De crisisjaren laten ook in de periode na 2018 hun sporen na. Jarenlang zijn inkomens beperkt of niet gestegen, terwijl goederen en diensten wel duurder zijn geworden. Gevolg is dat Nederlanders voor dezelfde euro fors minder kunnen consumeren.
Het economisch bureau van ING brengt dit in beeld in een donderdag verschenen rapport.
Nu hebben Nederlanders vergeleken met andere westerse landen niet extreem veel te klagen. Volgens de OESO valt, gemeten naar inkomen, 70 procent van de Nederlandse huishoudens onder de middenklasse. Dat is duidelijk hoger dan in andere OESO-landen.
Iets minder goed nieuws: het gaat nog wel een paar jaar duren voordat de koopkracht van Nederlandse consumenten weer op het niveau zit van voor de crisis. Met name bestedingsruimte voor leuke uitjes (dagjes pretpark, dierentuin, filmpje) laat nog wel even op zich wachten, verwacht het ING Economisch Bureau.
In euro’s hadden Nederlanders in 2017 zo’n 3 procent meer te besteden dan in 2008, maar ze konden daarvoor 9 procent minder goederen en diensten kopen door de gestegen prijzen.
De voornaamste oorzaak? Basisbehoeften als wonen, voedsel en zorg zijn een stuk duurder geworden.
Aandeel basisbehoeften in consumptie van huishoudens
Vergeleken met 2008 besteedden Nederlandse huishoudens in 2017 zo'n 5 procent meer aan basisbehoeften als wonen, voedsel en zorg. In de crisis ging iets meer dan een derde van het besteedbare inkomen op aan deze kostenposten, bijna 10 jaar later gaat het om ruim 40 procent.
Woonlasten nemen nog altijd de grootste hap uit de budgettaart. Nederlanders geven inmiddels bijna een kwart van de eigen consumptie uit aan wonen. In 2008 was dat nog bijna een vijfde.
De verhoging van de eigen bijdrage en de hogere behoefte aan zorg (hallo vergrijzing) zorgden ervoor dat dit ook een grotere kostenpost is geworden.
Bestedingen aan basisbehoeften en niet-basisbehoeften
Naast wonen en zorg zijn ook de boodschappen duurder geworden. De enige basisbehoefte die in 2017 minder budget van de Nederlandse huishoudens opslokte dan in 2008, is energie en water, berekende ING. De prijzen van bijvoorbeeld elektriciteit en gas bleven min of meer gelijk, maar we verbruikten er minder van.
Naast basisbehoeften onderscheidt het Economisch Bureau ook verschillende categorieën niet-basisbehoeften. Veel van die uitgaven bleven min of meer gelijk.
Vervoermiddelen, communicatie- en financiële diensten legden minder beslag op het huishoudbudget. Zo versturen we steeds minder brieven en wordt een internetverbinding steeds goedkoper. Financiële diensten zijn bijvoorbeeld verzekeringen. Ondanks dat die een stuk goedkoper werden, sloten we ze minder af.
Wat zijn de vooruitzichten?
De groei van de Nederlandse economie houdt nog wel even aan, verwacht het ING Economisch Bureau. Helaas kun je een euro maar één keer uitgeven en veel van je euro's zul je de komende jaren aan basisbehoeften moeten spenderen.
Voor dit jaar hakt de verhoging van het lage btw-tarief naar 9 procent er behoorlijk in. De prijzen van wonen, voedsel en energie stijgen naar verwachting ook in de komende jaren. Verder blijft zorg een aanzienlijk aandeel van je inkomen opslokken.
Normaal is het zo dat toename in inkomen en vermogen ervoor zorgt dat je meer pegels te besteden hebt in je vrije tijd. Of het nou is om een dagje te gaan varen, of om de Efteling onveilig te maken. De stijgende kosten van basisbehoeften zorgen er echter voor dat de financiële ruimte voor deze leuke dingen beperkt blijft.
Het Economisch Bureau van ING stelt dat het wel tot 2025 kan duren voordat Nederlandse huishoudens weer evenveel besteden aan goederen en diensten als in 2008. Evenveel geld hebben om leuke dingen te doen als in dat jaar kan zelfs nog wel langer duren.