ANALYSE – Bitcoin, de moeder van alle cryptomunten is verwikkeld in een existentiële strijd. Die strijd is van breder belang voor de toekomst van alle virtuele munten. Ironisch genoeg kan bitcoin gebaat zijn bij succes van rivaal ethereum.
De technologie achter bitcoin, de blockchain, is bedoeld om financiële transacties vast te leggen en het vertrouwen tussen twee partijen te waarborgen, zonder een beroep te doen op intermediairs zoals banken of notarissen. Maar dat vraagt ook om een houdbaar verdienmodel voor degenen die het bitcoinnetwerk beheren.
Om dat laatste te begrijpen, eerst iets over de zogenoemde blockchaintechnologie waar bitcoin van gebruik maakt.
Wat is blockchain?
De ruggengraat van de bitcoin is de zogenoemde ‘blockchain’, een openbaar en decentraal register van alle transacties die ooit zijn gedaan. Deze technologie maakt het mogelijk om zonder tussenkomst van een derde partij een betrouwbare transactie uit te voeren.
Het register is opgedeeld in losse blokken; elke tien minuten wordt er een nieuwe batch met transacties goedgekeurd en aan het overzicht toegevoegd. Inmiddels is de reeks ruim 475.000 blokken lang.
Hoe gaat dat goedkeuren in z’n werk? Daarvoor zijn computers met elkaar in een strijd verwikkeld om een complexe puzzel op te lossen. Of puzzel, het is meer een loterij waarbij de hoeveelheid rekenkracht een grote rol speelt. (Hoe dit precies in zijn werk gaat, is hier uitgelegd.)
Wie als eerste de oplossing voor de puzzel vindt, krijgt een beloning in de vorm van nieuwe bitcoin (en eventueel de transactiekosten die in rekening kunnen worden gebracht). Dat is de drijfveer voor de zogenoemde bitcoin-miners om te blijven puzzelen.
Bitcoin miner in China. EPA
De beloning halveert wel elke vier jaar, waardoor er een theoretische limiet zit aan het aantal bitcoin dat gecreëerd kan worden van bijna 21 miljoen stuks. Op dit moment zijn er ruim 16 miljoen bitcoin in omloop.
De goedgekeurde transacties worden toegevoegd aan het collectieve register van alle transacties.
Een netwerk van meer dan 7.800 computers die de bitcoinsoftware draaien (ook wel de ‘nodes’ genoemd), houdt de gezamenlijke boekhouding bij via internet. Het grootboek is openbaar en elk knooppunt in het netwerk beschikt over een volledige kopie van dit transactieoverzicht. Wordt er op één computer mee geknoeid, dan valt dit meteen op.
Kosten om bitcoin te laten werken
Het mooie aan deze technologie is dat het collectieve IT-netwerk verzekert dat transacties 'echt' zijn en garanderen dat er een financiële uitruil plaatsvindt tussen twee partijen. In principe maakt dat het mogelijk om intermediairs die nu worden ingezet om vals spel uit te sluiten, niet meer nodig zijn: van banken die geld overboeken tot notarissen die de koop van een huis bezegelen.
Maar in economische zin zitten er wel de nodige addertjes onder het gras. En dat bedreigt de huidige structuur van het bitcoinnetwerk.
Aan de kostenkant speelt mee dat het oplossen van puzzeltjes door miners van de loop van de tijd steeds meer computerrekenkracht vergt. Degene met de grootste en meest efficiënte computers en de laagste kosten voor stroomverbruik is hierbij in het voordeel - dat is ook de reden dat veel miners de laatste jaren vanuit China werken.
Aan de opbrengstenkant speelt dat de beloning voor het oplossen van de puzzeltjes in de vorm van nieuwe bitcoin in de loop van de tijd afneemt. Het aantal bitcoin dat je krijgt per transactieblok is gedaald van 50 enkele jaren geleden, tot 12,5 volgens databureau Autonomous NEXT. Naar verwachting daalt de vergoeding naar 6 bitcoin per blok in 2020, volgens bitcoinblockhalf.com.
Er moet dus in plaats van de beloning in de vorm van nieuwe bitcoin een hogere transactiekostenvergoeding komen om ervoor te zorgen dat puzzelaars actief blijven met het goedkeuren van transacties. Anders stokt de keten en kunnen er geen transacties meer gedaan worden met bitcoin.
Logica van schaalvergroting
Dit alles wijst in de richting van schaalvergroting: een beperkt aantal supercomputers doen het werk tegen zo laag mogelijke kosten. Maar dat betekent ook: centralisatie. In laatste instantie kun je je afvragen of het niet het meest efficiënt is als er één 'superminer' overblijft zonder commercieel belang...de overheid.
Juist die gedachte druist in tegen de basisfilosofie van de ontwikkelaars van bitcoin: het decentrale netwerk van een veelheid van computers die gezamenlijk de betrouwbaarheid van transacties garanderen via het logboek. Zonder inmenging van de overheid.
Dit economische en politieke dilemma speelt een grote rol bij de huidige factiestrijd binnen de bitcoingemeenschap.
Grootte van een block
De technische ruzie in de bitcoingemeenschap gaat over hoeveel transacties er in een te verwerken block mogen. De grootte van een block is door de mysterieuze bitcoinbedenker Satoshi Nakamoto vastgesteld op 1 MB, genoeg om zo’n 3 betalingen per seconde te verwerken.
Maar dat is onvoldoende om de groei van de cryptomunt bij te houden. De capaciteit van het netwerk kan de grote hoeveelheden transacties niet aan, waardoor het soms tot wel enkele dagen kan duren voordat een betaling doorgang vindt.
Onacceptabel, vond onder meer programmeur Mike Hearn. Hij stelde in augustus 2015 voor om de grootte van een block te verhogen naar 8 MB, goed voor 24 transacties per seconde.
Maar niet iedereen was blij met dat initiatief. Tegenstanders vreesden dat het decentrale karakter van de bitcoin, een essentieel kenmerk van de virtuele munt, onder vuur zou komen te liggen. Door de grotere blocks hebben computers die transacties verifiëren meer rekenkracht nodig. Dat betekent dat tragere computers op termijn uit het netwerk vallen.
Ethereum als alternatief voor miners
Sebastian Quinn-Watson, een adviseur bij bitcoindelver Blockchain Global wijst ook op de veranderende externe omgeving, die bitcoin kan helpen te overleven. Tegen Business Insider zei hij: "Ironisch genoeg kan de opkomst van ethereum gunstig uitpakken voor bitcoinminers."
Ethereum is een alternatieve cryptomunt die een eigen blockchain draait. De waarde van deze cryptomunt is dit jaar 30 keer over de kop gegaan - en de afgelopen weken ook weer aardig hard gedaald.
Maar per saldo is ethereum in omvang uitgegroeid tot de tweede cryptomunt achter bitcoin.
(klik voor uitvergroting)
"Veel miners [van bitcoin, red] die niet meer sterk genoeg zijn om de concurrentie aan te kunnen, zouden wel eens kunnen overstappen op ethereum", denkt Quinn-Watson. "Als er minder bitcoinminers overblijven, levert dat ook schaalvoordelen op voor de resterende partijen."
Een andere factor die bitcoinminers in de kaart kan spelen, is een prijsstijging van bitcoin, aldus Quinn-Watson. Als de waardestijging van bitcoin de stijgende kosten van het oplossen van puzzels voor het goedkeuren van transacties overtreft, dan blijft het minen van bitcoin een winstgevende activiteit.
Quinn-Watson maakt zich geen zorgen over de recente heftige koersschommelingen van bitcoin en de richtingenstrijd tussen ontwikkelaars. "Dat maakt het systeem sterker en zorgt voor meer groei. We zijn blij met de onzekerheid en zien dit als een naschok van de geboorte van blockchain."
LEES OOK Schrikbarende grafiek van bitcoin en andere cryptomunten: marktwaarde daalt met een derde in 4 weken
(klik op grafiek voor uitvergroting)
