President Donald Trump is de derde president in de Amerikaanse geschiedenis die een impeachment, ofwel afzettingsprocedure, aan zijn broek heeft gekregen.
Het Huis van Afgevaardigden nam deze beslissing in een historische stemming op woensdag. Een meerderheid ging akkoord met twee aanklachten: in de eerste aanklacht wordt Trump ervan beschuldigd zijn macht als president te hebben misbruikt voor politiek gewin.
In de tweede aanklacht wordt hij beschuldigd van het tegenwerken van het Congres.
De aanklachten zijn gebaseerd op het onderzoek van het Congres naar Trumps vermeende poging om de Oekraïense president Volodimir Zelenski zover te krijgen een onderzoek te starten naar presidentskandidaat Joe Biden en zijn zoon.
Impeachment is een machtig instrument van het Congres om presidenten en andere federale ambtenaren uit hun functie te zetten. Als een meerderheid van de volksvertegenwoordigers vindt dat er sprake is van verraad, omkoping of andere ernstige misdrijven of wetsovertredingen, kan een president of ambtenaar worden afgezet. Daarover beslist uiteindelijk de Senaat. Twee derde van de senatoren moet voor zijn.
Naast Trump zijn er drie presidenten voor wie impeachment dreigde, maar bij twee kwam het tot een procedure. In 1868 werd een impeachment-procedure tegen Andrew Johnson ingezet. Met één stem te weinig in de Senaat, overleefde hij de dreigende afzetting ternauwernood.
Richard Nixon hikte in 1974 tegen een afzettingsprocedure aan, maar hij trad af voor het zover kwam. In 1998 was het de beurt aan Bill Clinton die net als Johnson werd vrijgepleit in de Senaat waar te weinig stemmen werden behaald om de toenmalig president af te zetten.
Dit is hoe het ging met de drie presidenten die daadwerkelijk een impeachment in het Congres moesten doorstaan.
Andrew Johnson
Johnson was de eerste president ooit die voor een impeachment stond. Het begon in 1867 toen Johnson zijn minister van Oorlog Edwin Stanton ontsloeg. Daarmee schond de president de Tenure of Office Act, een wet die de president verbood om bepaalde ambtenaren te ontslaan zonder toestemming van de Senaat.
Aanvankelijk had de president Stanton geschorst en hem vervangen, maar toen het Congres daar een stokje voor stak en Stanton weer in dienst kwam, ontsloeg Johnson hem op 21 februari 1868.
Drie dagen later, op 24 februari 1868, kwam het tot een impeachment in het Huis van Afgevaardigden met 126 stemmen vóór en 47 tegen een veroordeling. Het Huis zei dat Johnson de wet met voeten had getreden en het Congres te schande had gemaakt.
De Senaat deed er iets langer over om een oordeel te vellen over Johnson, van maart tot mei 1868, 11 weken om precies te zijn. Uiteindelijk stemden 35 senatoren 'schuldig' en 19 'niet schuldig'. Daarmee overleefde Johnson op het nippertje. Een stem 'schuldig' meer en de benodigde tweederdemeerderheid in de Senaat was binnen om de president af te zetten.
Bill Clinton
Clinton is de tweede president die een impeachment heeft moeten doorstaan. Begin 1994 raakte hij verwikkeld in meerdere schandalen. Het begon met een financieel onderzoek dat bekendstaat als 'Whitewater'.
In hetzelfde jaar klaagde Paula Jones de president aan voor seksuele intimidatie. Clinton probeerde hier onderuit te komen met presidentiële immuniteit voor civiele rechtszaken, maar in 1997 werd dit afgewezen door het Hooggerechtshof.
Tijdens de Jones-zaak, in januari 1998 ontkende Clinton onder ede dat hij ooit een affaire had gehad met Witte Huis-stagiaire Monica Lewinsky. Er lekten echter steeds meer details over de affaire uit. In augustus van dat jaar erkende hij een affaire te hebben gehad met Lewinsky.
Een belangrijke rol speelden de zogenoemde Tripp-tapes. Linda Tripp nam gesprekken op band op die ze met haar 'vriendin' Monica Lewinsky voerde over de seksuele verhouding met president Clinton. De transcripties ervan werden in oktober 1998 gepubliceerd.
Enkele dagen na de publicatie van de tapes stemde het Huis van Afgevaardigden voor een afzettingsprocedure tegen Clinton. Speciale aanklager Kenneth Star bracht zijn rapport uit waarin elf gronden voor impeachment stonden.
Op 11 december 1998 werden drie van de elf aanklachten door het Huis goedgekeurd: Clinton had gelogen tegen een jury, meineed gepleegd door zijn relatie met Lewinsky te ontkennen en de rechtsgang belemmerd. De volgende dag werd nog een vierde aanklacht goedgekeurd: Clinton had zich schuldig gemaakt aan machtsmisbruik.
Een meerderheid van het Huis achtte Clinton schuldig in twee aanklachten – meineed en belemmering van de rechtsgang – op 19 december 1998. De stemming was respectievelijk 228-206 en 221-212. Ondanks dat de president schuldig werd bevonden weigerde hij af te treden.
Hij wachtte de stemming in de Senaat af die hem vrijpleitte op 12 februari 1999. Bij de aanklacht over meineed stemden 55 senatoren 'niet schuldig' en 45 'schuldig' terwijl de helft van de senatoren Clinton schuldig achtte aan belemmering van de rechtsgang en de helft niet. Daarmee werd niet de tweederdemeerderheid behaald die nodig is om de president naar huis te sturen.
Donald Trump
De huidige Amerikaanse president Donald Trump is de derde president die een impeachment ondergaat op grond van twee aanklachten: machtsmisbruik en belemmering van de rechtsgang.
Het Huis van Afgevaardigden startte een impeachment-onderzoek op 24 september. Dit naar aanleiding van een klokkenluider die claimde dat de president zijn politieke macht inzette om een onderzoek naar een politieke opponent te forceren, de presidentskandiaat voor 2020 en voormalig vicepresident Joe Biden en zijn zoon Hunter Biden.
Het Huis onderzocht of Trump Oekraïne onder druk heeft gezet door het land militaire steun te ontzeggen, om zo een corruptieonderzoek naar de Bidens te forceren.
Trump heeft tot nu toe hevig ontkend dat er ooit sprake is geweest van enige 'quid pro quo' in zijn gesprekken met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Hij laat zich vernietigend uit over het impeachment-onderzoek van het Huis van Afgevaardigden dat hij vergelijkt met de heksenprocessen van Salem.
Woensdag 18 december stemde een meerderheid van het Huis voor beide aanklachten tegen de president. De aanklacht voor machtsmisbruik kreeg 230 stemmen voor en 197 tegen. De aanklacht voor belemmering van de rechtsgang kreeg 229 stemmen voor en 198 tegen.