Minister Mark Harbers (Infrastructuur) schort zijn plan om het aantal vliegbewegingen op Schiphol al volgend zomerseizoen te beperken tot 460.000, voorlopig op. Dat meldt de demissionaire bewindsman in een brief aan de Tweede Kamer.

Het kabinet blijft erbij dat Schiphol op termijn moet krimpen om natuur, klimaat en leefomgeving te sparen, maar stelt vast dat het plan om daar al volgend jaar mee te beginnen op te grote juridische bezwaren stuit. Harbers erkent dat dit “een bittere pil is voor de omgeving”, maar benadrukt dat “het kabinet vasthoudt aan het herstellen van de balans tussen Schiphol en haar leefomgeving”.

Het Amerikaanse transportministerie liet eerder deze maand weten dat het de opgelegde krimp, die ook Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen hard zou raken, beschouwt als een schending van internationale afspraken. Daardoor dreigden ook landingsrechten die KLM heeft op luchthavens in de Verenigde Staten in het gedrang te komen.

Door de gedwongen krimp zou de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij JetBlue haar start- en landingsrechten op Schiphol verliezen. Het Amerikaanse ministerie van Transport schaarde zich achter JetBlue en kondigde aan mogelijke tegenmaatregelen te treffen. Daardoor zou KLM geraakt kunnen worden. Maandag overlegden het Amerikaanse ministerie van Transport, de Europese Commissie en de Nederlandse overheid in Brussel over de kwestie.

Zorgen bij de EU over krimp Schiphol

Deze week kwam daar een brief overheen waarin Europees transportcommissaris Adina Vălean haar zorgen uitte over de eerste stap uit het krimpplan. Die zou strijdig zijn met het Europees recht, omdat van tevoren niet goed is overlegd met de luchtvaartsector. Daarmee is de niet de vereiste 'balanced-approach-procedure' doorlopen.

Voor het krimpplan voor de langere termijn volgt het kabinet deze procedure wel, benadrukt Harbers. Hij zegt hier "vastberaden" mee door te gaan om de geluidshinder rond de luchthaven terug te dringen.

Luchthaven Schiphol zegt teleurgesteld te zijn over het besluit van minister Harbers. "Met deze ontwikkeling trekken omwonenden aan het kortste eind en dat stelt Schiphol teleur", zegt Schiphol in een verklaring. "Vermindering van het aantal vluchten is voor ons geen doel op zich, maar eindelijk was er duidelijkheid en zekerheid voor omwonenden. Het terugvallen op 'anticiperend handhaven' leidt volgens Schiphol tot meer onzekerheid, ook voor de luchtvaartsector zelf. Het is echt de hoogste tijd dat omwonenden merkbaar minder hinder krijgen. De noodzaak van een nachtsluiting van Schiphol wordt nog groter. Ook voor de andere maatregelen uit ons acht puntenplan, zoals het verbod op privévluchten en het weren van de meest lawaaiige vliegtuigen".

Milieu-organisaties zijn woedend. "Omwonenden worden hierdoor in de steek gelaten en het klimaat wordt verder opgestookt", reageren de Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland, Natuur & Milieu, Milieudefensie en Greenpeace Nederland.

Volgens de groene clubs maakt het uitstel van de krimp duidelijk "hoe fundamenteel het misgaat in de luchtvaart". Volgens hen wordt de sector "koste wat kost de hand boven het hoofd gehouden" en worden de rechten van omwonenden "opgeofferd onder druk van grote vervuiler KLM en een Amerikaanse prijsvechter".

Het demissionaire kabinet blijft er wel bij dat Schiphol op de langere duur wel zal moeten krimpen om een betere balans te vinden met natuur, klimaat en omwonenden die last hebben van lawaai. "Dit is een tegenslag, maar de krimp van Schiphol gaat er komen. Daar zijn we van overtuigd", zeggen ook de milieuorganisaties. 

Luchtvaartsector opgelucht over opschorten krimp Schiphol

"Wij juichen van harte toe dat de minister op tijd tot bezinning is gekomen", zegt Marnix Fruitema, voorzitter van BARIN, de brancheorganisatie van luchtvaartmaatschappijen die vliegen op Nederland. "We hebben altijd al gezegd dat de minister en het ministerie toch als olifant door de porseleinen kast denderden met dit besluit. Wij waarschuwen het ministerie al maanden voor de consequenties van het besluit, vanuit Brussel en vanuit andere landen zoals de Verenigde Staten. Die komen met vergeldingen. Het is 'tit for tat'."

Fruitema betwist daarnaast het punt van Schiphol dat dit besluit voor meer onzekerheid zorgt. "Dat is makkelijk geredeneerd vanuit Schiphol. Uiteindelijk is het voor de luchtvaart van belang dat de minister nu heeft ingezien even pas op de plaats te doen. Dat moet Schiphol ook weten en zich realiseren".

Luchtvaartmaatschappij KLM noemt het besluit van Harbers in een reactie "een belangrijke stap om retaliatie te voorkomen en te kunnen blijven vliegen op de Verenigde Staten". In de reactie zegt KLM verder dat is "afgesproken met een aantal aangekondigde maatregelen uit het plan, zoals schoner, stiller en zuiniger vliegen, versneld aan de slag te gaan om vermindering van geluidshinder te realiseren".

KLM-topvrouw Marjan Rintel zei eerder op de dag op een luchtvaartcongres in Amsterdam nog te hopen op een oplossing voor de ruzie met de VS over de krimp van Schiphol. Rintel benadrukte het juiste gebruik van de zogeheten Europese Balanced Approach-procedure, die voorschrijft hoe een land moet omgaan met het beperken van geluidsoverlast op een luchthaven. Het invoeren van de geplande krimp van Schiphol is nadrukkelijk niet de weg vooruit, aldus Rintel.

LEES OOK: Luchtvaart wint kort geding van Staat: krimp Schiphol in 2023 en 2024 van de baan.