Jesse Klaver van GroenLinks hoopt na de Provinciale Statenverkiezingen een sleutelrol te vervullen in de landelijke politiek. Naar verwachting verliest het kabinet-Rutte 3 zijn meerderheid in de Eerste Kamer en zal het om wetsvoorstellen door de Nederlandse Senaat te krijgen op zoek moeten naar nieuwe bondgenoten.
Wie anders kan dat zijn dan de fractievoorzitter van GroenLinks? De partij waarmee D66, VVD en CDA bijna een coalitie vormden in 2017.
Volgens de peilingen zullen de coalitiepartijen in de Eerste Kamer hun fragiele meerderheid van een zetel verliezen. GroenLinks lijkt af te koersen op een verdubbeling van het aantal huidige zetels (van vier naar negen).
Maar Klaver is niet van plan om het kabinet zomaar te helpen. De leider van GroenLinks heeft geen zin in een gedoogconstructie zoals het eerste kabinet-Rutte had met de PVV. “Wij gaan het kabinet niet aan een meerderheid helpen, zij moeten óns aan een meerderheid helpen”, zei hij tijdens een bijeenkomst in Den Haag.
Als na de Provinciale Statenverkiezingen GroenLinks inderdaad een sleutelrol krijgt, dan wil Klaver niet dansen naar de pijpen van het kabinet, maar andersom juist proberen de koers van Rutte 3 meer naar links te duwen op het gebied van immigratie, klimaat en pensioenen.
Een wetsvoorstel van GroenLinks om precies dat te doen, ligt al klaar voor het kabinet: een CO2-heffing voor vervuilende bedrijven die dwingt tot vergroening en waarvan de opbrengsten gebruikt worden om de energierekening van burgers te verlagen. “Dit is de inzet voor de Eerste Kamerverkiezingen, waar het kabinet de meerderheid verliest”, zei Klaver in januari bij RTL Late Night.
En dat drukzetten heeft al effect. Het kabinet heeft aangekondigd een CO2-heffing in te willen voeren.
Klaver wil na de verkiezingen als dominante oppositieleider uit de bus komen. Dat zou hem goed positioneren om het in 2021 tegen Mark Rutte (of zijn eventuele opvolger) op te nemen voor de belangrijkste baan van zijn carrière: het premierschap.
Wie is Jesse Klaver en wat betekent hij voor GroenLinks? Lukt het hem om dat felbegeerde premierschap te bemachtigen? Een overzicht van zijn politieke carrière.
Jesse Klaver wordt op 1 mei 1986 geboren in Roosendaal en is al een klimaatspijbelaar voordat het woord wordt bedacht.
Jesse Klaver wordt geboren Jesse Feras Klaver, een kind van een Indonesische moeder en een Marokkaanse vader.
Het zijn twee lessen die Klaver leert, als hij opgroeit in de Roosendaalse wijk Westrand, die hem inspireren de politiek in te gaan. De eerste is afkomstig van zijn alleenstaande moeder: “Het enige dat tussen jou en je dromen staat, is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk.”
Deze wijze levensles heeft veel weg van de woorden die Franklin Delano Roosevelt uitspreekt bij zijn aantreden als Amerikaanse president in 1932: “The only thing we have to fear is fear itself” (‘het enige dat we moeten vrezen is de angst zelf’).
De wijze woorden van zijn moeder zorgen ervoor dat Klaver geen genoegen neemt met de onderwijsadviezen die hij krijgt. Die vertellen hem dat een hbo-opleiding maatschappelijk ondernemen met zijn vmbo-diploma te hoog gegrepen is. Zijn master politicologie aan de Universiteit van Amsterdam rondt hij niet af. Hij is dan al te druk met zijn politieke activiteiten.
Klavers politieke betrokkenheid kunnen we herleiden naar zijn grootvader, die hem inprent: “Als je wat wilt bereiken, dan moet je het voor je dertigste doen.” Zijn opa neemt hem vanaf jonge leeftijd mee naar demonstraties en leert hem op te komen voor waar hij in gelooft. Zo werd Klaver een klimaatspijbelaar voordat het woord bestond.
View this post on Instagram
Throwback naar de keer dat ik als scholier met opa ging protesteren voor het klimaat. 😉
Klaver blijkt een ‘politiek dier pur sang’.
In zijn studententijd ontpopt Klaver zich tot een ‘politiek dier pur sang’, zoals de GroenLinks-kiescommissie hem in 2010 noemt. In een interview in Trouw vertelt hij: “Toen ik 16 was, werd ik elke ochtend wakker met het gevoel: hoe gaan we de wereld vandaag weer eens veranderen.”
In 2004 wordt Klaver lid van GroenLinks. Twee jaar later loopt hij, op zijn twintigste, stage in Den Haag bij de Tweede Kamerfractie. De wereld veranderen begint, tijdens de verkiezingscampagne van 2006, onder meer met het inschenken van koffie voor lijsttrekker Femke Halsema.
Datzelfde jaar begint Klaver ook als secretaris bij Dwars, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Weer twee jaar later is hij voorzitter van de jongerenorganisatie. In deze periode komt de politieke carrière van Klaver in een stroomversnelling. Tussen 2008 en 2009 is hij onder andere voorzitter van Stichting Samenwerkingsverband Politieke Jongerenorganisaties, lid van de Kandidatencommissie Partijbestuur GroenLinks, de Programmacommissie Tweede Kamerverkiezingen GroenLinks, lid van de Sociaal Economische Raad en voorzitter van vakbond CNV Jongeren.
In 2010 komt Klaver in de Tweede Kamer.
In de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 hoort Klaver bij de nieuwe lichting van GroenLinks. Op de kieslijst verovert hij de zevende plek. Dat jaar hoog genoeg om in de Kamer te komen; GroenLinks vult dan tien zetels.
De campagnevideo van Klaver voor de verkiezingen van 2010:
“Het is een heel grote verantwoordelijkheid, maar daar ben ik klaar voor”, zegt hij kort na de verkiezingen tegen Omroep Brabant. Klaver belooft dan meteen dat hij zijn roots niet verloochent: “Een Brabander blijf ik in hart en nieren, of ik nu in Den Haag, Nairobi of Stockholm werk. Ik ben en blijf een brabo.”
In Den Haag wordt Klaver woordvoerder voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Onderwijs en Sport. Het is een portefeuille die goed past bij de maatschappelijk betrokken Brabander. Klaver valt dan al op bij de parlementaire pers: hij wordt genomineerd in de categorie Politiek Talent.
Jesse Klaver voert in 2012 het campagneteam van partijleider Jolande Sap aan, de geplaagde politica die de leegte van Femke Halsema niet kan opvullen.
Jolande Sap volgt in december 2010 Femke Halsema op als fractievoorzitter van GroenLinks. Net voor de eurocrisis en de politieke zelfmoordpil die Kunduz heette. Met een politiemissie probeerde het kabinet-Rutte I, de regeringscoalitie van VVD en CDA met gedoogpartner PVV, twee vliegen in een klap te slaan. Op internationaal vlak een partner zijn in het conflict in Afghanistan, zonder de medewerking van de PVV, met een ‘veilige missie’ die gesteund kon worden door linkse oppositiepartijen.
Voor Sap bleek het Kunduz-akkoord een grote misstap te zijn. Haar instemming zorgde voor een interne machtsstrijd en het opzeggen van het vertrouwen in haar als leider. Zij stapt in oktober 2012 op, een maand na een desastreuze verkiezingsuitslag waarbij GroenLinks zes van de tien zetels inlevert. “Ik had niet verwacht dat wij als GroenLinks in staat zouden zijn er zo’n potje van te maken”, zegt Klaver tegenover Omroep Brabant. “We zijn er goed in geslaagd om een aantal zaken enorm te laten escaleren.”
Klaver houdt zich grotendeels buiten de interne strijd binnen GroenLinks. Als Saps campagneleider komt hij ondanks het grote verlies zonder kleerscheuren de verkiezingen uit. Hoewel zijn naam rondgaat als haar opvolger, de zogeheten kroonprins van GroenLinks, wordt Bram van Ojik de nieuwe aanvoerder van de partij.
Nederland als belastingparadijs is een geliefd mikpunt van Klaver.
“De hyperrijken van Nederland mogen niet langer de dans ontspringen”, zegt Klaver als Kamerlid in 2014 in een interview met NRC Handelsblad. Met Thomas Piketty’s ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’ figuurlijk onder zijn arm, pleit de politicus voor het zwaarder belasten van rijke Nederlanders.
De komst van ‘De Jessias’: Klaver neemt het stokje over van Bram van Oijk.
Met het vertrek van Bram van Oijk als partijleider in 2015 sluit GroenLinks een moeizaam hoofdstuk af. Na jaren worstelen met het grote verlies in de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 en het vertrek van Jolande Sap, is het tijd voor ‘kroonprins’ Klaver om de hemel te bestormen. De Brabander is met 29 jaar de jongste fractievoorzitter in de parlementaire geschiedenis.
“De Here Jesse krijgt steeds meer volgelingen en dit zijn zijn APPostelen” -De Kwis, De Jessias
“Het is een meesterzet van GroenLinks”, zegt voormalig VVD-fractievoorzitter Ed Nijpels in de Volkskrant over Klaver. “Als ik een marketingbureau zou hebben, was ik ook op Klaver uitgekomen. Als je kijkt naar zijn inhoud, zijn presentatie en het gemak waarmee hij de media te woord staat, kun je niet anders concluderen dan dat hij een uitstekende kandidaat is.”
