Bankverzekeraar ING is zwaar gehavend door de kredietcrisis. Tot tweemaal toe
moest het bedrijf staatssteun aanvragen en in het najaar van 2009 werd ING,
op last van eurocommissaris Neelie Kroes, gedwongen om de bank- en
verzekeringstak te splitsen.

Maandag 25 januari verscheen hoofd risicobeheer Koos Timmermans voor de
commissie-De Wit, die de oorzaken van de kredietcrisis onderzoekt.

Amerikaanse beleggingen
In het najaar van 2008 kwam ING zwaar weer terecht. Het kreeg een
kapitaalinjectie van 10 miljard euro van de Nederlandse staat. Begin 2009
volgde een tweede steunoperatie, waarbij de Nederlandse staat het gros van
de risico’s op Amerikaanse hypotheekbeleggingen overnam.

De hypotheekbeleggingen in zogenoemde Alt A-hypotheken van minder
kredietwaardige Amerikanen vloeiden voort uit de activiteiten van internet-
en telefoonbank ING Direct, waarmee ING miljarden spaargeld ophaalde.

Hoofd risicobeheer Timmermans gaf maandag toe dat, achteraf gezien, de
grootste fouten zijn gemaakt bij inschattingen over de risico’s van ING
Direct. "De groei van spaargelden bij ING Direct werd gezien als een
gegeven. De vraag was vervolgens: waar beleggen we in? Nu zeggen we: de
groei van het spaargeld moeten we afstemmen op de activa."

Inschattingsfout
In de Verenigde Staten trok ING Direct jarenlang snel spaargeld aan, maar
werd slechts een deel van dat geld gebruikt om zelf hypotheken te
verstrekken. ING koos er daarom voor om een deel van het spaargeld in
hypotheekobligaties te beleggen. "De mogelijkheden waren wat dit
betreft beperkt. Het moesten beleggingen zijn met een hoge kredietrating en
een variabele rente", aldus Timmermans.

Daarbij kwam ING al snel uit op beleggingen in Alt A-hypotheken, die een iets
betere kwaliteit hadden dan de beruchte subprime-hypotheken, maar niet van
topkwaliteit waren. Achteraf heeft ING hiermee een inschattingsfout gemaakt,
erkende Timmermans. Het aantrekken van spaargeld had meer parallel moeten
lopen met de verstrekking van eigen hypotheken.

ING was zich wel degelijk bewust van het vluchtige karakter dat spaargeld kan
hebben bij een internetbank, stelde Timmermans maandag. "De lage
koersen van Alt A-obligaties werden begin 2008 als een liquiditeitsprobleem
gezien, niet als een kredietprobleem. Pas na de val van Lehman Brotherws, in
oktober 2008, begon ineens het gedrag van hypotheeknemers te verslechteren,
doordat de economie verzwakte en de werkloosheid opliep."

Kapitaaleisen
Het falen van de eigen risicomodellen weet Timmermans vooral aan de eisen die
beleggers stellen aan financiële instellingen in tijden van malaise. "Wij
dachten dat het eigen kapitaal zou dienen als buffer in slechte tijden, dus
dat je een stuk van het kapitaal zou mogen opeten. Dat bleek echter niet het
geval."

Timmermans wees erop dat investeerders tot 2007 juist wilden dat bedrijven
niet te veel eigen kapitaal aanhielden en tevreden waren met een zogenoemde
tier-ratio van 7,5 procent. "Toen de crisis kwam moest daar echter
opeens 2 procent bij." Eind 2008 bleek het niet mogelijk om dat geld
via een aandelenemissie op te halen, dus moest ING noodgedwongen bij de
staat aankloppen.

De ING-directeur toonde zich maandag geen voorstander van het voorstel van de
Amerikaanse president Obama, om banken die spaargeld aantrekken te verbieden
met geld van klanten voor eigen rekening te beleggen. "Dat is een
inschatting die instellingen zelf moeten maken. Als je deposito's aantrekt,
moet je sowieso oppassen. Het is soms ook lastig om handel voor eigen
rekening te onderscheiden van handel voor klanten. Bovendien gaan de eisen
van de handel voor eigen rekening vanaf 2011 al omhoog."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl