Hans Wiegel gaat aan de slag als informateur in Zuid-Holland. Thierry Baudet zelf heeft de VVD-prominent gevraagd om een coalitie te smeden in de provincie waar Forum voor Democratie 11 zetels heeft behaald na de Provinciale Statenverkiezingen.
Wiegel gaat verkennende gesprekken voeren na de installatie van de nieuwe Statenleden, zo liet Rob Roos, FvD-fractievoorzitter in Zuid-Holland op Twitter weten.
Met Wiegel heeft Forum een politiek zwaargewicht ingezet, iemand die de Haagse mores door en door kent. Geen wonder: hij was van 1967 tot 2000 politiek actief, grotendeels op het Binnenhof, als Tweede Kamerlid, senator en minister van Binnenlandse Zaken. “De beste premier die Nederland nooit gehad heeft”, zei hij zelf in De Wereld Draait Door.
Ondanks de nodige drama’s in zijn leven is Wiegel een opgewekte verschijning die zijn politieke tegenstanders even vrolijk als scherp pareert. De mediagenieke VVD’er krijgt tot op de dag van vandaag dikwijls de lachers op zijn hand. En zijn oneliners worden nog altijd aangehaald.
Nu is Wiegel bereid de taak van informateur in Zuid-Holland op zich te nemen en millennials vragen zich misschien af: Wie is Wiegel? Dit zijn de 8 opvallende momenten uit zijn politieke carrière.
1. 'Mijn naam is Hans Wiegel'
Hans Wiegel (1941) maakt een snelle politieke opmars. Als zoon van een ondernemer - zijn vader was meubelmaker, binnenhuisarchitect en aannemer - krijgt hij begin jaren '60 een functie bij de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD. In 1965 wordt hij landelijk voorzitter en stormt twee jaar later de Tweede Kamer binnen. Daar ontpopt hij zich tot een raspoliticus en een behendig debater die gevat uit de hoek komt. De flamboyante VVD'er snoert tegenstanders regelmatig de mond met een kwinkslag.
Zo ook in 1976 op verkiezingscampagne voor de VVD in Nijmegen, waar leden van de Kommunistische Eenheidspartij Wiegel komen opzoeken. "Klootzak!", roept een van hen. Waarop Wiegel rustig antwoordt: "Fijn dat u zich even voorstelt! Mijn naam is Hans Wiegel." De quote is een eigen leven gaan leiden en komt ook in een versie waarin iemand 'hondenlul' roept.
2. De plaaggeest van PvdA'er Joop den Uyl
In de Tweede Kamer is Wiegel een gepassioneerd criticaster van PvdA-icoon Joop den Uyl die tussen 1973 en 1977 premier is. Wiegel verwijt de PvdA de boekhouding niet op orde te hebben, de socialisten geven volgens hem geld uit zonder te weten waar het vandaan moet komen.
Tijdens de campagne voor de Tweede Kamer-verkiezingen van 1972 slaat hij zijn tegenstander wederom met een oneliner om de oren: "Sinterklaas bestaat, daar zit-ie achter de tafel", zegt hij tijdens een verkiezingsdebat. Overigens citeert Wiegel het Sinterklaas-deel uit een rapport en voegt "daar zit-ie achter de tafel" toe.
Hoewel de VVD met Wiegel als lijsttrekker in 1972 zes zetels winst behaalt, wordt de PvdA de met 43 zetels de grootste. Na een langdurige formatie is het kabinet-Den Uyl een feit.
3. Een samenzweerderig etentje met Dries van Agt - de restaurantfoto is geboren
Niet alleen politiek maar ook qua karakter is de vrolijke Wiegel een tegenpool van de veel serieuzere Den Uyl. De VVD'er kan het dan ook veel beter vinden met CDA'er Dries van Agt die er rustig op los host tijdens carnaval.
Als de PvdA in 1977 de Tweede Kamerverkiezingen wint, lijkt het voor de hand te liggen dat de socialisten gaan regeren. Maar Wiegel en Van Agt, die in het kabinet-Den Uyl dikwijls in de clinch lag met de PvdA-leider, zien andere mogelijkheden.
De twee worden gefotografeerd in het chique Haagse etablissement Le Bistroquet. Het Vrije Volk plaatst de foto met de kop 'Waarover spraken zij?'. Dat wordt duidelijk als een VVD-CDA-kabinet wordt gevormd met Van Agt als premier en Wiegel als minister van Binnenlandse Zaken. De PvdA is met de grootste fractie voor vier jaar gedoemd tot de oppositiebankjes.
Het broeierige beeld van de partijleiders dat ogenschijnlijk bij toeval is geschoten, wordt beroemd. Maar later zou blijken dat de foto geënsceneerd is: Wiegel had de fotograaf getipt.
Scènes met etende politici in restaurants worden daarna nog dikwijls afgedrukt, al dan niet dankzij een tip, als symbool voor politieke onderhandelingen. Wiegel liet zich opnieuw aan een restauranttafel fotograferen met Thierry Baudet.
Ook schuift hij wekelijks met Dries van Agt aan in het programma Splinter in de Politiek, van de huidige JOVD-voorzitter Splinter Chabot.
4. Wiegel verliest zijn vrouw en barst in huilen uit tijdens een debat
In 1980 slaat het noodlot toe: Wiegels eerste vrouw Jacqueline (Pien) Frederiks komt op 26-jarige leeftijd om het leven bij een auto-ongeluk. Het verlies van de moeder van zijn twee kinderen is nog vers als de VVD'er in 1981 op verkiezingscampagne gaat.
Tijdens Avro's Vragenvuur wordt hem een vraag gesteld over de uitkering voor weduwnaars, waarop Wiegel in huilen uitbarst. Joop den Uyl die naast zijn opponent zit, troost hem met een vaderlijke hand op zijn arm. Het is emotie-tv avant la lettre, maar Avro legt de uitzending stil uit piëteit met de VVD-lijsttrekker.
Twee jaar later trouwt Wiegel met Jacquelines oudere zus Marianne. De tragiek wil dat ook zij om het leven komt bij een auto-ongeluk in 2005.
5. Hans Wiegel gaat de provincie in en wordt het 'orakel uit Ljouwert'
De VVD verliest het verkiezingsjaar 1981 twee zetels en Van Agt 2 wordt gevormd met CDA, PvdA en D66, een kabinet dat bij lange na de eindstreep niet haalt en al na acht maanden demissionair wordt.
Wiegel gaat de Provinciale Statenverkiezingen van 1982 in als lijsttrekker en boekt een monsterzege. De VVD is in één klap na de PvdA de grootste partij van het land. Maar de Tweede Kamerverkiezingen die later dat jaar plaatsvinden, laat Wiegel over aan zijn opvolger Ed Nijpels.
Twee weken na de Statenverkiezingen trouwt hij zijn Marianne en zegt hij Den Haag na 15 jaar vaarwel. Wiegel wordt Commissaris van de Koningin in Friesland waar hij tot 1994 blijft. Toch laat hij de landelijke politiek niet helemaal los. Zijn ongevraagde adviezen aan Nijpels leveren hem de bijnaam 'het orakel uit Ljouwert' op en tijdens zijn Friese periode wordt regelmatig gespeculeerd over een comeback als VVD-leider. Zelfs als premier.
In 1986 weigert hij een ministerspost in het kabinet-Lubbers 1. De Friese staten weigeren hem te laten gaan. Voor de verkiezingen van 2002 had Pim Fortuyn Wiegel gepolst voor het premierschap in een regeringscoalitie van LPF, VVD en CDA, zo onthulde Wiegel later.
6. Hij stort het kabinet in een crisis tijdens de 'Nacht van Wiegel'.
Die terugkeer in de landelijk politiek komt er wel in 1995, als Wiegel een Eerste Kamer-zetel inneemt. De VVD is dan met D66 en de PvdA onderdeel van Paars, onder leiding van PvdA-premier Wim Kok.
Het ziet ernaar uit dat D66 een lang gekoesterd kroonjuweel door het parlement kan loodsen: het correctief referendum waarmee burgers besluiten van de regering kunnen voorkomen of terugdraaien.
Omdat het een grondwetswijzing betreft, moet het parlement twee keer zijn goedkeuring geven en daartussen moeten verkiezingen hebben plaatsgevonden. In de tweede stemronde moet zowel de Tweede als Eerste Kamer met twee derde meerderheid vóór stemmen.
Dat gebeurt, bijna. Op 18 mei 1999 staat de regeringscoalitie voor de laatste hindernis: de Eerste Kamer moet overstag gaan.
Mogelijk obstakel is de Bende van Vijf: een club van vijf VVD-senatoren, waaronder Wiegel, die in de eerste lezing al tegen het wetsvoorstel hadden gestemd. Premier Kok en VVD-fractievoorzitter Hans Dijkstal zetten alles op alles om de neuzen van hun partijgenoten in de senaat de goede kant op te krijgen. Het lijkt erop dat die zich inderdaad achter het voorstel van coalitiegenoot D66 scharen.
Maar rond half twee 's nachts valt de D66-droom in duigen. Na 16 uur debatteren blijkt Wiegels neus onwrikbaar, waardoor de coalitie een stem tekort komt voor de benodigde twee derde meerderheid. Wiegel is de enige VVD-senator die tegen het correctief referendum blijft.
"(..)Voorstanders beschouwen het referendum als een aanvulling op de vertegenwoordigende democratie, sinds jaren grondslag van ons parlementair en politiek stelsel. Maar rondziende in onze kring moet ik zeggen dat daar ook de oprechte overtuiging leeft dat het referendum een aantasting is van dit stelsel (...)", motiveert hij zijn beslissing.
Paars II is getackeld, het ziet een belangrijk onderdeel van het regeerakkoord sneuvelen en lijdt door de opgevoerde druk enorm gezichtsverlies. Het kabinet dient zijn ontslag in maar de bewindslieden komen hier snel op terug na een geslaagde lijmpoging, met als pleister op de wond het raadgevend referendum dat niet grondwettelijk geregeld hoeft te worden.
7. Internet doet zijn intrede - digibeet Wiegel kan er niets mee
De overheid is er nog niet in geslaagd alle Nederlanders mee te krijgen in de digitale vaart der volkeren. Een van de achterblijvers is Hans Wiegel, die helemaal niets opheeft met het wereldwijde web.
Waar het gros van de Nederlanders 24/7 online is en zo nu en dan wat tegen een spraakcomputer roept, is Wiegel gewapend met pen, papier en een Nokia. Ergens ligt wel een iPad te verstoffen maar de VVD'er heeft geen computer in huis en doet ook niet aan pinnen.
Wiegel is digibeet en voelt zich er goed bij, meldt hij in zijn handgeschreven Telegraaf-column die hij naar zijn secretaresse faxt zodat zij het stuk naar de redactie kan mailen. Het is lekker rustig en bovendien blijft de 'privacytsunami' hem bespaard.
Zo heeft hij tijd om nog een sigaartje op te steken, terwijl de digitale revolutie voorbij raast. Zijn Twitter-account is dus niet van hem, al had de oneliner in de bio best uit zijn mond kunnen komen: "Alle tweets op persoonlijke titel. Maar niet die van Hans."
8. Informateur in Zuid-Holland
Thierry Baudet mag volgens Wiegel dan 'te ongedurig zijn om ooit premier te worden', diens Forum voor Democratie is wél de grote winnaar tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart 2019 - en wordt daarmee de grootste partij in de Eerste Kamer.
In drie provincies wordt FvD de grootste, onder andere in Zuid-Holland. Wiegel gaat in die provincie onderzoeken welke meerderheden mogelijk zijn. Hij neemt daarin graag het voortouw, zegt hij daags na het verzoek, al moeten de andere provinciale partijen dat ook plezierig vinden.
Dat blijkt geen probleem: de fractievoorzitters op het Provinciehuis in Den Haag zijn het erover eens dat hij 'zeer geschikt is' om de eerste gesprekken te voeren. De enige teleurstelling bij sommige partijen is dat Forum het niet ziet zitten om naast Wiegel ook PvdA'er Job Cohen aan te stellen als informateur.
Het is niet de eerste keer dat de VVD'er optreedt als informateur. In 2011 deed hij het al in Noord-Brabant, ook na de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Afgelopen jaar stond hij aan de wieg van het Haagse stadsbestuur, op verzoek van ex-PVV'er Richard de Mos.
Lees meer over Nederlandse politici:
- Baudet streeft Wilders voorbij op rechts – ze willen beiden een Nexit, maar zitten niet op één lijn wat betreft immigratie
- Thierry Baudet wil premier worden, maar droomt van leven als huisman
- De pijlsnelle opkomst van Jesse Klaver, de man die het kabinet in de tang kan nemen
- De bliksemcarrière van Rob Jetten, de ‘groene radicalo’ die nu wil dat miljonairs meer belasting betalen
- De opkomst van Mark Rutte – hoe de protegé van Ivo Opstelten nu zijn derde kabinet leidt