Het Britse parlement versus de uitvoerende macht. De politieke strijd om de Brexit heeft een principieel karakter gekregen in het VK, nu het Britse Parlement de controle grijpt over de wetgevende agenda.
De Britse premier Boris Johnson heeft dinsdagnacht een gevoelige nederlaag geleden in het Lagerhuis. Daar maakten parlementariërs de weg vrij voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt.
De parlementariërs stemden met 328 tegen 301 stemmen voor een motie waarmee ze de parlementaire agenda kapen, zodat ze later over hun eigen plan kunnen stemmen. Meerdere Conservatieven stemden tegen de regering van Johnson en dat gaan zij woensdag waarschijnlijk weer doen. Johnson heeft al bekendgemaakt dat deze parlementariërs niet meer voor de Conservatieve Partij in het parlement mogen zitten.
Johnson zei direct na de stemming in het parlement dat als de motie woensdag wordt aangenomen, de enige optie is dat er nieuwe verkiezingen komen. “Ik wil geen verkiezingen, maar het kan dan niet anders. Als de motie wordt aangenomen gaat de brexit nog jaren duren.”
Wet om no deal-Brexit te blokkeren
Het voorstel kon dinsdag, de dag na het zomerreces, nog niet in stemming worden gebracht. Dat komt omdat de regering van Johnson vergaande controle heeft over wat wordt besproken in het parlement.
Die cruciale stemming vindt woensdag plaats. Premier Johnson heeft al duidelijk gemaakt sowieso geen uitstel van de Brexit te willen. Dat betekent dat met de stemming van dinsdag ook vervroegde verkiezingen dichterbij zijn gekomen, al kunnen die alleen met steun van de oppositie worden gehouden.
Na het overstappen van parlementslid Philip Lee van de Conservatieven naar de Lib Dems is Johnson zijn meerderheid kwijt. Voor het uitschrijven van verkiezingen is een twee derde meerderheid in het Lagerhuis nodig.
De Conservatieve Partij heeft 21 rebellerende parlementsleden uit de partij gezet. Deze Tories steunden een motie die de weg voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt. Mede daardoor verloor premier Boris Johnson de cruciale stemming.
Onder de verbannen leden zit de vroegere minister Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.
No deal-Brexit zou VK snoeihard raken
Een no-deal Brexit zou Groot-Brittannië opzadelen met minstens 16 miljard dollar aan exportverliezen naar de Europese Unie. Dat schrijft de Verenigde Naties in een rapport over de Brexit. Dat verlies zal volgens de onderzoekers waarschijnlijk nog flink kunnen oplopen vanwege indirecte effecten en verliezen op andere markten.
Het bedrag van 16 miljard dollar komt neer op circa 7 procent van de algemene export van Groot-Brittannië naar de EU, aldus VN-handelsorgaan UNCTAD. Daarbij draait het om onder meer 5 miljard dollar aan export van motorvoertuigen, 2 miljard dollar bij de uitvoer van dierlijke producten en nog eens 2 miljard bij kleding en textiel.
UNCTAD spreekt van een conservatieve inschatting. De verliezen kunnen nog veel hoger zijn als productienetwerken verstoord raken door bijvoorbeeld grenscontroles. Ook Britse exporten naar landen als Turkije, Zuid-Afrika, Canada en Mexico kunnen geraakt worden omdat zij gunstige handelsafspraken hebben met de EU, maar nog niet hebben ingestemd om deze voordelen ook aan Britse bedrijven door te geven bij een no-deal Brexit.
Het Britse pond zakte begin deze week weg tot minder dan 1,10 euro per pond, toe het erop leek dat het risico van een no deal-Brexit groter werd. Maar na de machtsgreep van het Lagerhuis dinsdagnacht, veerde het pond flink op tot 1,1030 per euro.