deze serie wordt mogelijk gemaakt door ABN AMRO. De bank wil organisaties inspireren om samen de circulaire economie uit te breiden. Spannend, maar ongelofelijk waardevol.