De Britse premier Theresa May verloor woensdag een belangrijke Brexit-stemming in het Hogerhuis van het parlement. Het House of Lords stemde vóór een amendement om het Verenigd Koninkrijk ‘in een douane-unie’ te houden.
Met een overweldigende meerderheid namen de Lords het amendement aan: 348 tegen 225. Ee fors aantal van 24 Conservatieve Kamerleden ging tegen de partijlijn in en steundee het wetsvoorstel, waarmee het VK mogelijk deel blijft van de Europese douane-unie, ook na de Brexit.
Het amendement keert nu terug naar het Lagerhuis, dat er in alle waarschijnlijkheid in mei wederom over stemt. Ook daar heeft premier May te stellen met partijleden die tegen de Brexit zijn en eerder met de oppositie mee stemden in een poging om het vertrek uit de Europese Unie tegen te houden.
Brexit-ministerie is teleurgesteld
Het ministerie voor Brexit-zaken toonde zich ’teleurgesteld’ met de uitslag, maar uitte meteen ook kritiek op de opstellers van het amendement wegens de vage taal. “Dit amendement dwingt het VK niet om in een douane-unie met de EU te blijven, het vraagt ons om een duidelijke uitleg te geven in het parlement over de stappen die we genomen hebben.”
Formeel gesproken is dit correct, want het amendement vraagt de Britse overheid om ‘voor het parlement een verklaring af te leggen omtrent de genomen stappen in de onderhandelingen die het VK in staat stellen om gebruik te blijven maken van een douane-unie’. Voor dat het amendement spreekt van ‘een’ douane-unie – niet expliciet de huidige – stelt de overheid in staat om verschillende onderhandelingsresultaten met de EU voor te leggen als een adequaat resultaat.
Het Brexit-ministerie voegde er daarom aan toe: "We verlaten de douane-unie en zullen nieuwe en ambitieuze douane-verdragen afsluiten met de EU."
Binnen de vrijhandelszone kunnen goederen vrij reizen van de ene EU-lidstaat naar de andere. Import- en exporttarieven zijn verleden tijd. Volgens May's tegenstanders bij Labour is 'een lidmaatschap' voor het VK de 'enige realistische mogelijkheid' om belastingvrije toegang tot de EU te houden. Een dergelijke unie zou ook voorkomen dat er een grens verrijst tussen het Britse Noord-Ierland en de republiek Ierland. De grens is één van de grootste problemen in de onderhandelingen met EU.
May beschouwt een deal waarbij het VK lid blijft van de douane-unie 'kiezersbedrog' omdat het Londens bewegingsruimte voor eigen handelsverdragen enorm beperkt.
Stemming in Lagerhuis spannend
Het spannendste moment voor deze douanekwestie is voorlopig de stemming over het amendement in het Lagerhuis, waarschijnlijk voor de regionale verkiezingen in mei. Zeker tien Conservatieve Lagerhuisleden stemmen doorgaans met de oppositie mee in Brexit zaken - al zijn er ook Labour-leden die juist vóór de Brexit zijn.
Of May's regering het wetsvoorstel daar wel kan tegenhouden, zal volgens professor Anand Menon van denktank Changing Europe afhangen van de progressie in de onderhandelingen met de EU. "De regering zal twijfelaars bij de Conservatieven moeten overtuigen dat het 'maatwerk' kan krijgen in een nieuwe overeenkomst met de EU. Kortom: dat we niet in 'de' of 'een' douane-unie hoeven te zitten om te krijgen wat we willen."
Mochten EU-onderhandelaars een ijzige toon aanslaan over de Britse hoop op 'maatwerk', dan kan dat verhaal wel eens als een kaartenhuis in elkaar zakken. In een dergelijk scenario zal het lastig zijn voor May om de 'rebellen' in haar partij te overtuigen.
Desondanks kan de regering-May er ook nog steeds voor kiezen om het amendement min of meer naast zich neer te leggen. Aangezien de formulering 'een douane-unie' vaag blijft, kan May verschillende onderhandelingsresultaten met de EU presenteren als zijnde de zogenaamde douanesamenwerking waar ze nu al naar zegt te streven. Het amendement vereist immers niet dat het VK aan Brussel gebonden blijft onder de huidige regels.