Van je familie moet je het hebben. Tot er een familielid wegvalt en er een nalatenschap te verdelen valt tenminste. Lang vergeten ruzies worden opgerakeld en oude vetes worden beslecht.

Uit onderzoek blijkt dat bijna één op de drie erfenissen niet zonder ruzie wordt verdeeld. Hoog op het lijstje van oorzaken staat onenigheid over de verdeling van de inboedel zoals juwelen en antiek.

Door van tevoren goed te bepalen hoe je de erfenis gaat verdelen, kun je voorkomen dat de boel uit de hand loopt.

Wie zijn de erfgenamen?

De erfenis wordt verdeeld over de erfgenamen die zijn aangewezen in het testament van de overledene. Als de overledene geen testament heeft nagelaten, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Dit zijn dan in eerste instantie de (geregistreerde) partner en kinderen. Mochten die er niet zijn, dan komen ouders, broers en zussen in beeld.

Deze erfgenamen hebben — onder andere — de inboedel van de overledene te verdelen. Voor zover het geen registergoederen (bijvoorbeeld een huis) betreft, kunnen zij dit onderling regelen en hoeft er niet per se een notaris aan te pas te komen.

“Meestal gaat het goed en worden de spullen in goed onderling overleg verdeeld”, zegt erfcoach Nico van Scheijndel van Proud to be senior. Maar voorkomen is beter dan genezen en dus is het wijs in ieder geval een paar zaken van tevoren goed te bepalen.

Eerst het spel, dan de knikkers

Stap één is om een lijst te maken van de spullen die verdeeld moeten worden. Vervolgens kunnen de erfgenamen een methode kiezen op basis waarvan de spullen onderling hun weg vinden. Het is aan te raden om de methode vast te stellen voordat je gaat verdelen.

Open huis

In de meeste gevallen lopen de erfgenamen samen na wat er allemaal aan spullen te verdelen valt en komen ze er in onderling overleg uit. De één krijgt die ring waar ze zo aan gehecht is en de ander het schilderij.

Wanneer de onderlinge relaties tussen de erfgenamen goed zijn, is het niet nodig om alles te laten taxeren en wordt er een verdeling gemaakt waar iedereen zich in kan vinden. Van Scheijndel: "Veel mensen hebben hun huis niet vol staan met zeer waardevolle spullen en de erfgenamen hebben ook al een eigen huis dat volledig gemeubileerd is. Ze hoeven dus niet de hele inboedel te hebben."

Intekenen op spullen

Een wat formelere manier om de inboedel te verdelen is op basis van een intekensysteem. Na het opstellen van de lijst met te verdelen spullen, maakt iedere erfgenaam een eigen lijstje waarop hij aangeeft wat hij graag zou willen hebben. Hetgeen je het liefst wilt hebben, komt bovenaan de lijst en hetgeen je het minst graag wilt hebben onderaan. Vervolgens loop je met zijn allen de lijsten af.

Mocht vervolgens blijken dat alle erfgenamen juist die ene antieke klok boven aan hun lijstje hebben staan, dan kun je besluiten erom te loten. Een andere mogelijkheid is om onderling op basis van het intekenlijstje te ruilen.

Stel dat twee broers allebei de oude klok bovenaan hun lijst hebben staan. Broer A heeft een schilderij op de derde plaats en Broer B heeft datzelfde schilderij op de tweede plaats in zijn lijst. Broer B heeft op basis van het intekensysteem recht op het schilderij, omdat het hoger op zijn lijstje staat. Hij kan Broer A het schilderij aanbieden in ruil voor het recht op de klok.

Onderling veilen

Als de te verdelen spullen redelijk wat materiële waarde hebben, en er onenigheid te verwachten is, kun je ervoor kiezen om de spullen onderling te veilen.

Weer begin je met een lijst van wat er in totaal onder de erfgenamen te verdelen valt. Vervolgens laat je de waarde van de zaken bepalen door een taxateur. De erfgenamen kunnen dan inschrijven op de spullen die ze willen hebben. De hoogste bieder wint. Aan het einde van de veiling wordt de balans opgemaakt, en worden erfgenamen die minder hebben "gewonnen" geldelijk gecompenseerd door de erfgenamen die eigenlijk met te veel naar huis gaan. Om iedere schijn van partijdigheid te vermijden, raadt Van Scheijndel aan om de veiling door een externe partij te laten verzorgen.

Openbaar veilen

Wat je in besloten kring kunt doen, kan natuurlijk ook openbaar. Je kunt als erfgenamen besluiten om de te verdelen spullen openbaar te laten veilen. "Maar dit is wel een paardenmiddel hoor", waarschuwt de erfcoach. Iedereen, dus ook vreemden, kan bieden. De opbrengst wordt na afloop onder de erfgenamen verdeeld.

Voorkomen van ruzie is lastig

Uiteraard zijn er nog meer methodes die erfgenamen kunnen hanteren wanneer zij de spullen van de overledene onderling verdelen. "Meestal gaat het goed hoor", benadrukt erfcoach Van Scheijndel. "Maar het voorkomen van ruzies bij het verdelen van de erfenis is moeilijk".

Zeker wanneer de onderlinge relaties voor het sterfgeval al koeltjes waren, kan het zijn dat er toch ruzie ontstaat. "Als mensen willen, kunnen ze zelfs ruzie maken om een theekopje", aldus Van Scheijndel.

Voor wie na zijn overlijden bang is dat zijn nabestaanden gaan steggelen om de erfenis, is het aan te raden om zo veel mogelijk vast te leggen. Hoe minder onduidelijkheid je laat bestaan over je wensen met betrekking tot wie wat krijgt, hoe kleiner kans dat hier later onenigheid over kan ontstaan.

Hou de schoonfamilie erbuiten

Erfgenamen doen er op hun beurt goed aan om hun partner thuis te laten bij het verdelen van de erfenis. "Houd de schoonfamilie buiten de deur", raadt Van Scheijndel aan. Ze kunnen een stoorzender zijn en ongelijke machtsverhoudingen tussen de erfgenamen veroorzaken.