Nederland telt 3,5 miljoen mantelzorgers: mensen die langere tijd en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder of vriend zorgen.

Deze groep wordt in de toekomst waarschijnlijk een stuk groter, want de nieuwe plannen voor langdurige zorg gaan ervan uit dat familieleden en vrienden meer zorgtaken voor hulpbehoevende naasten op zich nemen.

Als mantelzorger komt er veel op je schouders terecht, maar je hebt ook recht op ondersteuning. Een overzicht.

Kortdurend verlof

De wet voorziet in enkele verlofregelingen die ervoor zorgen dat je (onbetaald) voor een zieke kunt zorgen.

Kortdurend zorgverlof is bedoeld voor tijdelijke zorg aan je kind, partner of ouders. Je werkgever moet in deze periode minimaal 70 procent van je loon doorbetalen.

Je mag dit verlof meer keren per jaar opnemen, maar maximaal tweemaal het aantal uren dat je werkt. Heb je een veertigurige werkweek, dan ligt de grens dus op 80 uur per jaar.

Je hebt alleen recht op deze regeling als er echt geen andere oplossing is. Als bijvoorbeeld je partner kan inspringen, heb je pech.

Langdurend verlof

Landurend zorgverlof helpt werknemers tegen de brand die langere tijd moeten zorgen voor een zieke naaste. Voor dit verlof hoef je niet te worden doorbetaald. Je kunt dit verlof per wek opnemen, gedurende een aaneengesloten periode van maximaal twaalf weken. Het aantal uren is beperkt tot maximaal zes keer de wekelijkse arbeidsduur. Heb je een veertigurige werkweek, dan ligt de limiet dus op 240 uur per jaar.

Je baas mag een verzoek om kort- of langdurend zorgverlof alleen weigeren als hierdoor het bedrijf in ernstige problemen komt. Hij mag wel achteraf om bewijs vragen, zoals een afspraakbevestiging van het ziekenhuis.
Voor beide verlofsoorten kunnen in de cao afwijkende afspraken zijn gemaakt, bijvoorbeeld dat je een deel van het verlof moet compenseren met bovenwettelijke vakantiedagen.

Op reis

Een vakantie boeken als je vader een terminale ziekte heeft, brengt vaak een groot financieel risico met zich mee. Als je de reis moet afbreken of annuleren omdat de gezondheidssituatie van je vader plotseling is verslechterd, keren veel annuleringsverzekeringen niet uit, omdat de problemen zich al openbaarden toen je de polis afsloot.

Op initiatief van Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg, heeft Mondial Assistance een Mantelzorg Reis- en Annuleringsverzekering ontwikkeld, waarbij je bij een verergering van de ziekte toch een vergoeding krijgt. Je kunt je apart bijverzekeren voor een abrupte terugkeer van je vakantie omdat iemand die vervangende zorg zou bieden plotseling uitvalt. Ook kun je tegen betaling extra mensen bijverzekeren, zoals een dierbare vriend.

Zorgverzekering

In de basisverzekering is geen vergoeding voor mantelzorgers opgenomen. Maar in diverse - maar niet alle! - duurdere aanvullende zorgpolissen wèl. Het gaat veelal om een vergoeding voor vervangende mantelzorg, als jij tijdelijk niet beschikbaar bent, omdat je bijvoorbeeld zelf ziek bent, op vakantie gaat of even gas terug moet nemen. Deze vergoeding loopt behoorlijk uiteen per verzekeraar en per polis: van enkele dagen tot bijna een maand.

Er zijn ook enkele verzekeraars die een vergoeding geven voor een mantelzorgmakelaar. Dat is een tussenpersoon die allerlei regeltaken overneemt, zoals het invullen van formulieren of overleg met je werkgever over de combinatie werk en zorg. Menzis vergoedt ook een mantelzorgcursus waarin je leert omgaan met het stellen van grenzen.
Persoonsgebonden budget

Patiënten met een AWBZ-indicatie kunnen een persoonsgebonden budget (pgb) aanvragen. Ze krijgen dan een pot geld waarmee ze zelf zorg en hulp kunnen inkopen. Uit het pgb kan ook de mantelzorger worden betaald. Je moet dit wel officieel regelen: er moet een mantelzorgcontract worden afgesloten en de mantelzorger moet de hulp verlenen waarvoor het pgb is bedoeld. Meer informatie hierover vind je op de website van Mezzo.

Aftrekposten

De meeste kosten voor mantelzorg kun je niet aftrekken voor de inkomstenbelasting. Reiskosten voor ziekenbezoek aan een huisgenoot zijn onder voorwaarden wél aftrekbaar. De patiënt moet dan wel in totaal langer dan een maand worden verpleegd en deze periode moet van toepassing zijn op dezelfde aandoening of ziekte. Ook moet de afstand tussen jullie woning en het zieken- of verzorgingshuis langer zijn dan tien kilometer. Wordt aan al deze voorwaarden voldaan, dan mag je voor autoritjes 19 cent per kilometer aftrekken en voor tripjes per taxi of het openbaar vervoer de werkelijke reiskosten.

Mantelzorgcompliment

Om haar waardering uit te spreken voor het werk van mantelzorgers, heeft de overheid enkele jaren geleden het mantelzorgcompliment in het leven geroepen. Dat is een beloning van 200 euro. Hiervoor kun je in aanmerking komen als degene voor wie je zorgt een indicatie heeft voor AWBZ-zorg aan huis; bijvoorbeeld voor hulp bij wassen en aankleden. Deze indicatie moet voor minimaal 53 weken zijn afgegeven. Deze beloning mag één keer per jaar worden aangevraagd.

Vrijstelling erfbelasting

Het mantelzorgcompliment is een voorwaarde als je wegens het overlijden van een van je ouders in aanmerking wilt komen voor een verhoogde vrijstelling voor erfbelasting van maar liefst 603.600 euro.

Bedenk wel dat deze vrijstelling voor slechts weinigen is weggelegd. Behalve het mantelzorgcompliment is ook vereist dat je minimaal een halfjaar met je hulpbehoevende vader of moeder hebt samengewoond en beschikt over een door de notaris opgemaakt samenlevingscontract met een zorgverplichting.

Heb je dit contract niet, dan moet je direct voorafgaand aan het overlijden minimaal vijf jaar met de hulpbehoevende ouder hebben samengewoond. Verder mogen beide partijen geen andere fiscale partner hebben.

Zorg voor gehandicapt kind

Verzorg je thuis een lichamelijk en/of verstandelijk gehandicapt kind tussen de drie en achttien jaar? Dan kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming in de kosten van 211,45 euro per kwartaal.

Je kind moet dan een AWBZ-indicatie hebben voor gemiddeld minimaal tien uur zorg per week en je mag niet voor de verzorging worden betaald.

Uitkering

Heb je een uitkering, dan kun je onder voorwaarden in aanmerking komen voor een ontheffing van de sollicitatieplicht van een half jaar. Je wordt geacht deze periode te gebruiken om vervangende zorg te regelen. Om voor de ontheffing in aanmerking te komen moet je minimaal drie maanden twintig uur per week voor een ander zorgen. Het UWV velt hierover een oordeel.

Ook mensen met een bijstandsuitkering kunnen soms een vrijstelling van de sollicitatieplicht krijgen. Dit is een taak van de gemeente.