Meer dan een halve eeuw teert Nederland al op grote eigen gasreserves. Maar de tijd begint te dringen. Over zes jaar gaat het hard omlaag met de eigen gasproductie. Tijd om serieus te kijken naar alternatieven.
Dat blijkt uit een donderdag gepubliceerd rapport van staatsmaatschappij EBN, de firma die namens de overheid de regie houdt over het Nederlandse gasbeleid en deelneemt in winningsprojecten.
Sinds de jaren 1970 voert Nederland een tweesporenbeleid: naast het grote Groningenveld worden actief klein gasvelden in Noord-Nederland en de Noordzee ontwikkeld.
Vanuit de kleine velden wordt volop geproduceerd om het Groningenveld zo lang mogelijk te sparen. Voordeel hiervan is dat, zolang het gigaveld nog redelijk vol zit, jaarlijkse schommelingen in de vraag makkelijk kunnen worden opgevangen door de kraan van het Groningenveld wat meer of minder open te zetten.
De limieten van aanvullende productie via de kleine velden komen echter snel dichterbij, zo blijkt uit het verslag van EBN. Als er niets gebeurt neemt de eigen gasproductie van Nederland vanaf 2020 snel af en zijn we vanaf pakweg 2025 niet meer zelfvoorzienend.
Een overzicht in 6 grafieken
1) Gasproductie: nu nog een derde boven eigen verbruik
Onderstaande grafiek laat de jaarlijkse productie van het Groningenveld en de kleine velden zien. Die schommelt de laatste jaren zo rond de 75 miljard kubieke meter per jaar. In 2013 begroeg de productie zelfs 80 miljard kuub, waarvan 54 miljard voor rekening kwam van het Groningenveld en 26 miljard voor de kleine velden.
Dit is ruim genoeg om het binnenlandse verbruik van iets meer dan 40 miljard kuub per jaar te dekken. Duidelijk is wel dat het aandeel van de kleine velden in de gasproductie sinds 2010 dalend is.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
2) Reserves kleine velden slinken
De trend is dat de resterende reserves van de kleine velden gestaag afnemen. Het blijkt steeds moeilijker om de jaarlijkse productie aan te vullen met nieuwe vondsten van kleine gasvelden, of technieken waarmee meer gas uit bestaande kleine velden gehaald kan worden.
Momenteel schat EBN dat er nog zo'n 166 miljard kuub aan gas in de kleine velden zit waarvan redelijk zeker is dat het gewonnen kan worden.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
3) Productie uit kleine velden: hard omlaag vanaf 2020, tenzij...
Onderstaande grafiek geeft de prognoses van EBN voor de productie uit de kleine velden in de komende decennia. De dikke rode lijn geeft aan wat er gebeurt, als de winning op de huidige voet doorgaat: een scherpe terugval vanaf 2020.
De gearceerde delen laten zien dat bijvoorbeeld onconventionele winningsmethoden van schaliegas (lichtgrijze vlak), het exploreren van reserves die nu nog niet commercieel rendabel zijn (blauwe vlakken) en meer investeringen in de opsporing van nieuwe velden (donkergrijs) nodig zijn om het verval af te remmen.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
4) Groningenveld: na 2020 verval
Het EBN-rapport gaat niet speciek in op de status van het Groningenveld, maar volgens het meest recente jaarverslag Delfstoffen en Aardwarmte zat er per 1 januari 2013 zo'n 768 miljard kubieke meter aan resterende reserves bij Slochteren.
Onderstaande grafiek geeft de prognose van het jaarverslag Delfstoffen en Aardwarmte voor het productieverloop van het Groningenveld. Daarin staat staat tot 2020 een jaarlijkse productie van 42,5 miljard kuub ingetekend. Mede door de perikelen rond aardbevingen in Groningen, zal dit volgens meer recente ramingen een paar miljard kuub per jaar afwijken. Maar het grote plaatje verandert niet.
Als er in de periode tot 2020 nog zo'n 250 miljard kuub uit het Groningenveld wordt gehaald is dit weer eenderde kleiner. In de jaren daarna komt er een omslagpunt waarbij de jaarlijkse productie een dalende trend zal vertonen.
(klik op grafiek voor uitvergroting: productie Groningen, jaarverslag Delfstoffen/Aardwarmte)
5) Nederland: vanaf 2030 netto importeur aardgas
Onderstaande prognose van EBN vat alles samen: de afnemende eigen gasvoorraden zorgen ervoor dat Nederland, bij ongewijzigd beleid, vanaf 2025 een netto-importeur wordt van aardgas.
Als er wat harder wordt getrokken aan het vinden van nieuwe kleine velden en winning van schaliegas, kan het verval uitgesteld worden tot ongeveer 2030.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
6) Verjubelen gasbaten
Het pijnlijke van de geschiedenis van de Nederlandse gasrijkdom is dat de overheid de miljarden die de gaswinning decennialang heeft opgeleverd, grotendeels heeft opgesoupeerd. Dat wil zeggen: gebruikt voor lopende uitgaven om gaten in de begroting te dichten.
Onderstaande grafiek toont de aardgasbaten voor de staat sinds de jaren 1960. Als Nederland vanaf pakweg 1980 de jaarlijkse baten in een beleggingfonds had gestopt, zoals Noorwegen heeft gedaan met de olieopbrengsten, zou er een vermogenspot van zeker 200 miljard euro beschikbaar zijn, waaruit pakweg tien miljard per jaar aan rendement te halen zou zijn.
Bij gebrek aan zo'n fonds, dat de gasbaten een permanent voordeel had kunnen maken, moet de overheid zich over een paar jaar gaan opmaken voor een steeds kleinere jaarlijkse gasbonus.
(klik op grafiek voor uitvergroting)
De huidige crisis rond Oekraïne en Rusland maakt duidelijk dat Nederland grote risico's neemt als eigen gas grotendeels wordt vervangen door bijvoorbeeld import van Russisch gas. Diversificatie van de gasimport is dus het minste wat nodig is. En creatief omgaan met andere energiebronnen dan aardgas kan ook geen kwaad.
Lees ook
Europees schaliegas ook goed voor Oekraïne
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl