De term ‘Machiavellisme’ geldt in de regel niet als een compliment. Met dank aan Il Principe, het beroemde boek dat Niccolò Machiavelli in de 16e eeuw schreef.

Het boek beziet staatsmanschap door de lens van een Realpolitiker, waarin de leidraad lijkt te zijn dat het doel de middelen heiligt als het erom gaat aan de macht te blijven.

Il Principe was al in 1513 geschreven, maar werd pas in 1532 gepubliceerd, vijf jaar na Machiavelli’s dood. Met zijn boek maakte Machiavelli onbedoeld naam als vader van de politieke wetenschap en werd zijn naam synoniem voor sluwheid en intrige.

Waar het echter zijn eigen carrière betreft, daar lijkt Machiavelli beduidend minder bedreven in het veiligstellen van zijn macht.

Ongelukkige ambtenaar

Machiavelli’s begon zijn loopbaan als overheidsambtenaar in Florence, de republiek die al op jonge leeftijd in haar bestaan bedreigd werd. In diezelfde periode bereidde de familie Medici, de eerdere heersers van Florence, een comeback op het politieke toneel voor.

De Medici’s kregen steun van Spanje en daardoor wist de familie weer aan de macht te komen. Een zuivering van de regering van Florence volgde. Vanaf dat moment ging het snel bergafwaarts met Machiavelli’s loopbaan in het bestuur.

Zo werd hij er in 1513 van beschuldigd samen te zweren tegen de nieuwe heersers. Machiavelli belandde in het cachot en hoewel hij herhaaldelijk werd gefolterd, weigerde hij een bekentenis af te leggen. Hij kwam pas vrij dankzij een generaal pardon dat werd uitgeroepen ter ere van kardinaal Giovanni de’ Medici’s benoeming tot paus Leo X.

Werkloos…dan maar solliciteren

Voor Machiavelli viel er weinig te vieren – hij was weliswaar vrij, maar zat zonder werk. Hij probeerde daarom emplooi te vinden bij dezelfde familie die hem in het gevang deed belanden. Hij schreef Il Principe in een poging met zijn politieke inzichten indruk te maken op de Medici. het boek werd uiteindelijk opgedragen aan Lorenzo de’ Medici, die over Florence heerste tussen 1513 en 1519.

Tegen Business Insider vertelde Miles J. Unger, de auteur van Machiavelli: A Biography, dat Il Principe eigenlijk “een soort sollicitatiebrief” was. Maar dan wel “één van de slechtste ooit. Met het boek sloeg Machiavelli de plank totaal mis.”

Zo. Maar wat liep er dan precies allemaal mis voor Niccolò Machiavelli?

Geen goede diplomaat

“Jammer genoeg voor hem was Machiavelli geen tactvol mens,” aldus Unger. Volgens Unger zegt Machiavelli eigenlijk zoveel als: ‘Ik ga je niet vertellen wat je graag wilt horen, maar wat je echt nodig hebt om aan de macht te blijven.’ “En daar is Machiavelli revolutionair in – hij is echt één van de eerste mensen in die tijd die over de wereld schrijft zoals die werkelijk is, en niet zoals die zou moeten zijn. Hij is hier heel duidelijk over. En natuurlijk, als je Lorenzo de’ Medici heet en je vindt jezelf heel wat, dan zit je niet te wachten op een kleine bureaucraat die jou tot in de ranzige details vertelt hoe je aan de macht kunt blijven.”

Net als de rest van zijn familie negeerde Lorenzo de’ Medici ‘Il Principe’. Machiavelli bleef de rest van zijn leven goeddeels werkloos.

“Het is net alsof iemand als John Podesta, de voormalige campagneleider van Hillary Clinton,  een mail stuurt naar Donald Trump. En zegt: ‘Oke, ik hoorde dan wel bij de tegenpartij, maar ik heb veel ervaring en ken de weg in Washington. Waarom huur je me niet in zodat ik je kan vertellen wat je allemaal moet doen?'” aldus Unger. “Je kunt je wel voorstellen wat Trump met zo’n e-mail doet.”

Eerlijk over macht

Ondanks zijn nogal duistere reputatie vandaag de dag, kenmerkt Machiavelli’s werk zich door zijn voor die tijd opmerkelijke eerlijkheid. Zo verbloemde hij allerminst de toenemend gewelddadige en frauduleuze politieke situatie in Italië, van oudsher de plek waar regionale grootmachten als Frankrijk en Spanje hun vetes uitvochten.

“Machiavelli was getuige van een overweldigende hoeveelheid ellende,” zegt Unger. “Hij zegt dat wanneer we ‘in dromen gaan wonen” niets van de grond zal komen.”

Machiavelli stierf in 1527, zo’n 15 jaar nadat zijn pogingen om met ‘Il Principe’ indruk op de Medici te maken jammerlijk strandden. Gedurende deze periode schreef hij nog verschillende andere werken en knapte hij enkele vage diplomatieke klusjes voor de Medici op.

“Hij beschouwde zijn leven als mislukt,” aldus Unger. “Maar uiteraard zijn het zijn geschriften waardoor hij beroemd is geworden, en niet zijn werk als ambtenaar voor het bestuur van Florence.”