- Om klimaatdoelen te halen zal de Nederlandse overheid flinke stappen moeten zetten in de verduurzaming van woningen.
- Er zijn twee smaken mogelijk: verduurzamingseisen stellen voor koopwoningen of het verbruik van aardgas zwaarder belasten.
- De eerste maatregel treft vooral midden- en hogere inkomens en de laatste juist lage inkomens, schrijft het economisch bureau van ING.
- Lees ook: Hoe riskant is een vakantiehuis in Zuid-Frankrijk, Italië of Spanje? Hittegolven, bosbranden en overstromingen kunnen waarde drukken, zeggen experts
De Nederlandse overheid zal er flink werk van moeten maken om de klimaatdoelen voor woningen te behalen. Hogere belastingen op aardgas kunnen effectief zijn, maar raken lage inkomens hard.
Dat schrijft het economisch bureau van ING in een nieuw rapport.
Door verduurzaming verplicht te stellen bij de aankoop van woningen, worden lage inkomens juist ontzien. Midden- en hoge inkomens betalen dan relatief meer.
Zonder aanvullende maatregelen zal Nederland de klimaatdoelen voor 2030 voor de bebouwde omgeving niet halen, citeert ING een recente publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
In een onderzoek voor de Rijksoverheid uit 2023 pleitten kenners ervoor om duurzaamheidsnormen voor koopwoningen strenger te maken en het gasverbruik voor huishoudens meer te laten kosten.
Volgens ING lijkt het erop dat aanvullende normeringen en beprijzingen voorlopig vooral uit Europa komen. Het kabinet-Schoof kondigde afgelopen maand namelijk aan dat er geen extra duurzaamheidsnormen voor koopwoningen aankomen. Zo komen er geen verplichte energielabelsprongen in de koopsector en is de verplichte warmtepomp bij vervanging van de ketel geschrapt.
Ook wordt aardgas niet duurder met het huidige kabinetsbeleid. Sterker nog, het kabinet-Schoof verlaagt de energiebelasting op aardgas juist.
Europa komt wel met nieuwe regels om woningen duurzamer te maken, zoals een verplichte daling in het energiegebruik om woningen in 2050 uitstootvrij te krijgen. Daarnaast wordt vanaf 2027 Europese wetgeving van kracht om aardgas en andere fossiele brandstoffen duurder te maken.
Ook voert Europa een nieuw emissiehandelssysteem in. Vanaf 2027 zullen hierdoor de uitstootkosten voor onder meer aardgas stijgen, naar verwachting met zo'n 8 cent per kubieke meter.
Effect van hogere belasting op gas en plicht tot verduurzamen woningen
De economen van ING zochten uit hoe maatregelen voor het normeren en beprijzen uitpakken voor verschillende bevolkingsgroepen, zoals huiseigenaren en huurders. Ook keek de bank naar de verschillen op lage versus hoge inkomens.
Opvallend is dat koopwoningen het grondigst verduurzaamd moeten worden. Ruim zeven op de tien niet-zuinige woningen bevindt zich in de koopmarkt, citeert ING TNO-onderzoek. Corporatiewoningen in de huurmarkt maken zo'n 16 procent van de onzuinige woningen uit en woningen van particuliere verhuurders tellen mee voor 13 procent. Huizenbezitters hebben dus de grootste slag te slaan, al moeten huurders dan weer relatief gezien de grootste inspanning leveren.
Stel dat de energiebelasting voor aardgas omhoog gaat, dan worden niet-zuinige woningen duurder om dagelijks te gebruiken. Lagere inkomens worden hierdoor harder getroffen, analyseert ING, want deze groep huurt vaker. Ze besteden nu ook al een relatief groot deel van hun inkomen aan energie.
Dan de andere optie: strengere duurzaamheidsnormen voor koopwoningen. Hierbij richt het beleid zich vooral op midden- en hoge inkomens, die de meeste koopwoningen bezitten (en dus ook de meeste niet-zuinige koopwoningen). In eerder onderzoek voor de Rijksoverheid adviseren experts dat zo'n verplichting binnen bijvoorbeeld twee jaar na aankoop ingewilligd moeten worden.
Huiseigenaren krijgen duidelijkheid over de vereiste isolatiestandaarden en dat zou hen ertoe aanzetten woningen te verduurzamen, aldus ING. Voor veel huiseigenaren geldt dat zij deze investering met spaargeld kunnen bekostigen. Bovendien verdient de investering zich uiteindelijk terug in de vorm van een lagere energierekening en mogelijk een hogere verkoopprijs van de woning.
Een plicht tot verduurzaming bij de aankoop van een nieuwe woning zorgt ervoor dat de kosten van verduurzaming beter worden weerspiegeld in de huizenprijzen. Dit heeft als gevolg dat niet-zuinige woningen in prijs dalen, waardoor kopers voldoende geld overhouden om de woning te verduurzamen.
Verduurzamingskosten worden op deze manier verdeeld naar vermogen. Vooral midden- en hoge inkomens betalen bij deze optie dus voor verduurzaming. Een belasting op gas zorgt juist bij lage inkomens voor een financiële ballast.