‘Snotneus’ Jesse valt ABN Amro aan.
In 2015 steekt Klaver zijn minachting voor dikbetaalde bestuurders van banken en verzekeraars niet onder stoelen of banken. “Ik wil niet weten in wat voor universum u eigenlijk leeft”, bijt hij Rik van Slingelandt, president-commissaris van ABN Amro toe tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. De bank, tijdens de crisis gered met belastinggeld, is dan nog in handen van de staat. Dat heeft ABN Amro er niet van weerhouden bestuurders met flinke bonussen te belonen. Pas na ophef moest hun extra ton weer worden ingeleverd.
Van Slingelandt blijft de bonus ‘absoluut een juiste beslissing’ noemen voor het aantrekken van capabele mensen en weigert zijn raad weg te laten zetten als ‘amoreel’. Na de sessie zoekt Klaver de ABN-commissaris op, waarvan ANP’s Martijn Beekman deze iconische foto schiet. Het lijkt of Van Slingelandt de jonge politicus toespreekt als een jochie dat net kattenkwaad heeft uitgehaald. Maar wat toen is besproken, is tussen de twee kemphanen gebleven.
De enige die Klaver daadwerkelijk ‘snotneus’ heeft genoemd, is Fons de Poel, die het opnam voor ABN Amro in een aflevering van Brandpunt. De Poel, die voor de uitspraak een betaalde klus voor de bank had gedaan, kon daarna vertrekken als presentator van het journalistieke programma.
Klaver leidt GroenLinks naar een verkiezingszege – met een beetje van zichzelf en een beetje van Obama.
Jesse Klaver loodst GroenLinks door de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 met dikke winst; de partij krijgt er tien zetels bij. Het is onder meer het resultaat van een Obama-achtige verkiezingscampagne waarbij GroenLinks ook gebruikmaakt van het Amerikaanse campagnebureau dat ook Obama hielp.
De jonge GroenLinks-leider spreekt rustig een menigte van honderden, zo niet duizenden mensen toe tijdens verkiezingsbijeenkomsten, of liever gezegd meetups. En kiezers kunnen ‘apptivist’ worden.
GroenLinks is een beweging voor verandering, houdt Klaver de kiezers voor. Een boodschap die veel wegheeft van de Obama-campagne in 2008 met slogans als ‘Yes We Can’ en ‘Change’. “Te veel politici doen ons geloven dat we verdeeld zijn. En daarom moeten we de politiek veranderen en dat gaan wij samen doen”, zegt hij tijdens de presentatie van het verkiezingsprogramma. Het relaas is bijna een letterlijke vertaling van een speech van Obama, merkt het satirische programma Zondag met Lubach op.
Klaver lijkt wel vaker inspiratie te vinden in andermans teksten. Zijn ode aan de hardwerkende Nederlander tijdens ‘Laat op één’ in 2018 lijkt verdacht veel op de Ode aan de Verpleging van cabaretier Vincent Bijlo. Maar waar Bijlo bijvoorbeeld spreekt over ‘ogen die kijken’, zijn het bij Klaver ‘ogen die opletten’.
De kabinetsformatie met VVD, CDA en D66 mislukt.
GroenLinks mag de verkiezingen dan gewonnen hebben, het is niet genoeg voor een door Klaver gedroomde centrum-linkse regering van GroenLinks, SP en PvdA, aangevuld met middenpartijen CDA en D66. Vooral de PvdA moet met een verlies van 29 zetels de grootste nederlaag ooit zien te verwerken.
Klaver heeft te dealen met de VVD, die weliswaar 8 zetels heeft verloren maar met 33 zetels toch als grootste uit de bus komt. Hij noemt de verschillen tussen zijn partij en de VVD ‘megagroot‘, maar stapt eind maart 2017 de coalitieonderhandelingen in onder leiding van informateur Edith Schippers.
Na twee maanden is er nog geen coalitie gesmeed, waarna oude rot Herman Tjeenk Willink het overneemt als informateur. Hij richt zich op een meerderheidskabinet met in ieder geval VVD, CDA en D66, het ‘motorblok’. GroenLinks kan niet met hen door een deur vanwege het vluchtelingenbeleid waarin Turkije wordt aangemerkt als veilig land, terwijl dat volgens Klaver niet strookt met de realiteit. In juni lopen de onderhandelingen stuk en Klaver ‘baalt ontzettend‘, laat hij zijn achterban weten.
De fractievoorzitters van het ‘motorblok’ betichten hem van onwil. Overigens hadden Teflon Mark en De Jessias ook op andere terreinen grote meningsverschillen.
De documentaire ‘Jesse’ verandert in een soap.
Als het stof van de verkiezingen is neergedaald, komt Jesse Klaver opnieuw in een mediastorm terecht. Dit keer vanwege de documentaire ‘Jesse’, waarin de GroenLinks-voorman wordt gevolgd tijdens de verkiezingen van 2017. De docu zou op 4 september worden uitgezonden door BNNVARA op NPO 2, maar vooral rechts Nederland staat op zijn achterste benen als regisseur Joey Boink ‘beeldvoerder’ van GroenLinks blijkt en bovendien vriend van Klaver.
De omroep ‘laat alle schijn van objectiviteit varen’, klaagt FvD-leider Thierry Baudet, terwijl de VVD zich afvraagt of ze ook met ‘Mark’ bij de NPO terechtkunnen.
Een ‘propagandafilm’ mag niet worden getoond met publiek geld, is de teneur. Hoewel BNNVARA in eerste instantie de film verdedigt vanwege de ‘unieke beelden’, wordt de uitzending geschrapt. Daarop biedt De Telegraaf aan het ruwe materiaal te kopen en te tonen als propagandafilm. Maar de makers kopen de rechten terug en de film wordt alsnog vertoond op 4 september, maar dan in theater Carré en zestien Nederlandse bioscopen.
“Eind goed al goed”, concludeert de hoofdpersoon in Jinek. “Over aandacht niets te klagen. Ik hoop dat veel mensen ernaar gaan kijken.” Hoewel Klaver tijdens de Jesse-soap ‘van de ene in de andere verbazing viel’, kon hij zich de kritiek goed voorstellen.
Relaxen in een eikeltjespyjama is er ook bij.
Het jaar 2017 was voor Klaver op zijn zachtst gezegd turbulent: campagne voeren, verkiezingen, coalitieonderhandelingen, zijn moeder die ondertussen overleed en de Jesse-soap erachteraan. Zou de fractieleider wel rust pakken? Ja, blijkt uit een foto die zijn vrouw Jolein in juni 2017 op Instagram plaatst. Daarin zien we Klaver op de bank voor de tv in een tweedelige eikeltjespyjama, waarover nog veel werd nagepraat. Mark Rutte haalde het kledingstuk maanden later nog aan in een debat, om Klaver op grappende wijze de mond te snoeren.
Overigens kreeg de GroenLinks-leider het huispak tijdens kerst. Hij liep zelfs een tankstation binnen in het eikeltjestenue dat hij had aangehouden voor de rit naar huis omdat het zo lekker zat, zei hij in RTL Late Night. De pyjama van het merk Snurk kostte 99 euro en is inmiddels niet meer verkrijgbaar.
De oppositierol doet Klaver goed in de peilingen.
“Ik ben geen politicus voor de oppositie”, zei Klaver tegen het AD. Maar die rol doet hem wel goed, blijkt uit peilingen. Met 17 virtuele Tweede Kamerzetels leidt hij op links de grootste partij. De fractievoorzitter is niet van de polderpolitiek waarin visies en stevige standpunten verloren gaan. Tijdens de formatie deed hij geen water bij de wijn om mee te kunnen regeren, hij is onomwonden voor een CO2-taks voor bedrijven en komt gerust met het nivelleringsspook op de proppen.
Die stijl hebben wel meer fractieleiders, bijvoorbeeld FvD-voorman Thierry Baudet. Ze staan elk aan een ander uiteinde van het politieke spectrum, maar hebben meer gemeen dan je denkt.
Sluit Klaver na 20 maart een verbond met D66 om groener beleid door te drukken?
De kans is groot dat de coalitie na de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart zijn meerderheid in de Eerste Kamer verliest. Klaver heeft laten weten best bereid te zijn de coalitie op sommige punten aan een meerderheid te helpen. Maar daar moet natuurlijk wel wat tegenover staan: “Grote bedrijven moeten een CO2-belasting gaan betalen. Dat is de enige manier dat zij bijdragen aan de klimaatverandering.”
Wat dat betreft heeft hij een goeie aan Rob Jetten, sinds oktober 2018 fractievoorzitter van D66. Die hoopt met Klaver op te kunnen trekken om de ambities in het Klimaatakkoord op te schroeven, ondanks dat zijn partij tot de regeringscoalitie behoort. “We moeten zorgen dat we Dijkhoff zover krijgen dat we vervuiling gaan belasten, kolencentrales gaan sluiten en misschien ooit een keer kunnen rekeningrijden”, zei Jetten donderdagavond tijdens het RTL-verkiezingsdebat in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen.
Lees meer:
- De bliksemcarrière van Rob Jetten, de ‘groene radicalo’ die nu wil dat miljonairs meer belasting betalen
- 5 strategieën waarmee Thierry Baudet en Jesse Klaver de oude politieke garde bestoken
- De opkomst van Mark Rutte – hoe de protegé van Ivo Opstelten nu zijn derde kabinet leidt