Het ministerie van Financiën heeft aangifte gedaan tegen de Belastingdienst, vanwege mogelijke misdrijven in de toeslagenaffaire.

Het vermoeden bestaat dat gedupeerde ouders slachtoffer zijn geworden van beroepsmatige discriminatie en knevelarij door ambtenaren.

Het Openbaar Ministerie zal nu kijken naar het werk van twee fraudeteams en de directie van de afdeling Toeslagen tussen 2013 en 2017.

Of individuele ambtenaren in de problemen komen, is nog niet duidelijk.

Het ministerie van Financiën heeft dinsdag aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie (OM) wegens mogelijke misdrijven in de toeslagenaffaire. Daarin werden ouders de dupe van een ontspoorde jacht op fraude met de kinderopvangtoeslag.

Het gaat om ‘beroepsmatige discriminatie’ en ‘knevelarij’, een ambtsmisdrijf waarbij een ambtenaar bewust ten onrechte geld opeist.

Het OM zal kijken naar het werk van twee fraudeteams en de directie van de afdeling Toeslagen tussen 2013 en 2017.

De aangifte komt op advies van de externe strafrechtadvocaat Hendrik Jan Biemond die onderzocht of het ministerie verplicht is aangifte te doen wegens het handelen van de teams.

Dat Financiën dat doet, is "ingrijpend", zegt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen). "Ik realiseer me dat deze aangifte een grote impact heeft op de gedupeerde ouders en de medewerkers van de Belastingdienst. Maar het advies van mr. Biemond is helder: het is belangrijk dat het Openbaar Ministerie hier naar kijkt."

De toeslagenaffaire kostte Menno Snel de kop

De afgelopen jaren zette de Belastingdienst van honderden, mogelijk zelfs duizenden mensen ten onrechte de kinderopvangtoeslag stop.

Veel van die mensen werden onterecht behandeld als fraudeur. Zij kregen te maken met hoge terugvorderingen waardoor zij in grote financiële problemen kwamen.

Toenmalig staatssecretaris Menno Snel trad eind vorig jaar af wegens de affaire.

Nog niet duidelijk of individuele ambtenaren in de problemen komen

Naar aanleiding van het advies van Biemond neemt het ministerie van Financiën "intern maatregelen", zegt Van Huffelen. Of dat ook betekent dat ambtenaren op non-actief worden gezet, wil zij niet bevestigen. "De gouden regel in Den Haag" schrijft nu eenmaal voor dat bewindspersonen niet over individuele ambtenaren praten, aldus de bewindsvrouw.

Of individuele ambtenaren in de problemen komen, is nog niet duidelijk. "In zijn advies benadrukt Biemond dat zijn advies niets zegt over de strafwaardigheid van het gedrag van specifieke personen", schrijft het ministerie.

Tegenover een kritische Tweede Kamer beloofde Van Huffelen volledige medewerking en toegang "tot personen, tot dossiers en tot alle informatie" te verlenen aan het Openbaar Ministerie.

Geschokte Tweede Kamer vindt aangifte in toeslagenaffaire terecht

Een geschokte Tweede Kamer vindt het terecht dat het ministerie van Financiën aangifte heeft gedaan. Wel vragen partijen zich af waarom het ministerie niet eerder tot deze stap is overgegaan.

"Het is meer dan terecht dat er aangifte wordt gedaan tegen de ambtenaren die een grote rol speelden in de toeslagenaffaire. Maar de beerput moet helemaal open, want er zijn ook politiek verantwoordelijken", zegt Renske Leijten van de SP. Zij pleit al langer voor een parlementaire enquête over de kwestie.

Ook Pieter Omtzigt (CDA) vindt het goed dat het ministerie deze stap zet. "Het laat zien dat in Nederland niemand boven de wet staat. Een belangrijk signaal voor de ouders, die jarenlang geleden hebben. Maar ook voor de vele ambtenaren bij de Belastingdienst die hun werk goed doen. We hebben hier bijna een jaar op aangedrongen, omdat de feiten en de gevolgen heel ernstig zijn."

Bart Snels van GroenLinks vraagt zich af waarom het zo lang heeft moeten duren."Wat heeft deze advocaat (Hendrik Jan Biemond, red.) in twee maanden wel tot deze conclusie gebracht waar het ministerie al een jaar mee bezig is en deze conclusie niet heeft getrokken?"

Ook VVD'er Helma Lodders wil graag weten hoe het kan dat er nu een aangifte ligt, terwijl er al lang onderzoek wordt gedaan. Ze is er "tevreden" over dat er aangifte is gedaan wegens knevelarij en beroepsmatige discriminatie. "Goed dat er een volgende stap wordt gezet." Ze hoopt dat er snel duidelijkheid komt voor de gedupeerden.

Volgens Steven van Weyenberg van D66 is het "een gitzwarte dag voor voor het vertrouwen in onze overheidsorganisaties". De Kamer wil dat de Autoriteit Persoonsgegevens snel met een rapport komt over etnisch profileren.

"De betrokken ouders wisten dit al die jaren al! Zelf zo vaak besproken met bewindspersonen. Altijd ontkend. Aangifte ambtsmisdrijf door staatssecretarissen is uitzonderlijk maar meer dan terecht. De onderste steen moet boven komen", twitterde Farid Azarkan in reactie op de aangifte.