Dat India en China niet elkaars beste vrienden zijn is een open deur. Al sinds de grensconflicten in de jaren ’50 zetten beide landen in op politieke en economische hegemonie in de regio.
India heeft onlangs besloten om ’s werelds minst gebruikte luchthaven in buurland Sri Lanka te kopen. Waarom? India wil niet dat China de luchthaven in handen krijgt en daarmee meer invloed in de regio.
En dan hebben we het dus over de minst gebruikte luchthaven ter wereld, beter bekend als Mattala Rajapaksa International Airport. De luchthaven, troetelproject van de toenmalige president Mahinda Rajapaksa, is ontworpen om jaarlijks een miljoen passagiers project te vervoeren.
Het vliegveld, dat in 2013 de deuren opende, heeft die reizigersaantallen echter niet weten te realiseren. Integendeel, dagelijks doen niet meer dan een dozijn passagiers het vliegveld aan.
“India’s plannen met het vliegveld zijn onduidelijk. Misschien een vliegschool? Een nieuwe bestemming voor Indiase bruiloften? Kleine kans dat het rendabel wordt, maar daar gaat het duidelijk niet om,” schreef David Brewster, regio-expert Indische Oceaan aan de Australian National University, onlangs in The Interpreter.
Chinese invloed op zee
De werkelijke reden voor de aankoop lijkt de nabijheid van een haven in Hambantota, een Srilankaanse haven die gerund wordt door, jawel, China.
China is al langere tijd bezig zijn mondiale bereik te vergroten, te land, maar ook ter zee. Bijvoorbeeld via het zogeheten One Belt, One Road initiatief, een soort maritieme Zijderoute.
India, de Verenigde Staten en Japan zijn bezorgd dat China de Sri Lankaanse haven wil gebruiken als marinebasis. Dat gaat echter moeilijk zonder de nabijheid van of de toegang tot een vliegveld.
"Cruciaal voor het hebben van een overzeese marinebasis is eenvoudige toegang via het luchtruim voor mensen en materieel. Een marinebasis heeft ook reconnaissance vanuit de lucht nodig. Met controle over de luchthaven bepaalt India in hoge mate hoe de haven gebruikt gaat worden," schrijft Brewster. "Het is onvoorstelbaar dat China een belangrijke havenfaciliteit in Hambantota ontwikkelt zonder enige controle over de luchtruim. Kortom, India geeft 300 miljoen dollar uit om de komst van een Chinese marinebasis te blokkeren."
India's angst voor China's toenemende invloed in het gebied is niet geheel misplaatst. Een rapport van het Amerikaanse ministerie van Defensie uit 2015 bevestigde dat Chinese onderzeeërs met raketinstallaties actief waren in het gebied.
China controleert haven in Sri Lanka
Afgelopen weekeinde droeg Sri Lanka formeel de controle over de haven van Hambantota over aan de China Merchants Group. Dit Chinese staatsbedrijf least de haven voor 99 jaar tegen het lieve sommetje van 1,1 miljard dollar.
Met de deal krijgt China toegang tot één van de drukste scheepvaartroutes ter wereld. En toegang tot alle landen aan de Indische Oceaan, waaronder veel Afrikaanse landen (waar de invloed van Beijing snel groeit) en verder India, Pakistan en Bangladesh. Landen met veel inwoners, landen met groeipotentieel.
Volgens de Financial Times zou een door China gerunde haven prijzen in de hele regio kunnen doen dalen en aanvoerketens van goederen kunnen verbeteren. En tot een sterke groei in handelsvolumes leiden.
Chinese 'parelketting' rond India
"De aankoop van de haven is vooral alarmerend voor India, dat bezorgd is over Beijings groeiende strategische en economische invloed in de regio", schreef veiligheidsdeskundige Ankit Panda onlangs in The Diplomat.
India ziet de verwerving van Hambantota's haven als de zoveelste parel in het Chinese 'halssnoer'. Elke "parel" vertegenwoordigt één van Beijings militaire bases of allianties in en rond de Indische Oceaan en de Aziatisch-Pacifische regio. Bases en allianties die India omsingelen.