Je bank valt om. Wat nu?

Geen zorgen, je huis blijft van jou en die kartonnen doos onder de brug is
niet nodig. De vraag is alleen aan wie je nou je hypotheekschuld gaat
afbetalen, en wat er met je tegoeden gebeurt.

Voor wat betreft je hypotheek: dat hangt af van de vraag bij wie je hypotheek
ondergebracht wordt.

Er kan in ieder geval niet zonder meer afgeweken worden van de
juridische overeenkomst die je voor jouw hypotheek hebt gesloten. Daarin
liggen de voorwaarden vast.

Dus als een andere bank de hypotheekportefeuille uit de boedel van de
gefailleerde bank overneemt, dan kan die kopende bank niet zomaar andere
voorwaarden gaan stellen. Dat gebeurde ook toen NIB Capital de
hypothekenportefeuille van het in 2005 failliet gegane Van der Hoop overnam,
ter waarde van 150 miljoen euro.

Wil de kopende partij alsnog de juridische overeenkomst met jou
openbreken, dan zal de bank in principe voor iedere hypotheekovereenkomst
een gang naar de rechter moeten maken. Dat zou een feestje zijn voor de
advocaten in Nederland, en qua kosten ondoenlijk. De kans dat dit gebeurt is
daarom zó klein, dat je eigenlijk al niet eens over een kans kunt spreken.

Dan blijft de vraag: wat nu als zo’n grote bank omvalt, en de
hypotheekportefeuille is zo groot dat een andere bank die onmogelijk kan
overkopen? De waarde van zo’n portefeuille is immers tientallen, zoniet
honderden miljarden euro groot.

In de Verenigde Staten intervenieerde de overheid toen
hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac omvielen. Miljoenen
Amerikanen betalen nu hun maandelijkse hypotheek eigenlijk af aan de
overheid. In Engeland deed de regering feitelijk hetzelfde met Northern
Rock.

De kans is zeer groot dat de Nederlandse overheid ook intervenieert, via De
Nederlandsche Bank (DNB) en mogelijk in samenwerking met andere centrale
banken en andere grootbanken. Gedacht kan daarbij worden aan een overname
van in ieder geval de hypotheekportefeuille, of door zich garant te stellen
voor de waarde ervan.

Dan kan die portefeuille wellicht in behapbare stukken worden opgebroken, en
verkocht aan andere Nederlandse of buitenlandse banken.

Officieel wil De Nederlandsche Bank niets zeggen over wat het zal
ondernemen als het ergste scenario zich ontvouwt.

“Geen commentaar”, zegt men daar. Dat klinkt heel gek, want als
hypotheekhoudende huizenbezitter heb je liever dat zo’n bank zegt dat er
pasklaar beleid is om je hypotheek veilig te stellen. Daar betaal je immers
het salaris van die mensen voor via je belastingen, zou je kunnen denken.

Maar de stilte van DNB is juist logisch. Want als de centrale bank zou zeggen
dat er heus wel een vangnet is voor zulke eventualiteiten, dan zou dat voor
onverantwoordelijke bankdirecteuren misschien een vrijbrief zijn om extreme
risico’s te gaan nemen.

De enige manier waarop het faillissement van je bank dus een impact kan
hebben op je woningbezit, is als je huis minder waard wordt. Dit kan in
principe alleen als je gefailleerde bank een zogenaamde ‘systeembank’ was,
zoals ING, Rabobank of Fortis dat zijn.

Die banken zijn zo met elkaar en het hele financiële systeem verweven, dat als
één ervan omvalt, alle andere banken er fors door geraakt kunnen worden. Dan
krijgt ook de economie een flinke klap, en in een zwakke economie dalen of
stabiliseren doorgaans de huizenprijzen.

Vooral in die zin kan het faillissement van je bank, indien hij groot genoeg
is, effect hebben op de waarde van je huis, en dus negatief uitpakken op het
verschil met je hypotheek.

Voor spaargeld geldt dat de overheid sowieso garant staat voor 20.000
euro per persoon, per bank, via de zogenaamde depositogarantieregeling van
De Nederlandsche Bank. Je bank moet dan wel voorkomen in het Register
Kredietinstellingen en Financiële Instellingen.

De volgende 20.000 euro is voor 90 procent gegarandeerd door de overheid. Dat
maakt in totaal 38.000 euro waar je op kunt rekenen. Voor alles daarboven,
moet je aankloppen bij de bewindvoerder van de omgevallen bank.

Dat was in het geval van het faillissement van Van der Hoop ook zo.
Particulieren die meer dan 38.000 euro op hun spaarrekening hadden staan bij
die bank, verenigden zich in een stichting en probeerden meer geld terug te
krijgen van De Nederlandsche Bank via de rechter. Dat lukte gedeeltelijk, na
bijna twee jaar procederen.

Wat betreft de aandelen- of obligatieportefeuille, geldt eigenlijk
hetzelfde als voor hypotheken. In principe behoud je die gewoon; de
waardepapieren staan immers op jouw naam. Het kan alleen wel zo zijn dat de
waarde van je aandelen kelderen, zeker als je aandelen in je bank had, of
obligaties van je bank.

Dit speelt nu bij bijvoorbeeld Lehman Brothers. Deze week bleek dat
vermogensbeheerder Wijs & Van Oostveen voor ongeveer 75 miljoen euro aan
beleggingsproducten en waardepapieren van het in surséance verkerende Lehman
Brothers heeft verkocht aan Nederlanders.

Die staan nog keurig op naam van die Nederlanders. Maar de waarde van de
Lehman-obligaties, die de waardebasis vormden voor veel beleggingsproducten,
is waarschijnlijk flink gekelderd.

Dus je lijdt ongetwijfeld een verlies als je die waardepapieren probeert te
verkopen. Maar dat is het risico dat je neemt als je aan het kopen van
aandelen of obligaties begint, en dat geld ben je hoogstwaarschijnlijk
gewoon kwijt.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl