Hypotheekrentes zijn al de hele zomer fors aan het dalen en het lijkt erop dat het einde van die trend nog niet in zicht is. Hoewel dit nog uiterst theoretisch is, doemt aan de verre horizon een ongewone vraag op: wat gebeurt er als de hypotheekrente negatief wordt?

Bij spaarrentes wordt al volop gespeculeerd op de mogelijkheid van een negatieve rente, maar bij de hypotheekrente is dit (nog) niet aan de orde.

Om een idee te geven waar we staan: de laagste hypotheekrente die je momenteel kunt krijgen, volgens de site actuelerentestanden.nl, bedraagt 0,85 procent voor 1 jaar vast bij Obvion. Dat is nog een flink eind verwijderd van de nullijn.

Bij spaarrentes is de situatie totaal anders: daar betaalt de duurzame bank Triodos geen rente voor vrij opneembare spaarrekeningen en zitten grootbanken ABN Amro en ING op een spaarrente van 0,02 procent voor basis internetrekeningen.

Toch is het idee van van een negatieve hypotheekrente niet totaal uit de lucht gegrepen. De Deense bank Jyske maakte afgelopen maand bekend als eerste ter wereld een hypotheek met negatieve rente te gaan verstrekken.

"Hoewel het Deense hypotheeksysteem niet vergelijkbaar is met dat in Nederland, rijst door de momenteel snel dalende hypotheekrente toch de vraag wat de gevolgen zullen zijn mochten de hypotheekrentes ook hier negatief worden", schrijft intermediair De Hypotheekshop in de nieuwsbrief van deze week.

Vanuit Nederlands perspectief is vooral interessant wat er zou gebeuren met de hypotheekrenteaftrek, op het moment dat je geld leent bij de bank voor een hypotheek en daarvoor een rentevergoeding krijgt, in plaats van dat je rente betaalt.

"Is dan sprake van een bijtelling in plaats van een aftrekpost? En wordt deze bijtelling dan gezien als extra inkomen voor de berekening van de maximale hypotheek?", vraagt De Hypotheekshop zich af.

Hypotheekrenteaftrek: zo werkt het

De hypotheekrente die je jaarlijks betaalt, mag je aftrekken van je belastbare inkomen in box 1 van de inkomstenbelasting. Je bespaart daarmee dus belasting je over het bedrag dat je kan opvoeren om je inkomen te drukken.

Het bedrag dat je in mindering kunt brengen op je belastbare inkomen bestaat uit de som van het eigen woningforfait en de betaalde hypotheekrente. Van de betaalde hypotheekrente trek je dus eerst nog het eigenwoningforfait af. Dat is een percentage van de WOZ-waarde dat je juist bij je inkomen moet optellen – de Belastingdienst ziet dit als inkomsten die je hebt uit je woning.

Een voorbeeld: je bezit een huis met een WOZ-waarde van 300.000 euro waar je in 2019 in totaal 6.000 euro aan hypotheekrente voor betaalt. Het eigenwoningforfait, 0,65 procent van de WOZ-waarde, bedraagt dan 1.950 euro, waarmee dus een aftrekpost van 4.050 euro overblijft.

Als je dit jaar 50.000 euro verdient en daar 4.050 euro van mag aftrekken, gebeurt dat allemaal binnen de derde schijf van de inkomstenbelasting. Dankzij de hypotheekrenteaftrek hoef jij over 4.050 euro géén inkomstenbelasting van 38,1 procent te betalen, en bespaar je dus netto ruim 1.543 euro.

Maar wat als de hypotheekrente negatief wordt?

Bij een negatieve hypotheekrente zou je juist geld toe krijgen op het geleende bedrag. Zou je dan, net als bij het eigenwoningforfait, de ontvangen hypotheekrente bij je inkomen moeten optellen? En heb je dan dubbel pech?

Volgens De Hypotheekshop zal dat op basis van de huidige wetteksten zo'n vaart niet lopen. "Op basis van de wetteksten (Wet inkomstenbelasting artikelen 3.110, 3.112 en 3.120) lijkt een negatieve rente hetzelfde effect te hebben als een rente die nul is", schrijft de intermediair. "Er is geen aftrek mogelijk omdat er geen rentekosten zijn. Alleen in het geval dat een geldverstrekker een eerder in aftrek gebrachte rente terugbetaalt, zoals bij een herrekening van de boeterente, zou er sprake kunnen zijn van een bijtelling."

Omdat een negatieve hypotheekrente in de wet niet wordt genoemd als voordeel uit de eigen woning, lijkt het er volgens De Hypotheekshop op dat het verhogen van het eigenwoningforfait door de fiscus ook geen optie is.

Nogmaals, dit is op basis van een analyse van de húídige wetteksten. Als de regering met nieuwe wetgeving zou gaan voorsorteren op negatieve hypotheekrentes, kan het er snel heel anders uit gaan zien.

Lees meer over de hypotheekrente(aftrek):