Alweer enige tijd geleden verscheen een interessant rapport
van de Boston Consulting Group (BCG), een van ’s werelds grootste
adviesbedrijven. Volgens BCG wordt het westerse schuldenprobleem ernstig
onderschat. Aan draconische maatregelen is niet langer te ontkomen…

Drie soorten schulden

BCG stelt dat je eigenlijk moet kijken naar de totale schulden van een land
ten opzichte van de omvang van de nationale economie (bruto binnenlands
product, oftewel bbp). En dus niet enkel naar de overheidsschulden.

Nee, ook de schulden van huishoudens en bedrijven moeten meegerekend worden.
Griekenland bijvoorbeeld kent een enorme overheidsschuld. Maar met de
schulden van Griekse huishoudens en bedrijven valt het nogal mee.

Nederland daarentegen kent vergeleken met Griekenland een relatief lage
overheidsschuld. Maar hier hebben de huishoudens – vanwege onze
huizenmarktzeepbel – juist enorme schulden. Per saldo is de verhouding
tussen schuld en de omvang van de economie voor Nederland zelfs slechter dan
voor Griekenland of Italië!

Schuldexplosie

De onderzoekers van BCG wijzen in het rapport naar specialisten van de Bank
voor Internationale Betrekkingen. Die berekenden dat de totale schuld in het
westen – na inflatie – de afgelopen 30 jaar met een factor vier gegroeid is.
Uiteraard groeiden de westerse economieën in dit tijdsbestek zelf ook. Maar
als percentage van het bbp is nog altijd sprake van een verdubbeling van de
schuld.

Dit is onhoudbaar. BCG stelt dat de totale schuldquote van een land eigenlijk
niet meer dan 180 procent van het bbp mag bedragen. Anders vormen schulden
namelijk een rem op de economische groei. Overheden, bedrijven en
particulieren mogen in deze optiek elk maximaal 60 procent schuld hebben ten
opzichte van de omvang van het bbp. Alles daarboven - het schuldoverschot -
moet worden weggewerkt.

Hoe kom je van schuld af?

Een oplossing is uiteraard om zuiniger te leven en meer te sparen, om zo het
schuldoverschot af te betalen. Maar dat zal vanwege de omvang van de
schulden leiden tot een diepe recessie, sociale onrust en een lange periode
van lage groei.

Een andere oplossing is om de economische groei zelf aan te zwengelen. Maar
ook dat is met name in een vergrijzend, veelal weinig concurrerend Europa
bijzonder moeilijk.

Wellicht daarom dat politici aanvankelijk zullen aansturen op een andere
'oplossing' om van de schulden af te komen: inflatie. Maar ook dat heeft
nadelige gevolgen - vooral voor de middenklasse - zodra de inflatie ook maar
enigszins begint op te lopen.

Een radicaal plan...

De onderzoekers van BCG stellen zelf dan ook een vrij drastisch plan voor:
schulden moeten worden afgeboekt tot het niveau van maximaal 60 procent ten
opzichte van het bbp voor elk van de drie categorieën door binnen de
eurozone als geheel maar liefst 6.100 miljard euro 'af te boeken'.

Een probleem echter vormen de banken. Die hebben namelijk hoge leningen
uitstaan tegenover een relatief klein eigen vermogen. Wanneer op die
leningen ook maar minimaal moet worden afgeboekt is het eigen vermogen vaak
al snel weggevaagd. En dan is zo'n bank dus eigenlijk failliet. Alle grote
Europese banken worden in het BCG-voorstel dan ook genationaliseerd. Daarmee
zijn de bankschulden uiteraard niet opgelost maar enkel naar de overheden
verplaatst.

Om aan die 6.100 miljard euro te komen zou er een eenmalige belasting op
privévermogen moeten komen. Iedere Europeaan met een vermogen van meer dan
100 duizend zou in het voorstel ongeveer 34 procent van zijn privévermogen
moeten inleveren om de schulden in de hele eurozone tot een aanvaardbaar
niveau terug te brengen.

Schuld van de één, bezit van de ander

Overigens is dit voorstel minder extreem dan het lijkt. De schuld van de één
is immers het bezit van de ander. De schulden echter zijn inmiddels dermate
groot dat ze al niet meer volledig kunnen worden terugbetaald. Logisch
gevolg daarvan is dat de bezitters van vermogen nu reeds minder vermogend
zijn dan gedacht. Enkel realiseren ze dat zelf kennelijk nog niet.

Of het BCG-voorstel op korte termijn realiteit zal worden? Waarschijnlijk
niet. Maar daarmee blijft het schuldenprobleem dus gewoon bestaan en zelfs
groeiende. Eens echter zal door iemand de rekening betaald moeten worden...

Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett. Deze column is niet
bedoeld als individueel advies tot het doen van beleggingen.

Lees ook:

Meer
artikelen van Hendrik Oude Nijhuis

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl