Getrouwde stellen die de volgende stap willen zetten met het kopen van een huis, doen er goed aan om rekening te houden met een eventuele scheiding bij het afsluiten van de hypotheek. Want een scheiding brengt mensen dikwijls in een benarde financiële positie.

Uiteraard is vooraf aan een scheiding denken niet bepaald romantisch. Heb je net je liefdesgeluk bezegeld door elkaar het ja-woord te geven, moet je gaan nadenken over een leven zonder elkaar. Mèh.

De meeste mensen beginnen hier dan ook niet aan, zo blijkt uit onderzoek van MUNT Hypotheken in samenwerking met de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Deze garantie zorgt ervoor dat huizenbezitters niet met een restschuld achterblijven als ze de hypotheeklasten niet kunnen betalen. De organisaties hielden een enquête onder duizend gescheiden Nederlanders die ten tijde van de breuk in een koophuis woonden.

Het gros (80 procent) hield bij het afsluiten van de hypotheek geen rekening met een scheiding of relatiebeëindiging. Wel had meer dan de helft overlijden, ook niet het meest gezellige onderwerp, meegewogen. En dat terwijl de kans op een scheiding op korte termijn groter is dan dat een van de twee overlijdt.

“Wij zien dat ongeveer zestig procent van de mensen die een beroep doen op NHG, in de financiële problemen zijn gekomen vanwege een scheiding. Overlijden speelt in minder dan zeven procent van de gevallen een rol”, zegt Carla Muters, bestuurder van NHG.

Wat kun je bij het afsluiten van een hypotheek doen, om een al dan niet dakloos leven op zwart zaad na een eventuele scheiding af te wenden?

Hypotheek afsluiten met NHG, maar...

Je kunt veel ellende afwenden door een huis te kopen met NHG. Met een NHG-garantie ben je onder voorwaarden beschermd tegen een restschuld als je die niet kunt terugbetalen. Een restschuld ontstaat als de hypotheekschuld hoger is dan de woningwaarde.

Met de sinds 2013 sterk gestegen huizenprijzen is dat misschien niet voor te stellen, maar tijdens de crisis die in 2008 uitbrak, bleven veel stellen bij elkaar omdat de restschuld als een molensteen om hun nek hing.

Wat momenteel roet in het eten kan gooien bij het afsluiten van een NHG-hypotheek, is de gemiddelde huizenprijs. Die bedraagt momenteel drie ton terwijl de kostengrens voor een NHG-hypotheek op 290.00 euro ligt. Dit betekent dat koopsom niet boven deze grens mag uitkomen.

Uiteraard zijn er regionale verschillen en ligt de prijs van je gewenste woning wellicht onder de 290.000 euro.

Een hypotheek afsluiten op één inkomen, maar...

Een andere manier om je hypotheek 'echtscheidingsbestendig' te maken is de lening baseren op één inkomen in plaats van twee volledige inkomens. Maar dit gebeurt volgens de organisaties maar "mondjesmaat". Toch geeft "een adviseur altijd aan of ieder de woning voor zich zou kunnen kopen, en of de woning bij een breuk behouden kan worden", aldus De Hypotheekshop in zijn recentste nieuwsbrief.

Volgens de intermediair wuiven klanten een breuk vaak weg. Ze verwachten juist dat hun financiële positie alleen maar florissanter zal worden, omdat ze denken nog stappen te maken in hun inkomen. Soms kiezen klanten naar aanleiding van het advies ervoor dat één van de twee de woning koopt. Dat levert minder rompslomp op bij een scheiding.

Echter, "kopen op één inkomen is in de meeste gevallen geen optie", stelt De Hypotheekshop. Als stel met een middeninkomen is het vaak al moeilijk om een huis te kopen. Laat staan in je eentje.

Lees in dit verband: Een huis kopen met maximale hypotheek? Met een middeninkomen kun je alleen op deze plekken terecht

Spreek af dat je beiden blijft werken

Als je alletwee werkt en een huis koopt, ligt het misschien voor de hand dat je dat beiden blijft doen. Daarmee ben je eerder financieel onafhankelijk na een scheiding.

Maar in een mensenleven kan veel gebeuren. Met de komst van kinderen wordt het wellicht lastiger om allebei (fulltime) aan het werk blijven. Mocht je overwegen te stoppen of minder uren te werken, bedenk dan of je jezelf kunt bedruipen als je alleen verder moet.

Meer vrouwen dan mannen stoppen met werken na de geboorte van een kind. Het zuurverdiende geld gaat toch op aan kinderopvang, is vaak de gedachte.

Echter, is dit lang niet altijd de beste optie als je kijkt naar het gezamenlijk inkomen en wat je daarvan overhoudt. Door allerlei inkomensafhankelijke fiscale regelingen kun je meer overhouden van het gezinsinkomen als je beide blijft werken.

Met deze tool van budgetvoorlichtingsinstantie Nibud en vrouwennetwerk Women Inc. kun je berekenen wat je aan inkomen overhoudt in verschillende situaties.

Schrijf je in voor een sociale huurwoning

Ook al sta je op het punt een woning te kopen, je kan wel ingeschreven staan voor een sociale huurwoning. Het kan zijn dat je na de scheiding geen huis en minder te besteden hebt. In dat geval is het handig om voor een sociale huurwoning in aanmerking te kunnen komen. De huur van een sociale huurwoning mag in 2019 niet hoger zijn dan 720,42 euro. Bovendien heb je, afhankelijk van je inkomen, ook recht op huurtoeslag.

Wel geldt in de meeste gevallen een inkomensgrens voor sociale huur. Corporaties moeten in 2019 80 procent van hun sociale woningvoorraad toewijzen aan inkomens tot 38.053 euro, 10 procent aan inkomens tussen de 38.035 euro en 42.436 euro en 10 procent mag naar hogere inkomens.

Echter bestaan er ellenlange wachtlijsten voor sociale huurwoningen waarbij de inschrijfduur bepaalt wanneer je aan de beurt bent. Het is daarom goed om je voor de zekerheid in te schrijven bij WoningNet, ook als je inkomen op dit moment te hoog is en je al een huis hebt of gaat kopen. De toekomst ziet er misschien anders uit. Door je nu in te schrijven kun je er meteen een beroep op doen als het nodig is.

Op dit moment kost inschrijven bij WoningNet 50 euro en daarna elk jaar 8 euro voor de verlenging. Sta je al ingeschreven en ga je nu kopen, dan blijft deze inschrijving bestaan. Je doet immers geen beroep op de sociale huurwoningvoorraad. Wel even aangeven dat je bent verhuisd.

Kies een goede geldverstrekker

Bij het afsluiten van de hypotheek, zijn niet alleen de kosten belangrijk, maar ook wat de bank voor je kan betekenen als je in financiële moeilijkheden komt. "Bij de selectie van een geldverstrekker kan rekening worden gehouden met de kwaliteit van het maatwerkbeleid", aldus De Hypotheekshop.

Sommige geldverstrekkers zijn gespecialiseerd in maatwerk bij hypotheken, andere niet. Dat zou bijvoorbeeld verschil kunnen maken in het risicobeheer. "Geldverstrekkers die gespecialiseerd zijn in maatwerk kunnen dat ook bij een scheiding omdat ze de kennis hebben. Aanbieders die met een strak kader, zoals regiepartijen die geld van derde partijen beleggen in hypotheken, kunnen dat mogelijk veel minder."

Banken hebben soms teams die huiseigenaren helpen voorkomen dat ze hun woning kwijtraken. Dat kan bijvoorbeeld met een soepele betalingsregeling, hulp bij de financiën en/of bij het zoeken naar een baan.

Als het helaas zover komt... breng de bank of je adviseur op de hoogte

Misschien is het bij zo'n ellendige scheiding te veel om ook nog je geldverstrekker hiervan op de hoogte te brengen. Bij De Hypotheekshop maken ze het meer dan eens mee. "Het komt regelmatig voor: een consument die een jaar of 10, 15 geleden is gescheiden, en zich met een wens tot aanpassing van de hypotheek tot een adviseur wendt. Dan blijkt echter dat de scheiding nooit is doorgegeven aan de betreffende geldverstrekker, wellicht omdat de hypotheek destijds volgens de toetsing niet op één inkomen haalbaar was."

In een situatie als deze heeft de huiseigenaar 10 tot 15 jaar lang te veel hypotheekrenteaftrek gekregen. Wanneer je getrouwd bent of geregistreerd partner mag je de hypotheekrenteaftrek onderling verdelen en kan een van de twee eventueel de volledige aftrek genieten.

Ga je scheiden, dan wordt voor een overgangsperiode gedurende twee jaar elk voor 50 procent eigenaar en mag je maximaal 50 procent van de betaalde rente aftrekken. Onderling kunnen afspraken worden gemaakt over alimentatie en onderhoudsverplichtingen.

Tijdens de overgangsperiode is het zaak om de scheiding en de verdeling van het eigendom van de woning te regelen. Als een van beide partners de woning in het geheel kan overnemen, dient de hypotheek op een naam te worden gezet. De blijvende partner koopt dat de ex-partner uit en sluit voor dat deel een nieuwe hypotheek. Als de ene partner de oude woning langer dan twee jaar heeft verlaten, is er fiscaal gezien geen sprake meer van een eigen woning. Er bestaat dan geen recht op aftrek meer van de hypotheekrente.

Volgens De Hypotheekshop gebeurt het verzwijgen van de scheiding soms bewust en soms uit onwetendheid. Het is hoe dan ook niet verstandig. Allereerst omdat de lening op een naam volgens de toetsingsnormen niet haalbaar kan zijn, met als risico overcreditering. Dan trekt de geldverstrekker aan de rem als je op een later moment de hypotheek wil aanpassen.

Daarnaast wordt de hele hypotheekrente onterecht af getrokken, terwijl er recht is op de helft. Mogelijk dat de fiscus terugbetaling vordert van het bedrag dat jarenlang te veel in aftrek is gebracht.

Tot slot dreigt korting op de NHG-garantie, als blijkt dat de situatie niet meer overeenkomt met hoe die is aangevraagd", aldus de intermediair.

Om onaangename verrassingen voor te zijn is het verstandig om je geldverstrekker of adviseur zo snel mogelijk op de hoogte te brengen. "Zo voorkom je betalingsproblemen. Bovendien kan de adviseur je tijdens de scheiding begeleiden zodat beide ex-partners verder kunnen. Dat is beter dan eerst de scheiding via een advocaat afwikkelen en er dan achterkomen dat de gemaakte afspraken een nieuwe woning in de weg staan."

Lees meer over hypotheken: