- De Verenigde Staten bereiden zich voor op maatschappelijke onrust rondom de presidentsverkiezingen.
- Vooral in de periode na de verkiezingsdag van 5 november neemt de kans op onregelmatigheden toe, stellen analisten.
- De risico’s zijn het grootst als Donald Trump nipt verliest van Kamala Harris.
- Lees ook: Kamala Harris ziet winstkans verbeteren op gokmarkten – verkiezingsrace blijft extreem spannend
De sociale onrust die ontstond na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020, laat nog altijd zijn sporen na in het land van Uncle Sam. Tijdens de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door duizenden aanhangers van Donald Trump vielen er enkele doden.
Nu Amerikanen dinsdag 5 november opnieuw naar de stembus gaan, treffen overheidsinstanties en bedrijven in de VS de nodige voorbereidingen, mocht er opnieuw onrust uitbreken. Zeker als de uitslag een dubbeltje op zijn kant blijkt te zijn.
De kans dat Donald Trump dan wel Kamala Harris wint met een zeer kleine marge, lijkt groot. Dat is althans de consensus onder politieke analisten.
De race draait om zeven swing states. Dan gaat het om staten zoals Pennsylvania en Nevada, die soms Republikeins en soms Democratisch stemmen. Bij andere staten, zoals Californië of Nebraska, staat de uitslag in feite al vast, omdat die staten dominant Democratisch of Republikeins zijn.
Harris en Trump zitten elkaar dit jaar op de hielen in de peilingen in swing states. De peilingen suggereren ook in nationaal opzicht een nek-aan-nekrace.
Aan de vooravond van de verkiezingen lijkt het erop dat iedereen rekening houdt met maatschappelijke onrust, van kiezersorganisaties en verkiezingsfunctionarissen tot beveiligingsbedrijven.
Klanten van beveiligingsbedrijf Allied Universal zijn behoorlijk ongerust. Bedrijven en organisaties zoeken naar manieren zich te beschermen, zegt manager Glen Kucera van Allied Universal tegen Business Insider. "In de hoofden van mensen zit momenteel veel emotie, woede die gepaard gaat met sommige verkiezingen", zegt Kucera. "Wij worden ingezet om antwoorden te formuleren op potentiële dreigingen."
Maar hoe groot is het risico nu precies?
5 november is niet het grootste zorgenkindje
Het risico op onregelmatigheden is op de verkiezingsdag zelf niet het grootst, aangezien er uitvoerige veiligheidsmaatregelen zullen zijn, volgens Rachel Brown. Zij is een expert op het gebied van geweld, vijandig taalgebruik en maatschappelijke betrokkenheid bij de non-gouvernementele organisatie Over Zero.
"Ik verwacht niet dat we veel georganiseerd geweld zullen zien [op de verkiezingsdag]", zei Brown afgelopen vrijdag bij een conferentie over veiligheid tijdens de verkiezingen. "Mensen kunnen naar verwachting veilig gaan stemmen. Als er al een vorm van gevaar opduikt, is dat waarschijnlijk op zeer lokaal niveau, zoals een persoon die actie onderneemt."
Er worden maatregelen getroffen rondom het kiesproces, de veiligheid van stembusmedewerkers en kiezers, gaf Brown aan. Intimidatie van kiezers is strafbaar en je kunt ervoor worden opgepakt.
Op lokaal niveau bereiden stembureaus zich voor op ieder incident, waaronder swatting-aanvallen, waarbij iemand via de telefoon bijvoorbeeld een gefingeerde bommelding doet, zodat de politie onnodig moet uitrukken.
"Verkiezingsvertegenwoordigers werken dag in, dag uit aan het voorkomen van en reageren op bedreigingen. Dat gaat om dingen waar velen zich in het dagelijks leven niet eens van bewust zijn", zei Chris Crawford van de non-profit organisatie Protect Democracy bij de conferentie over veiligheid van afgelopen vrijdag. "Er zijn oplossingen om ervoor te zorgen dat elke kiezer er zeker van kan zijn dat zijn of haar stem kan worden uitgebracht en geteld kan worden."
Het grotere risico doemt waarschijnlijk op na de verkiezingen. Zeker als verkiezingsresultaten worden aangevochten en voor de rechter belanden. Vervolgens is er nog de transitieperiode tussen de verkiezingsdag op 5 november, het tellen van het aantal kiesmannen door het Congres op 6 januari 2025 en de inauguratie van de nieuwe president op 20 januari volgend jaar.
Brown is het "meest bezorgd" over de mogelijkheid dat er weer complottheorieën opduiken die leiden tot bedreigingen van Amerikaanse volksvertegenwoordigers, medewerkers van stembureaus en leidinggevenden die toezien op het eerlijke verloop van de verkiezingen.
Hoe groot is het risico op sociale onrust?
Data- en risicomanagementbedrijf Verisk plaatste de VS in een rijtje van de vijf landen waar het risico op maatschappelijke onrust het grootst is. Deze onrust kan tot aanzienlijke schade leiden van verzekerde objecten, volgens Verisk. Brazilië, Colombia, Chili en Zuid-Afrika voeren de lijst van risicolanden aan. In Europa zijn Frankrijk, Griekenland en Spanje de meest risicovolle landen, als het gaat over de kans op sociale onlusten.
In een afgelopen maand gepubliceerde analyse schreef Verisk dat geweld rondom verkiezingen zeldzaam is in de VS. De rellen op 6 januari 2021 waren een "opvallend protest in de Amerikaanse geschiedenis". De rustig verlopen tussentijdse verkiezingen voor het Amerikaanse Congres van 2022 wezen er volgens het bedrijf op dat het gevaar van maatschappelijke gewelddadigheid tijdens verkiezingen nog altijd laag is.
Presidentsverkiezingen roepen wel meer maatschappelijke emoties op. Volgens het zogenoemde 'Strikes Riots and Civil Commotion Predictive Model' van Verisk kunnen spanningen en politieke polarisatie een hoogtepunt bereiken tijdens presidentsverkiezingen.
"Van belang is vooral dat het risico op onrust substantieel toeneemt, als de uitslag van de verkiezingen hevig wordt betwist. In het bijzonder als Trump van Harris verliest", aldus hoofd research voor de VS Robert Munks bij Verisk.