Kinderen die de zaak overnemen van pa. Het klinkt mooi. Maar een slechte voorbereiding kan nare gevolgen hebben. Z24 neemt met Anton Verbunt van het Centrum voor Bedrijfsopvolging de drie belangrijkste stappen voor een goede overdracht door.

Stap 1: ga het gesprek aan met alle familieleden

“Ondernemers die er aan denken om hun bedrijf te verkopen, doen er goed aan om
het gesprek aan te gaan. Het is hierbij belangrijk om met alle familieleden
te spreken. Op die manier krijgt iedereen de kans om zijn mening te geven
over wat er met het bedrijf van ‘pa of ma’ moet gebeuren en wie het meest
geschikt is om hem of haar op te volgen.

Om de motieven en wensen van de familieleden transparant te maken is het
verstandig om een adviseur in te huren. Een overzicht van in
bedrijfsoverdrachten gespecialiseerde adviseur staat op de website van de Brancheorganisatie
Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars.

De adviseur moet onafhankelijk zijn en mag geen verleden hebben met de familie
of de onderneming. Hij heeft immers de taak om via interviews met de
familieleden transparant te maken wat er zich binnen de groep onderhuids
afspeelt. Want dat kan een snelle en soepele overdracht van de ene op de
andere generatie blokkeren.

Ik heb bijvoorbeeld wel eens meegemaakt dat de zoon, ondanks dat hij in de
zaak werkte, het bedrijf maar niet overnam. Dat lukte pas toen boven tafel
kwam dat zijn moeder in het bedrijf bleef, omdat zij vond dat hij het niet
alleen aan zou kunnen. De vrouw van de zoon was een goede manager bij een
groot bedrijf. Zij zou de zoon heel goed kunnen helpen. Maar zij wilde het
bedrijf niet in omdat haar schoonmoeder er nog zat. Toen dat duidelijk werd,
was de opvolging heel snel geregeld.”

Stap 2: bepaal een goede prijs

“Het vaststellen van een goede prijs is in deze tijd heel moeilijk. Vooral
omdat door de crisis de onderneming minder opbrengt dan verwacht. Bovendien
is de zaak van de ondernemer vaak ook een deel van zijn pensioen.

Wordt het bedrijf verkocht aan een zoon of dochter, dan is het vaststellen van
een goede prijs nog belangrijker. Want kinderen willen niet aan het pensioen
van ‘pa’ komen. En er is natuurlijk geen ondernemer die zijn kinderen de
bietenbrug op wil sturen, door zijn bedrijf voor een te hoge prijs aan hen
te verkopen.

Het bedrijf met een korting aan een van de kinderen overdoen, is over het
algemeen geen goede oplossing. Heb je nog een kind, dan levert dat binnen de
familie toch vaak spanningen op. Want het ene kind krijgt dan meer dan het
andere.

Omdat banken tegenwoordig overnames minder snel willen financieren, houden
ondernemers steeds vaker een belang in hun eigen bedrijf. Dat hoeft op zich
geen probleem te zijn. Maar maak wel goede afspraken met elkaar. Zo is het
verstandig om vast te leggen voor welke bedragen zoon of dochter
tekeningsbevoegd is en wanneer er samen getekend moet worden.

En het is verstandig om regelmatig te overleggen; bijvoorbeeld door een
vergaderschema op te stellen of af en toe met elkaar door het bos te
wandelen. Door het overleg te structuren creëer je ruimte voor de nieuwe
ondernemer om op zijn eigen manier het bedrijf te leiden.”

Stap 3: Houd rekening met een overgangsperiode

“Het verkopen van hun onderneming is voor veel ondernemers heel ingrijpend.
Zij maken vaak een periode van rouw door waarin zij afscheid moeten nemen
van het bedrijf. Op zich is dat ook niet raar. Ondernemers zijn 24 uur per
dag, zeven dagen per week bezig met hun bedrijf. En gedurende hun carrière
als ondernemer maken zij heel wat ‘ups en downs’ mee.

Een overgangsperiode inbouwen is niet alleen om emotionele redenen van belang.
Het maakt het ook mogelijk om de zoon of dochter die het bedrijf overneemt
in te werken. Zo moeten de relaties met opdrachtgevers en toeleveranciers op
een goede manier worden overgedragen. Je maakt het niet vaak mee, maar het
komt voor dat vader of moeder de sleutels van het pand overhandigt en
opstapt. Dat is natuurlijk niet handig.

Vader of moeder de zaak weer intrekken als het niet goed gaat, is meestal niet
zo’n goed idee. Want iemand die een jaar of drie, vier met pensioen is,
raakt algauw het contact met de markt kwijt. Het is in zo’n geval beter om
eerst goed te onderzoeken waarom het werkelijk niet goed gaat. Zo komt het
juist in deze tijd wel eens voor dat het kind dat de onderneming heeft
overgenomen er gewoon te veel voor heeft betaald.”

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl