Heeft de waterstofauto een toekomst? We probeerden het uit

Het is wellicht het meest gehoorde argument tegen de elektrische auto op basis van batterijtechnologie: “Ja, maar waterstof is toch veel beter.” Daar valt natuurlijk wat voor te zeggen, want je kunt met een waterstofauto gewoon tanken, net als je met je huidige brandstofauto doet. Dat betekent dat je niet een half uur hoeft te laden, wat een van de grootste nadelen van de batterij-auto is. 

Maar los daarvan is er toch verrassend weinig dat in het voordeel van waterstof werkt. Ja, een waterstofauto is wat lichter dan een variant met batterijen, maar ook daar zijn grote verschillen en de ontwikkelingen gaan snel.

Ook merk je maar weinig van het verschil in gewicht tussen de twee typen auto’s, als je achter het stuur zit. Tenminste, dat ondervonden wij, toen we een paar dagen in de wereld van waterstof doken met de BMW iX5 Hydrogen. 

Voordat we verder gaan, is het handig om gelijk de olifant in de kamer te benoemen: de BMW is niet op de markt, en komt er ook niet. De iX5 waar we in reden, is er zelfs eentje van de vorige generatie X5. Het gaat hier om een testvoertuig dat BMW inzet om zien hoe de onderliggende waterstoftechnologie bij gebruik in de echte wereld presteert.

Over die prestaties kunnen we niet klagen. De elektromotor in de iX5 levert met zijn iets meer dan 400 pk meer dan voldoende slagkracht om de kolos voort te stuwen. En ook over de onderliggende technologie kunnen we weinig opvallends melden: die doet wat het moet doen.

Of laten we het anders zeggen: tijdens onze test ondervonden we geen problemen. Iets wat wel het geval had kunnen zijn met dit testvoertuig, want we kregen een specifieke briefing over hoe we veel voorkomende problemen konden verhelpen.

Eigenlijk was de hele ervaring vrij normaal te noemen. Als we buiten beschouwing laten dat we in een testauto reden, dan is op waterstof rijden eigenlijk 1-op-1 te vergelijken met het rijden op elektriciteit uit een batterij. Net als een accupakket, maakt de waterstofaandrijving geen geluid. Of tenminste niet een geluid dat we hebben opgemerkt.

Hoe werkt tanken met een waterstofauto?

Als het rijden op waterstof niet anders is, is het tanken dat dan wel? Om er voor de eerste rit zeker van te zijn dat het tanken goed zou gaan, kregen we een korte les ‘hoe waterstof te tanken’. Die bestond uit ‘druk op de tankknop op de deur in, wacht even en ga tanken als de auto zegt dat hij er klaar voor is’. 

In tegenstelling tot een reguliere brandstofauto kun je een waterstofauto niet zomaar tanken door de tankdop eraf te draaien en de slang erin te hangen. Er zijn dus wat meer stappen voor nodig, waarvan het prepareren van de auto er een van is.

Daarnaast is het zaak om de vulslang goed te bevestigen en te verankeren voordat het tanken begint. Waterstof wordt namelijk onder druk van 700 bar in de auto geperst en je wilt niet dat de vulslang waterstof onder hoge druk over je heen spuit, omdat hij van de auto losschiet.

Doorloop je een van deze stappen iets minder zorgvuldig en controleer je bijvoorbeeld niet goed of de slang stevig aan de auto verankerd is, dan is er nog geen man overboord. Bij onze eerste tankpoging zat de slang niet goed genoeg op slot en ervaarden we een kleine ‘plop’, waarna de vulslang op de grond viel. Zowel de auto als de pomp hadden de tankpoging direct stopgezet. Even resetten en het vullen kon probleemloos doorgaan.

Kortom: als je het een keer hebt gedaan, dan is het een koud kunstje. Over koud gesproken, bij het vullen van de hele tank (in ons geval vijf kilogram waterstof) is de slang wel erg koud bij het aanraken. Er zat een klein laagje ijs op.

Een groter probleem is het vinden van waterstoftankstations. Er zijn er maar weinig van en de routenavigatie er naartoe is niet feilloos. Om precies te zijn kun je nu bij 17 tankstations in Nederland terecht voor waterstof. Daar komen er in de nabije toekomst nog een handjevol bij. Dat maakt dat je goed moet plannen waar je naartoe gaat en wanneer en waar je gaat tanken. 

Wat kost tanken met een waterstofauto?

Nog een opvallende constatering: waterstof is duur, heel duur. In Nederland betaal je rond de 20 euro per kilo. De iX5 verbruikte gemiddeld 1,2 kilo per 100 kilometer, wat neerkomt op ongeveer 420 kilometer op een volle tank.

Zet daar de BMW iX tegenover, een vergelijkbare batterij-elektrische auto, en je ziet dat de iX op papier verder moet komen. De versie met het grootste accupakket van 105 kWh heeft een een actieradius van meer dan 600 kilometer (volgens de WLTP-cyclus). Ook is het voltappen van de iX aanzienlijk goedkoper. Bij de duurste (snel)laadoptie komt je uit op ongeveer 80 euro, bij een reguliere laadpaal op ongeveer 40 euro en bij een thuislader op nog minder.

Dat waterstof duur is, is niet gek. Er zijn nog maar weinig aanbieders en ook weinig afnemers. Mocht het aantal tankstations en voertuigen op de weg toenemen, dan is het aannemelijk dat de prijzen zullen dalen. Iets wat je bijvoorbeeld over de grens al ziet. In België kun je met een beetje geluk voor een tientje per kilo tanken en in Duitsland zijn er tankstations die 13 euro vragen. Daarmee wordt waterstof direct een aantrekkelijkere concurrent voor de batterij-auto’s.

Hoewel onze ervaring met waterstof vrijwel vlekkeloos verliep en we echt wel een toekomst zien voor de brandstof en de auto’s die erop rijden, voelde het - geheel tegen de verwachtingen in - toch niet alsof we een futuristische ervaring hadden gehad. Eerder het tegenovergestelde. Het voelde ouderwets om een elektrische auto bij een tankstation te moeten voltanken. 

Een van de grote voordelen van elektrische auto’s is dat je overal waar je komt (in Nederland) je auto aan een lader kunt hangen. Dat betekent dat als je dit met enige regelmaat doet, je eigenlijk nooit meer hoeft na te denken over een ‘volle tank’. Voor de dagelijkse ritten heb je immers altijd voldoende lading. 

Snelladen of snel tanken?

Het belangrijkste verschil tussen batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch komt vooral naar boven bij langere ritten. Dan is het inderdaad handig dat je binnen drie minuten weer 400 kilometer kunt tanken. Iets wat zelfs de snelst ladende batterij-elektrische auto niet haalt. Maar daarbij kun je je afvragen of het veel uitmaakt of je 15 minuten aan de snellader hangt en even de benen strekt, of dat je na drie minuten weer op de snelweg zit. 

Daarmee voelt het rijden op waterstof als iets dat meer nut heeft voor de grootverbruiker die daadwerkelijk aan tijd gebonden zit en zijn vrachtwagen niet uren aan een lader kan laten hangen. Hierbij komt niet alleen het voordeel van snel weer honderden kilometers verder kunnen rijden naar boven, maar is ook de gewichtsbesparing een substantieel pluspunt.

Dat neemt niet weg dat sommige consumenten de voorkeur zouden kunnen geven aan een waterstofauto. Er zullen altijd mensen zijn die door hun eisen langere laadtijden niet kunnen accepteren en dus de voorkeur geven aan het klassieke tanken. We zien waterstof een beetje als de diesel tussen de benzine-voertuigen. Uitermate geschikt voor lange afstanden, maar voor het gros van de consumenten onnodig.

LEES OOK: De Porsche Taycan 4 Cross Turismo: elektrische ‘sportwagen’ is van alle markten thuis, maar niet voor iedereen geschikt