- Een motie van wantrouwen tegen voormalig minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge kreeg donderdag onvoldoende steun in de Tweede Kamer.
- De CDA-bewindsman bood ‘oprechte excuses’ aan voor het ‘niet volledig informeren’ van de Tweede Kamer over zijn contacten met Sywert van Lienden.
- De Tweede Kamer had in het debat over de beruchte mondkapjesdeal een goede uitleg geëist van De Jonge om te bepalen of hij verder kan als minister.
- Lees ook: Sywert Van Lienden had veel contact met De Jonge rondom mondkapjesdeal: voormalig minister van Volksgezondheid betreurt dat nu
Hugo de Jonge heeft het debat over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden overleefd. Een motie van wantrouwen, “met zwaar gemoed” ingediend door de PvdA, kreeg brede steun van de oppositie, maar haalde het niet.
De coalitiepartijen en onder meer de SGP bleven achter de CDA-bewindsman staan. Tijdens een hoofdelijke stemming stemden 52 Kamerleden voor de motie en 72 tegen.
Volgens Attje Kuiken (PvdA) was minister De Jonge als minister van Volksgezondheid “niet eerlijk over zijn precieze betrokkenheid, niet tijdig en niet volledig met de informatie” bij de deal. Jesse Klaver (GroenLinks) vond dat de minister geen afscheid heeft genomen van de “oude bestuurscultuur”. Hij kwam pas op het allerlaatste moment met de door de Kamer gevraagde informatie.
De motie werd mede ingediend door DENK, SP, Groep Van Haga, Partij voor de Dieren, BBB, PVV en Forum voor Democratie. Laurens Dassen van Volt, het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt, en JA21-Kamerlid Derk Jan Eppink stemden ook voor.
De Tweede Kamer debatteerde de hele dag over de kwestie. De Jonge heeft zijn "oprechte excuses" aangeboden aan de Kamer omdat hij die onvolledig heeft geïnformeerd. Dat was voor een groot deel van de oppositie onvoldoende. Jesse Klaver (GroenLinks) sprak van een "halfbakken excuus".
De Jonge, nu minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, zei herhaaldelijk niet betrokken te zijn geweest bij de deal met Sywert van Lienden. Wel heeft hij zich meer met de zaak bemoeid dan tot dusver aan de Kamer was gemeld, zei hij. Het was niet volledig, erkende De Jonge.
Van Lienden kreeg aan het begin van de coronacrisis met zijn bedrijf een deal van 100 miljoen euro om persoonlijke beschermingsmiddelen te leveren. Hij zei dat in de media zonder winstoogmerk te doen. Later bleken Van Lienden en zijn beide zakenpartners miljoenen te hebben verdiend aan de deal. De Jonge zei dat "iedereen toch voelt dat-ie een loer is gedraaid door Van Lienden".
Excuses Hugo de Jonge over rol in mondkapjesaffaire
De Jong zei tijdens het debat "onbedoeld" geen melding gemaakt te hebben van de contacten met Van Lienden. Hij hield vol dat hij niets te maken heeft gehad met de inhoud van de deal of de onderhandelingen.
"Ik heb wel contact gehad óver Van Lienden op het departement", zei De Jonge. Dat bleek niet goed uit informatie die in het verleden met de Kamer is gedeeld. "Mijn betrokkenheid is daardoor niet goed toegelicht geweest en daarvoor wil ik mijn oprechte excuses maken aan de Kamer", zie De Jonge in het debat.
Verder zegt de voormalige coronaminister dat het beter was geweest als hij op vragen van journalisten van onder meer RTL en het AD alsnog duidelijkheid had verschaft. Dat was "completer geweest", zei De Jonge. Ook hiervoor bood hij zijn excuses aan.
De Jonge zei verder dat hij zijn werk als coronaminister "altijd naar eer en geweten heeft gedaan", maar "dat wil niet zeggen dat ik altijd alles goed heb gedaan".
De Jonge gaf aan dat hij bij de publicatie van zijn berichtenverkeer geen informatie heeft weggelaten als die hem niet goed uitkwam. "Ik heb alle spullen die van mij uit naar Deloitte zijn gegaan aan uw Kamer doen toekomen, dus ook het verkeer van mijn politiek assistent", zo zei de huidige minister voor Volkshuisvesting.
De minister kreeg ook vragen over het gebruik van zijn privémail voor werk. Volgens hem deed hij dat omdat ambtenaren van zijn ministerie na afloop van de werkdag te veel stukken toezonden. "Dat is gewoon vervelend." Hij zou daarom aangedrongen hebben om hem af en toe documenten toe te zenden. "Dat is ook niet verboden, maar het wordt wel afgeraden."
De Jonge erkent dat het niet goed was dat hij zijn privémail hiervoor gebruikte. Hij spreekt tegen dat er iets mis mee is, of dat het een gevaar is voor de archivering van documenten. Dat laatste is bijvoorbeeld van belang als er stukken opgevraagd worden via de Wet openbaarheid van bestuur. De relevante stukken zouden ook ter beschikking staan van de onderzoekers van Deloitte. Deskundigen hebben toegang gekregen tot zijn privémail en kwamen volgens De Jonge tot dezelfde conclusie.
Oppositie eiste heldere uitleg
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zeiden eerder deze donderdag dat ze vinden dat Hugo de Jonge niet eerlijk genoeg is geweest over zijn rol in de beruchte mondkapjesdeal met mediapersoonlijkheid Sywert van Lienden.
De Jonge "was wel degelijk op de hoogte van de deal", zegt PvdA'er Attje Kuiken. Ze vroeg zich af waarom hij niet eerlijk antwoordde over zijn betrokkenheid toen de bewindsman ernaar gevraagd werd door de pers. "Vindt hij het passend een semantisch woordenspel te voeren over wat betrokkenheid inhoudt?" voegt de sociaaldemocrate daaraan toe. "Op welke manier kunnen we met deze minister verder?".
Ook volgens Maarten Hijink (SP) had De Jonge direct moeten zeggen dat hij wist van de deal en contact had gehad met Van Lienden. En dit terwijl het beeld naar voren komt dat het ministerie van Volksgezondheid zich onder druk heeft laten zetten door Van Lienden. "Wat hebben we aan een minister die vanwege beeldvorming een deal sluit en daarna zijn handen eraf trekt?" vraagt Hijink zich af. Hij laakt ook het gebruik van de privémail door De Jonge, en vraagt zich af of bijvoorbeeld de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) hier wel toegang toe heeft.
PVV'er Fleur Agema sprak van "nepotisme", en benadrukt de betrokkenheid van CDA'ers (onder anderen Van Lienden en De Jonge zelf) bij de deal. Ze eist excuses, en vindt dat de Kamer daar ook recht op heeft. "Die heb ik nog niet gezien. Maar u weet dat excuses niet genoeg zijn." Wybren van Haga, voorzitter van zijn eigen afgesplitste fractie, vindt dat De Jonge weg moet. Hij heeft al een motie van wantrouwen op zak.
Volgens Volt-leider Laurens Dassen was sprake van een "schadelijk patroon" dat argwaan wekt en vertrouwen ondermijnt. Hoewel het logisch is dat er fouten worden gemaakt in een crisis "kun je open, transparant en eerlijk zijn in de terugblik", aldus Dassen.
Excuses aan voor slecht informeren Kamer
Minister Conny Helder (Langdurige Zorg) heeft excuses gemaakt voor de manier waarop zij de Tweede Kamer heeft geïnformeerd over de betrokkenheid van haar collega Hugo de Jonge bij de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden. Maar ook na aandringen van onder anderen GroenLinks-voorman Jesse Klaver wil zij niet volmondig toegeven dat zij een fout heeft gemaakt.
De Tweede Kamer vraagt al geruime tijd om openheid over de contacten die De Jonge en zijn entourage hadden met Van Lienden over de aankoop van tientallen miljoenen mondkapjes in het voorjaar van 2020. Het kabinet wimpelde dat tot dusver af onder verwijzing naar een nog lopend onderzoek van Deloitte naar de gang van zaken.
Deze week stuurde Helder alsnog een groot aantal mail- en WhatsApp-gesprekken naar de Kamer. Zij deed dat naar eigen zeggen op verzoek van De Jonge, die inmiddels minister voor Volkshuisvesting is maar bij wijze van uitzondering toch zelf uitleg wil geven in een Kamerdebat.
De oppositie is daar boos over. Het lijkt alsof de Kamer alleen wordt geïnformeerd als dat een minister die zichzelf wil verdedigen goed uitkomt, zo luidt de aanklacht. "Ik geef ogenblikkelijk toe dat de schijn niet goed is", aldus Helder. Zij sprak van een "ongewone situatie" en bood excuses aan. "Het is nimmer mijn bedoeling geweest om u informatie te onthouden."
Helder liet het overigens aan De Jonge om uit te leggen waarom hij nu wel een selectie uit zijn correspondentie met onder anderen Van Lienden wilde delen. De CDA'er komt later op de dag aan de beurt om tekst en uitleg te geven aan een uiterst kritische Tweede Kamer. PVV-Kamerlid Fleur Agema sprak alvast van "de roast van Hugo de Jonge".