Jacqueline van den Ende: 'Door Al Gore werd ik klimaatbewust'

Afgelopen week kon voor de zoveelste keer de vlag uit bij de Amsterdamse duurzaamheidsinvesteerder Carbon Equity. Het bedrijf kondigde aan 10 miljoen euro te hebben opgehaald voor de lancering van een nieuw fonds voor infrastructurele klimaatprojecten, zoals waterstoffabrieken en biogasinstallaties.

Eerder dit jaar wist de investeerder al 160 miljoen euro op te halen voor technologische klimaatbedrijven en -startups. Carbon Equity, dat nog maar in 2021 het licht zag, wist tot dusver al 260 miljoen euro uit de markt vrij te spelen voor klimaatprojecten.

Dit geld halen de Amsterdammers op bij vermogende particulieren, stichtingen en family offices, om het te steken in een trits aan duurzaamheidsfondsen van derden. In totaal 950 particulieren staken tot dusver geld in Carbon Equity, bedragen die variëren van 50.000 euro tot meerdere miljoenen.

Met het nieuwe infrastructuurfonds wil Carbon Equity investeren in fondsen van durfinvesteerders en private equity-spelers, die geld steken in infrastructurele klimaatprojecten. “Denk aan de uitrol van elektrische laadpalen of aan batterijfabrieken”, legt oprichter en CEO Jacqueline van den Ende (40) uit aan Business Insider Nederland. “Naast technologie hebben we een goede infrastructuur nodig om de klimaatdoelen te halen.”

Bovendien is het investeringsrisico bij infrastructuur lager dan bij technologie, volgens de ondernemer. "Via onze techfondsen investeer je in nieuwe technieken, zoals CO2-vrij cement- en opslag. De innovaties binnen het infrastructuurfonds, zoals de batterijfabrieken, zijn al bewezen."

Hoe kan het eigenlijk dat Van den Ende zoveel geld ophaalt voor klimaattechnologie, terwijl juist veel investeerder in de startup-wereld hun hand op de knip lijken te houden? "Door in verschillende fondsen te investeren, verlagen we het risico voor deelnemers", zegt Van den Ende.

"Wil je als particulier in klimaattechnologie investeren, dan kun je direct geld steken in een startup", legt ze uit. "Het risico dat je je geld dan niet terugkrijgt, is heel hoog. 95 procent, schat ik. Je kunt je geld ook in een impactfonds steken, dat in zo'n twintig bedrijven zit. De kans dat je geld verliest, is dan zo'n 20 procent. Via ons verdeel je je geld over zeven tot tien fondsen van anderen, waardoor je je risico spreidt. De kans dat je geld verliest, is hierdoor nog maar zo'n anderhalf procent."

Business Insider Nederland spreekt Van den Ende in haar witgeverfde kantoor op een ruime zolderverdieping van een grachtenpand nabij de Amsterdamse Nieuwmarkt. Zo'n vijftien veelal jonge medewerkers zitten achter hun laptop, terwijl de ventilatoren overuren draaien vanwege het vandaag wel erg warme zomerweer.

Haar succes schrijft Van den Ende ook toe aan de branche waarin ze actief is. "Klimaattechnologie doet het als investeringscategorie beter dan andere sectoren", zegt ze. "Klimaatverandering is één van de allerbelangrijkste thema's voor de komende jaren. Het gaat niet weg en de oplossingen hebben we keihard nodig. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, dus ik denk dat het een vrij robuust thema is."

Toch is zoiets als klimaattechnologie ook iets vrij nieuws. Het heeft zich niet al twintig, dertig jaar bewezen. Hoe overtuig je particulieren om in zoiets relatief nieuws te investeren?

Van den Ende: "Dat is ook een van de zorgen die we vaak horen. Fondsen in deze branche zijn nog maar kort bezig en hebben nog niet de vijftig jaar aan financiële opbrengsten, die je wel ziet bij andere private equity-fondsen. Veel mensen vinden de techniek gaaf, maar vragen zich af of ze er rendement uit gaan halen. Dat zijn legitieme zorgen."

"Deze trend gaat niet meer weg, antwoorden wij ze dan. De komende honderden jaren zullen we alleen maar méér met klimaatverandering te maken krijgen. Ook al gaan af en toe de hakken in het zand bij beleidsmakers, de wereld dendert toe naar een groene industrie. En als Europa het niet doet, doet China het wel. De helft van de verkochte auto's daar is al elektrisch."

Overtuig je ze vooral met pragmatische, of ideële argumenten?

"Beide. Enerzijds leggen we ze uit dat de trend niet meer weggaat en onze manier van investeren het laagste risico heeft. Een derde argument van ons is dat het ook gewoon fucking vet is. Het is gewoon superleuk."

"Mensen investeren bij ons om er financieel rendement mee te behalen, maar ook omdat ze het doel erachter mooi vinden. Ze worden uitgenodigd voor evenementen waar de startups aanwezig zijn. Op dat soort dagen zie je écht de lichten aangaan bij de investeerders."

Dat je door middel van geld te investeren iets kan toevoegen aan de "echte" wereld, dat is volgens Van den Ende de "holy grail" van haar werk. "Ik zie het als mijn missie om een nieuw perspectief op geld te creëren. Het draait niet alleen om geld, maar om wat je ermee doet."

Hoe belangrijk is het dan voor jou om hier een goede boterham aan te verdienen?

"Niet onbelangrijk. Als Carbon Equity worden we door durfkapitaal gesteund en willen we uiteindelijk winstgevend worden. Ik zou uiteindelijk graag een verkoop van dit bedrijf doen en er financiële onafhankelijkheid door bereiken. Ik hoef er niet stinkend rijk mee te worden, maar vrijheid is wel één van de redenen dat ik onderneem."

In extreme luxe leeft Van den Ende naar eigen zeggen dan ook niet. Samen met haar vrouw woont ze nog altijd in een appartement van 100 vierkante meter, zij het wel in hartje Amsterdam en om de hoek bij haar kantoor. Ze wijst uit het raam. "Daar links kun je het dak zien van het pand waarin we wonen." Lacht: "Dat we een kantoor bij mij om de hoek kregen, is overigens puur toeval."

Iets anders. Het duurzaamheidsfonds van de ASN Bank stapte onlangs uit een hele trits kledingbedrijven, omdat die niet snel genoeg zouden vergroenen. Wat vind jij als groene investeerder eigenlijk van die zet? Kun je beter aan boord blijven om invloed uit te blijven oefenen, of moet je ergens je grens trekken?

"Dat is een hele goede vraag. Toen ABP [pensioenfonds, red.] uit Shell stapte, dacht ik nog: dan ben je helemaal je macht kwijt. Er zijn genoeg opportunistische investeerders in de VS en het Midden-Oosten 'who don't give a shit' en voor wie het prima zou zijn die aandelen over te nemen. Dan heb je eigenlijk helemaal geen controle meer."

"Toch onderschrijf ik in dit geval wel de keuze van ASN, omdat de impact die zij zouden kunnen maken bij die kledingbedrijven maar erg beperkt is. Je moet vanuit fiduciair perspectief zorg dragen voor je beleggers. Je kunt erop worden aangekeken door je achterban. Zo van: hoezo investeer je nog in dit soort bedrijven?"

"Ook speelt het investeringsrisico hier mee. De belangrijkste reden om bijvoorbeeld nooit in Shell te investeren, is hun langetermijnrisico. Op korte termijn mogen ze rendement maken, maar ze maken niet snel genoeg de evolutie richting groene investeringen."

Maar goed, door de stekker eruit te trekken verlies je dus wel je invloed. Hoe krijg je dit soort bedrijven dan alsnog verduurzaamd?

"Het originele idee achter exclusie [het uit een niet-groen bedrijf stappen als investeerder, red.] is dat de kapitaalinvoer voor dit soort bedrijven krimpt. Bedrijven moeten daardoor alsnog omgaan."

"Op het gebied van diversiteit zie je dat goed uitgebeeld. Steeds meer pensioenfondsen willen niet meer investeren in private equity-partijen met alleen maar witte mannen in het team. De 'pool' van partijen die je kunnen financieren wordt daardoor kleiner, waardoor deze partijen zich moeten aanpassen."

"Bij fast-fashion en fossiele brandstoffen denk ik wel dat er voldoende financiering zal blijven bestaan. Bijvoorbeeld vanuit het Midden-Oosten, waar investeerders hele andere duurzaamheidsstandaarden hebben. Die partijen zullen de Shells en Sheins van deze wereld doorfinancieren."

"Wel kan de publieke perceptie ook veel doen. Denk aan de sigarettenindustrie. Deze bedrijven zijn een stuk minder succesvol dan voordat er werd ingegrepen. Of denk aan Shell. Je wordt er steeds vaker op aangekeken door je vrienden als je bij dat bedrijf werkt. Shell krijgt daardoor steeds meer moeite om talent aan te trekken, waardoor ze sneller om zullen moeten."

"Zelf heb ik overigens geen oordeel over mensen die bij Shell werken. Je kunt er ook vanuit morele ambitie werken, zoals vrienden van me doen. Die werken er hard aan de energietransitie van het bedrijf."

Je vader Kees had ook een hoge functie bij Shell en je groeide vanwege zijn werk op in diverse olielanden. Nu ben je juist een van de groenste investeerders van Nederland. Daar zit nogal een tegenstrijdigheid in.

"Ik heb een hele rijke jeugd genoten. Ik ben in landen als Australië en Syrië opgegroeid en heb daardoor een globaal perspectief meegekregen. Dat mijn vader bij Shell werkte, daar heb ik helemaal geen oordeel over. In de jaren 80 en 90 was er nog weinig bekendheid over het hele klimaatprobleem en de relatie met fossiele brandstoffen."

"Overigens wisten mensen het wel. Exxon kreeg er in de jaren 70 al waarschuwingen over en ook Shell was op de hoogte. Ik denk dat er wel een ontluikend bewustzijn over was en dat boards uit die tijd het echt wel geweten hebben."

"Mijn vader niet, denk ik. Shell werd in de tijd, net als Nestlé en Unilever, gezien als het summum om bij te werken. Bovendien was het idee toen nog dat we met goedkope fossiele energie rijkdom in de wereld kunnen vergroten. Armoede was toen ik opgroeide in de jaren 90 nog het grootste thema." Lacht: "Al denk ik ook weer niet dat mijn vader vanuit idealisme bij Shell is gaan werken."

Het kwartje lijkt inmiddels wel te zijn gevallen bij Jacquelines vader. Twee jaar geleden organiseerde de oud-Shell-manager een grote klimaatconferentie voor bedrijfssociëteit de Industrieele Groote Club, vol met topmanagers uit het bedrijfsleven en politici.

"Dat was echt supercool", zegt Van den Ende. "Hij houdt zich er op zijn eigen manier ook mee bezig. Mijn vader heeft klimaatverandering nooit ontkend, maar ik denk dat de urgentie bij hem en zijn generatiegenoten indertijd nog niet zo was doorgedrongen."

Wanneer viel het kwartje bij jou?

"Het bewustzijn ontstond bij mij in 2004, toen ik de film An Inconvenient Truth van Al Gore keek. Toen ontstond in feite al de eerste golf van cleantech en werd het een gespreksonderwerp. In 2008 deed ik mee aan Ben & Jerry's Climate Change College, waar ik meer leerde over klimaatverandering. Ik schreef mijn scriptie in 2009 over feed-in tarieven voor zonnepanelen."

Toch ging Van den Ende, eenmaal afgestudeerd, niet direct aan de slag in de klimaatwereld. Ze startte haar carrière bij investeringsmaatschappij HAL Investments en bouwde zes jaar vanuit de Filippijnen aan eerst een vastgoed- en later fintechbedrijf. Van 2019 tot en met 2021 was ze partner bij software-investeerder Peak Capital. "In die jaren was ik niet zo bezig met het klimaat."

Dat veranderde in 2019, toen Van den Ende het boek The Sixth Extinction van de Amerikaanse journalist Elizabeth Kolbert onder ogen kreeg. "Ze legt erin uit hoe klimaatverandering vijf keer eerder leidde tot het uitsterven van soorten. Klimaatverandering speelde zich in eerdere uitsterfperiodes wel af over duizenden en zelfs tienduizenden jaren, terwijl het tempo van klimaatverandering sinds de industriële revolutie vele malen hoger is geworden."

"Ik dacht: wow. In vorige uitsterfperiodes stierf 95 procent van alles wat levend was op aarde af. Nu zien we met onze eigen ogen dat klimaatverandering ieder jaar erger wordt. De vraag is dus niet óf, maar wannéér de mensheid uitsterft als we op dezelfde voet doorgaan. Het zou nergens op slaan om mijn tijd en talent aan iets anders te besteden dan aan dit thema, werd me duidelijk."

Je kan ook zeggen: na mij de zondvloed. Als er in de verre toekomst geen mensen meer op aarde zijn, wat maakt dat eigenlijk uit? De aarde draait wel door. Vind jij het dus juist belangrijk dat de mensheid overleeft?

"Dat cynisme zie je inderdaad, ook wel bij jongere generaties. Dat hedonistische van: ik kan er toch niets aan doen, het zal wel. En inderdaad, de aarde overleeft het wel. Maar of ik het puur doe om de mensheid te laten overleven? Misschien niet. Als we nu uitsterven, trekken we óók het overgrote deel van het leven op aarde met ons mee, de biodiversiteit. Ik vind dat asociaal."

"In honderden miljoenen jaren is deze rijkdom op aarde opgebouwd. Nu bestelen wij als generatie de planeet. Ik luisterde laatst een podcast van Daniel Schmachtenberger en Nate Hagens, die uitlegden dat fossiele brandstof eigenlijk biomaterie is, die over miljarden jaren is gecomprimeerd in de aardkost. Eén liter olie staat qua energiedichtheid gelijk aan wel 1.000 manuren."

"De ontdekking van fossiele brandstof heeft ons dus superkrachten gegeven. Toch het is ook alsof we een bankrekening leegroven die over miljarden jaren is opgebouwd. We leven op een veel te grote voet en verpesten de toekomst van onze kinderen."

Begint een beter milieu wat jou betreft eigenlijk bij jezelf, of eerder bij de overheid en het bedrijfsleven?

"Bij jezelf. Als we altijd maar met de vinger blijven wijzen, lopen we helemaal spaak. Als mens kun je van alles. Je kunt met je stem bepalen wat de overheid doet en je kunt je eigen gedrag aanpassen. Als we met zijn allen overstappen van het eten van vlees naar plantaardig, zijn we al extreem veel geholpen."

"Ik wil overigens niet zeggen dat de bedrijven en overheid geen verantwoordelijkheid dragen. Een handjevol bedrijven is verantwoordelijk voor het overgrote deel van de uitstoot. Daar zitten aandeelhouders achter die dat steunen, dus in die zin dragen bedrijven voorop verantwoordelijkheid. Maar als we niet bij onszelf beginnen, blijven we rondjes draaien."

Van den Ende zelf paste háár gedrag ook aan. Rood vlees eten doet ze niet meer, al vliegt ze soms nog wel. Lacht: "Daar moet ik me altijd over verantwoorden. Maar ik doe geen weekendtripjes met het vliegtuig meer en ik pak de trein als het in maximaal 14 uur kan. Ik maak dus geen radicale, maar bewuste keuzes. Wel verbaas ik me over hoeveel mensen met het vliegtuig naar Berlijn gaan. 'You're crazy.' Je kunt hier [in Amsterdam, red.] in de trein stappen en vijfenhalf uur later ben je al in Berlijn."

Toch is er ook een substantiële groep in Nederland die rondom het klimaat een wijzende vinger ervaart. Als in: mensen uit de Randstad vertellen je dat je geen vlees meer mag eten en niet meer mag vliegen. Het sentiment lijkt zich tegen het klimaat te hebben gekeerd, wellicht zelfs deels resulterend in de niet zo groene verkiezingsuitslag in 2023. Hoe zie jij dit?

"Daar denk ik veel over na. Een van mijn grotere zorgen is dat de discussie rondom klimaat politiek is geworden. Dit is een enorme bedreiging, want daardoor doen we niet wat rationeel is, maar wordt er een links-rechtssausje overheen gegoten, terwijl het helemaal geen politiek ding is."

"Toch begrijp ik het wel, want de hele toon van de duurzaamheidsbeweging is lange tijd best moralistisch geweest, denk ik. Het richt zich op wat goed is en wat niet, terwijl we de discussie zo niet zouden moeten voeren."

"Bovendien hebben mensen ook wel echt legitieme zorgen, zoals de onbetaalbare huizen, het verslechterde onderwijs en de zorg. Ik snap ook wel dat mensen zeggen: ik vlieg met mijn modale inkomen één keer per jaar naar Spanje, ik ben niet de boosdoener, maar moet wel lijden onder stikstofnormen en kan geen betaalbaar huis vinden."

De toon vanuit de klimaathoek zou dus best wat gematigder mogen, denkt Van den Ende. "Een mooi voorbeeld is de Inflation Reduction Act in de VS. Daar hebben ze het woord 'klimaat' niet in de mond genomen, maar hebben ze gezegd: we gaan honderdduizenden banen creëren in gebieden die zijn getroffen doordat de auto-industrie er is verdwenen. Daar brengen we een nieuwe industrie voor terug."

"Daar zit een heel duidelijk economisch rationaal achter dat dat iedereen begrijpt", zegt Van den Ende. "In Nederland zijn we dan weer zo ongelofelijk kinderachtig bezig, met discussies over 130 kilometer per uur rijden. Het ontbreekt in Nederland aan een visie en een goed verhaal, denk ik."

Doet de Nederlandse verkiezingsuitslag of het vooruitzicht op een mogelijke overwinning van Donald Trump in het Witte Huis eigenlijk iets met jouw moraal? Jij haalt miljoenen op voor het klimaat, terwijl de politiek op dit vlak soms de hakken in het zand lijkt te zetten.

"Het doet heel weinig met mijn moraal, denk ik. Ik trek me niet zoveel aan van de politiek. Ik denk: dan moeten we het zelf maar doen, en met mij vele ondernemers en investeerders. Die kloppen dan weer aan bij Carbon Equity. Maar het is een valide zorg. Een deel van de jongeren gaat de straat op, maar een ander deel denkt: laat ik dan maar het maximale uit dit leven trekken en overal naartoe vliegen."

Zelf is Van den Ende één keer bij een demonstratie van actiegroep Extinction Rebellion geweest, zonder zich overigens te laten arresteren. "Ik wilde weten hoe het werkt en of het effectief is", zegt de ondernemer.

En, werkt zoiets? Ook veel mensen storen zich aan de snelwegblokkades.

"Ik denk dat de hele golf aan snelwegprotesten wel nuttig is geweest, Ze hebben ertoe geleid dat het thema van fossiele subsidies op de agenda belandde. Aan eerdere revolutionaire bewegingen gingen ook allerlei protesten vooraf. Die leidden tot een drastische omslag in de maatschappij, zoals het vrouwenkiesrecht."

"Wel denk ik dat het een dunne lijn is tussen sympathieke acties en mensen tegen je in het harnas jagen. Een weg afsluiten versus tomatensoep op kunst.. Vandalisme vind ik echt niet oké."

Zelfs aan de juridische route die Milieudefensie inslaat tegen vervuilende bedrijven zoals Shell, kleven volgens Van den Ende nadelen. "Steeds meer boards spreken minder ambitieuze klimaatdoelen uit, omdat ze bang zijn te worden aangeklaagd door Milieudefensie, zo hoorde ik laatst."

Je zei eerder een succesvolle verkoop van je bedrijf na te streven. Hoe lang ga je nog door?

"Ik heb ooit geroepen dat ik de komende dertig jaar klimaatverandering wil bestrijden met het wapen kapitaal. Ik wil het liefst drie maal tien jaar lang aan een bedrijf bouwen." Lacht: "Ik ben nu drie jaar bezig bij Carbon Equity, dus wie weet wat er gebeurt."

Dus.. na zeven jaar hou jij ermee op?

"Geen idee. Dat is geen hard mandaat, maar wel het originele plan. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat ik op een dag niet meer de juiste CEO ben voor Carbon Equity."

"Ik ben, denk ik, niet de allerbeste manager, vooral een visionaire leider. Ik kan de grote lijnen uitzetten en inspiratie bieden. Ik kan persoonlijk dingen van de grond trekken, door met veel energie en overtuigingskracht mensen mee te krijgen. Binnen een organisatie van dertig man werkt dat, maar op een gegeven punt zul je een veel betere manager nodig hebben. Iemand die een goed bedrijf kan runnen."

Wat ze na Carbon Equity zou willen doen? "Ik heb altijd gezegd dat ik de Rocket Internet [Berlijnse startup-investeerder, red.] van de energietransitie wil bouwen in opkomende markten. Ik zou bewezen techoplossingen willen kopiëren naar ontwikkelingslanden, om keihard die energietransitie uit te rollen."

"Het mooie van opkomende markten is dat ze hun energie- en transportinfrastructuur al vanaf een vrij vroege basis groen op kunnen bouwen. Veel van deze landen staan nog aan het begin van hun groeicurve of zelfs industrialisatie. Door er een nieuwe, groene infrastructuur te bouwen, kunnen ze sneller veel minder afhankelijk van fossiele brandstoffen worden."

Je hebt veel kennis over klimaatverandering en een uitgesproken visie. Zou je nog eens een gang naar de politiek overwegen?

"Misschien." Dan, hard lachend: "Mijn moeder vindt dat ik politicus moet worden."

Of Van den Endes moeder gelijk krijgt, is nog maar de vraag. "Je kunt vanuit de politiek of vanuit het ondernemerschap invloed uitoefenen op de wereld", analyseert de ondernemer. "Ik denk dat je jezelf wel héél erg opoffert als je de politiek ingaat, zeker als vrouw. Ik heb dan weer veel respect voor wat Rob Jetten doet, dus wie weet. Ik denk dat het belangrijk is dat je de juiste persoon bent voor de job, maar als ik er ooit waarde zou kunnen toevoegen zou ik er wel voor openstaan."

Er wordt weleens gezegd dat de beste mensen niet voor de politiek kiezen vanwege het verharde maatschappelijke klimaat. Is dat niet zonde?

"Ja, dat is hartstikke zonde. De haat die zo iemand als Sigrid Kaag over zich heen kreeg en de persoonlijke aanvallen die je dan krijgt. Ik heb veel LinkedIn-volgers, maar ik ben gezegend dat je daar een constructieve discussie hebt. Een vriendin van mij is programmamaker en presentatrice. Zij is gewoon gestopt met X en zelfs Instagram, omdat ze zoveel haat over zich heen krijgt. Er is een heel agressieve maatschappij ontstaan."

Heb jij als klimaatinvesteerder dan nooit last van die haat?

"Jawel, van mensen die ontkennen dat we iets aan klimaatverandering moeten doen. Zo is er een Amerikaanse rechts-conservatieve influencer die altijd weer een tegenverhaal heeft op wat wij doen. En dan krijg je al zijn 'minions' achter je aan."

Tot een aangifte heeft zoiets nooit geleid, volgens Van den Ende, maar wel tot opmerkelijke taferelen. "In de begindagen kreeg ik eens een brief met krantenknipsels van mensen die beweerden dat klimaatverandering een hoax was. Dat was tijdens corona, in de piek van het complotdenken. Ik heb toen ook iemand op mijn kantoor gehad die zich afvroeg of we onderdeel waren van hetzelfde complot als Sigrid Kaag."

Van den Ende moet erom lachen. Kritiek hoort erbij, al neemt het anno 2024 soms merkwaardige vormen aan. Haar houdt het in in ieder geval niet tegen door te gaan met haar groene missie. Het volgende doel heeft Van den Ende dan ook al helder voor ogen. "Ik wil met Carbon Equity miljarden ophalen voor het klimaat."

LEES OOK: Stormachtige groei bij Utrechtse batterijleverancier iwell: die biedt stroomopslag voor bedrijven die zonnepanelen niet op het net kunnen aansluiten