Europa lijkt nu echt richting groeiherstel te gaan. Maar het is niet handig als de Europese Centrale Bank bij de eerste tekenen van een opleving al weer zuiniger begint te klinken, stelt Han de Jong.

Het heeft veel geduld gevergd, maar eindelijk worden de groeiprognoses naar boven bijgesteld. De ECB, de Bundesbank en de Britse Office for Budget Responsibility (OBR) kwamen vorige week met hogere ramingen voor 2014. Een nieuwe trend?

Economen lopen met hun prognoses vaak niet vóór maar achter op de conjunctuur. Wanneer de economie consequent vaart wint of juist verliest, stellen de economen hun groeiprognoses naar boven of beneden bij, afhankelijk van de zoveelste reeks goede of slechte cijfers.

De interessantste fase van de conjunctuurcyclus is de omslag. Als economen hun groeiprognoses niet langer naar beneden maar naar boven bijstellen, dan is er iets positiefs gaande. Ik heb al (veel) eerder dit jaar voorspeld dat economen hun prognoses, na een zeer lange periode van steeds neerwaartse bijstellingen, later in 2013 weer zouden optrekken. Dat moment is nu dan eindelijk aangebroken.

De ECB heeft haar groeiprognose voor het bbp van de eurozone vorige week verhoogd ten opzichte van de prognose van september, zij het met een schamele 0,1 procent. De Bundesbank heeft haar prognose voor de Duitse BBP-groei verhoogd met 0,2 procent, en de OBR voorziet voor de Britse economie in 2014 zelfs extra groei van 0,6 procent.

Laten we hopen dat dit de opmaat vormt voor een lange periode van opwaartse bijstellingen.

ECB klinkt wisselvallig

Mario Draghi maakte op de persconferentie van de ECB vorige week bekend dat de centrale bank haar beleidskoers niet verandert. Daarmee klonk hij minder verruimingsgezind dan de markten hadden verwacht of gehoopt. Een groot contrast met vorige maand, toen de ECB de markten verraste door de rente te verlagen.

De markten waren vorige week dan ook teleurgesteld. Volgens mij had ECB-president Draghi ten minste een poging kunnen en moeten doen om verruimingsgezinder te klinken. Mijn redenen daarvoor zijn simpel.

De inflatie ligt onder het streefcijfer van de ECB en dat blijft volgens haar eigen prognoses ook de komende twee jaar zo.

De geldgroei neemt af: M3 is in oktober met 1,4 procent gegroeid vergeleken met een jaar eerder gegroeid, eind vorig jaar was dat nog 3,5 procent. Ooit hanteerde de ECB zelfs een ‘referentiewaarde’ van 4,5 procent. Het lijkt mij dus niet overdreven te stellen dat ook de geldgroei bij de doelstelling achterblijft.

De kredietgroei aan niet-financiële bedrijven is zelfs negatief, dat mag je toch wel ‘achterblijven’ noemen. De economische groei trekt weliswaar aan, maar veel stelt dat nog niet voor en in de economie is duidelijk sprake van onderbenutting van de capaciteit. De groei blijft dus ook achter.

Daar komt bij dat de naar handel gewogen wisselkoers van de euro zo’n 8 procent is gestegen, vergeleken met een jaar eerder. Dit moeten we toch als onwelkome monetaire verkrapping beschouwen.

Geldsituatie te krap

Volgens mij laten al deze factoren geen andere conclusie toe dan dat de geldsituatie te krap is. Misschien moeten we de renteverlaging van vorige maand eerst de kans geven volledig door te werken, maar ik snap niet waarom de ECB-president de ene maand meer als een duif klinkt dan verwacht en de volgende maand juist minder.

Als een negatieve rente niet echt een optie is en een obligatieaankoopprogramma lastig is, waarom probeert hij de euro dan niet wat omlaag te praten? Dat doen de anderen immers ook allemaal! Nu blijkt dat Draghi de euro zelfs omhoog heeft weten te praten!

Nu kan de ECB ter verdediging aanvoeren dat de inflatie, de geldgroei en de kredietgroei niet bij de doelstelling achterblijven omdat er te weinig geld op de markt is, maar omdat het monetaire transmissiemechanisme niet goed werkt.

Als de ECB dat denkt, dan moet ze bepalen of ze er iets aan kan doen. Iets zoals het Britse funding for lending-programma zou men kunnen proberen. Niets doen is in ieder geval ongewenst.

Han de Jong is hoofdeconoom van ABN Amro. Meer columns: zie het blog van Han de Jong.
Tips, vragen of reacties? Mail redactie op [email protected]

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl