- Moldavië stemde zondag nipt voor toetreding tot de Europese Unie. 50,5 procent van de bevolking wil EU-toetreding als doel in de grondwet opnemen.
- Moldavische instanties en de EU beschuldigen Rusland ervan 100 miljoen euro te hebben gestoken in het beïnvloeden van de verkiezingen.
- De pro-Europese president Maia Sandu kreeg tijdens de gelijktijdig gehouden presidentsverkiezingen de meeste stemmen. Wel is een tweede ronde nodig.
- Lees ook: Moldavië stemt over EU-lidmaatschap en ontluikend bedrijfsleven ziet daar wel wat in: ‘Het is echt een kans’
Een minieme meerderheid van 50,5 procent van de inwoners van Moldavië stemde zondag in een referendum voor toetreding van hun land tot de EU.
Dat blijkt uit door de kiescommissie van het Oost-Europese land bekendgemaakte resultaten, waarvan inmiddels alle stemmen geteld zijn.
Het gaat om precies 50,46 procent, dus een uiterst krappe meerderheid. Het ‘nee’-kamp krijgt 49,54 procent van de stemmen.
Iets meer dan de helft van de Moldaviërs stemde in deze verkiezing, waarmee de benodigde kiesdrempel van 33 procent ruim is gehaald. Peilingen voorafgaand aan de verkiezingen wezen op een royalere overwinning van het ‘ja’-kamp van soms 58- of zelfs 67 procent van de stemmen.
Moldavië geeft met deze uitslag desalniettemin aan dat het land wil dat toetreding tot de EU als doel in de grondwet wordt opgenomen.
Vervolgens kan het nog jaren duren voordat er daadwerkelijk sprake kan zijn van EU-lidmaatschap. Het land hoopt in 2030 lid te worden, nadat het in 2022 kandidaat-lid werd.
'Nee'-kamp leek aanvankelijk aan winnende hand
Zondagavond leek het er nog op dat Moldavië in een duidelijke meerderheid tegen EU-toetreding stemde. Met grofweg een vijfde van de stemmen geteld, leek het 'nee'-kamp aanvankelijk een royale overwinning te behalen van zo'n 58 procent tegenover zo'n 41 procent voor het 'ja'-kamp.
Zelfs toen er 97 procent van de stemmen geteld waren, stond het 'nee'-kamp nog op een krappe meerderheid van 50,1 procent van de stemmen, tegenover 49,9 procent voor de voorstanders.
De resultaten zijn sterk naar elkaar toegetrokken nadat meer stemmen geteld waren. Volgens analisten steeg het 'ja'-kamp in de resultaten, omdat tegen het einde van de tellingen vooral nog stemmen werden geteld van Moldaviërs die in een ander land wonen. Die zouden veelal pro-Europees zijn.
Dat de meerderheid van het pro-Europese kamp zo krap blijkt uit te vallen, zal EU-gezinde beleidsmakers echter niet helpen bij hun mandaat. Veel Moldavische regio's stemden in meerderheid tegen EU-toetreding. Zonder de stem van de diaspora had het 'ja'-kamp waarschijnlijk niet gewonnen.
Aan de andere kant: de uitslag lijkt een echo van dat andere EU-referendum, de Brexit. Indertijd, in 2016, stemde 52 procent van de Britten voor EU-uittreding van het land. Ook al was de overwinning voor de 'nee'-stem toen tevens miniem, het Verenigd Koninkrijk gaf er wel dergelijk gehoor aan en verliet de Europese Unie.
De Moldavische minister van Buitenlandse Zaken Nicu Popescu zei maandag dan ook over het verkiezingsresultaat: "Zelfs een marginale overwinning is nog steeds een overwinning."
De pro-Europese president Maia Sandu stelde na de uitslag op X dat de EU-krachten in haar land de eerste slag in een "moeilijk gevecht" hadden gewonnen.
Simultaan aan het referendum werden er zondag ook presidentsverkiezingen gehouden in Moldavië. Zittend president Sandu wist de meeste stemmen te behalen. Toch wist de president geen meerderheid te behalen, waardoor een tweede stemronde nodig is. Sandu staat op zo'n 42 procent van de stemmen.
Haar opponent, de socialistische Alexandr Stoianoglo, werd tweede met 26 procent van de stemmen. Stoianoglo deed het beter dan de peilingen aanvankelijk voorspelden. De socialist wil in tegenstelling tot Sandu dat Moldavië ook de banden met de Russen warm houdt.
Russische inmenging in verkiezingen lijkt ongekend
Sandu wees er zondagavond juist op dat groepen die "samenwerken met een buitenlandse partij" zich met de verkiezingen hebben bemoeid. Ze lijkt hierbij te wijzen op partijen die samenwerken met Rusland. Sandu gaf al eerder aan dat Rusland zich probeert te mengen in de verkiezingen. Ze betitelde de strijd in dit referendum als "onrechtvaardig".
Volgens Moldavische veiligheidsdiensten besteedde Rusland zo’n 100 miljoen euro aan de ondermijning van de verkiezingen in het Oost-Europese land.
Rusland betaalde al 130.000 Moldaviërs om tegen EU-integratie te stemmen, lieten de Moldavische autoriteiten eerder weten. Sandu stelt nu zelfs "duidelijk bewijs" te hebben dat het om 300.000 gekochte stemmen gaat. De BBC sprak zondag met een kiezer die op deze manier geld had gekregen.
Als de bewering van Sandu klopt, zou dat wijzen op gigantische fraude ter Russische zijde. Op een bevolking van nog geen 2,5 miljoen inwoners zou dan ruim een tiende van alle kiezers zijn omgekocht door de Russen. Dat de EU-stem in dat licht alsnog heeft gewonnen, is dan nog best een prestatie te noemen.
Een woordvoerder van de Europese Commissie bevestigt maandag dat er in de verkiezingen in Moldavië sprake was van niet eerder geziene Russische inmenging, meldt persbureau ANP. De commissie kwam aan zijn informatie "uit de eerste hand en via de lidstaten ter plaatse via hun ambassades".
Het Europees Parlement veroordeelde al eerder deze maand de inmenging van de Russen in de Moldavische verkiezingen.
Techsector overwegend pro-Europees
Het sentiment in de techsector in Moldavië is overwegend pro-Europees, signaleerde Business Insider Nederland afgelopen maand tijdens een bezoek aan het land.
"Voor Moldavische bedrijven kan het makkelijker worden zaken te doen over de grens" zei de pro-Europese softwareondernemer Andrey Vinitsky tegen Business Insider. "Perceptie doet ertoe; als Moldavië lid is van de EU, weten mensen uit andere EU-landen bij ieder Moldavisch product dat het gecheckt wordt en aan alle EU-standaarden voldoen"
“Zelfs pro-Russische mensen rijden hier rond in Europese auto’s”, zei creatief ondernemer Constantin Sharcov.