- Groene waterstof kan de energietransitie een flink zetje in de rug geven, mede omdat deze energiedrager gewonnen kan worden uit overschotten van wind- en zonne-energie.
- Als vorm van duurzame energie kan groene waterstof bijdragen aan de reductie van CO2-uitstoot.
- Toch zijn er nog veel hobbels op de weg, blijkt uit een analyse van experts van ABN Amro.
- Lees ook: Megafabriek voor groene waterstof op komst in Rotterdam
Groene waterstof kan een grote rol spelen bij de energietransitie, melden analisten van ABN Amro in een maandag verschenen rapport. Wel levert het Europa mogelijk uitdagingen op, omdat het klimaat voor de benodigde hernieuwbare energie om waterstof te produceren hier niet optimaal is.
Waterstof wordt gezien als een energiedrager die op vele manieren een rol kan spelen in de energietransitie, onder meer als brandstof voor bijvoorbeeld bussen, schepen en vrachtwagens. Ook kan waterstof worden toegepast bij industrieën waarbij veel hitte nodig is, zoals de staalindustrie.
Waterstof is op aarde niet vrij beschikbaar, maar moet worden gewonnen uit bijvoorbeeld aardgas of door watermoleculen te splitsen in zuurstof en waterstof. Hiervoor is energie nodig.
Afhankelijk van het soort energie dat wordt gebruikt om waterstof te verkrijgen, kan sprake zijn van ‘groene’ waterstof (opgewekt met hernieuwbare bronnen) of grijze waterstof (opgewekt met behulp van fossiele brandstoffen). Producenten die hierbij hun CO2 afvangen, kunnen hun waterstof door laten gaan als ‘blauw’.
Groene waterstof, waarover de analisten van ABN Amro schrijven, komt tot stand met behulp van duurzaam opgewekte elektriciteit, uit bijvoorbeeld zonne- of windenergie. Water wordt hierbij met stroom omgezet in water- en zuurstof, zonder dat er CO2 vrijkomt. Dit proces, ook wel elektrolyse geheten, kan volgens ABN Amro een antwoord bieden op de vele stroomoverschotten die er in Nederland ontstaan door de opkomst van hernieuwbare energie.
Op dagen dat de zon bovengemiddeld schijnt, wordt er soms meer energie opgewekt dan er opgeslagen kan worden. Gebruik je wat van deze overtollige energie om groene waterstof te produceren, dan los je een deel van dit probleem op, is het idee.
Ook kan opgeslagen waterstof als energiebron fungeren op dagen dat er juist weinig energie uit zonnepanelen en windmolens komt, omdat het bijvoorbeeld windstil is en bewolkt.
Noord-Afrika mogelijk grootste handelspartner EU
Toch speelt het verhaal van groene waterstof zich niet uitsluitend binnen de landsgrenzen af. ABN Amro wijst erop veel van de hernieuwbare energie voor groene waterstof in de toekomst uit landen kan komen waar bijvoorbeeld het hele jaar door de zon schijnt of waar het steevast waait.
Zonnige Noord-Afrikaanse landen, zoals Egypte, zouden hierdoor weleens een gunstige positie op de internationale markt voor groene waterstof kunnen verkrijgen, verwacht de bank. Al wordt de sector naar verwachting niet zo groot als die van de fossiele brandstoffen, toch zou er volgens ABN Amro zoiets kunnen ontstaan als "waterstofdiplomatie".
Voor Europa zijn de kaarten minder goed geschud, omdat de zon simpelweg minder hard en frequent schrijnt op het continent. De EU wil in 2030 10 megaton aan groene waterstof produceren en 6 megaton importeren.
Het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie verwacht dat Noord-Afrikaanse landen de belangrijkste handelspartners in groene waterstof zullen worden voor de Europese Unie.
Om een florerende internationale handel in groene waterstof op poten te zetten, is er volgens de analisten van ABN Amro nog wel een duidelijk onafhankelijk keurmerk nodig. Omdat zo'n certificering nog ontbreekt, dreigt een situatie van greenwashing, waarbij producenten zich groener voordoen dan zij in feite zijn.
Groene waterstof biedt oplossing voor klimaatprobleem
De G7-club van zeven vooraanstaande industriële landen lanceerde afgelopen jaar een eigen actieplan voor een versnelde ontwikkeling van groene waterstof, The Hydrogen Action Pact geheten. Europa, dat deelneemt aan de G7, gaf afgelopen jaar ruim 2 miljard dollar uit aan hernieuwbare energie, meldt ABN Amro.
Dit jaar is de verwachting dat Europa bijna 4 miljard dollar investeert in schone brandstoffen, onder meer aan groene waterstof.
In de strijd tegen klimaatverandering kan groene waterstof een helpende hand bieden. De energievorm kan 6 procent van de cumulatieve wereldwijde CO2-emissies tot en met 2050 verminderen om zo tot een netto nul-CO2-uitstoot te komen, aldus het Internationaal Energie Agentschap (IEA).
Dat is nodig ook, want uit een rapport van het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) uit april blijkt dat de wereld nog lang niet op koers is om in 2050 klimaatneutraal te zijn.
Groene waterstof voor de energietransitie
Lange tijd werd aardgas in Europa gezien als overgangsbrandstof in de energietransitie. Volgens de analisten ABN Amro is dit paradigma aan het verschuiven, als gevolg van de stijging van gasprijzen door de oorlog in Oekraïne en het wegvallen van Rusland als grootleverancier van aardgas.
Groene waterstof lijkt nu in toenemende mate de positie als overgangsbrandstof over te nemen, waarmee Europa zowel zijn energiezekerheid op orde kan krijgen als zijn klimaatdoelen kan behalen.
Onderstaande tabellen van het economische bureau van de bank laten zien dat Europa de komende jaren extra zal investeren in projecten voor elektrolyse, nodig voor de winning van groene waterstof. Hierdoor zal de productiecapaciteit in de EU toenemen.
Als al deze projecten - waaronder de bouw van een megafabriek in Rotterdam - worden gerealiseerd, zal de capaciteit voor groene waterstof in Europa volgens het IEA de komende zeven jaar, cumulatief gezien, met wel 34 procent toenemen.
Meerdere hobbels op de weg voor groene waterstof
Markttechnisch zijn er nog wel enkele hobbels op de weg naar een wereld vol groene waterstof, signaleren de analisten van ABN Amro.
Welke sectoren krijgen bijvoorbeeld straks als eerste toegang tot groene waterstof: de industrie of juist het transport? De branche die als winnaar uit deze strijd komt, zal door lagere energiekosten een concurrentievoordeel kunnen behalen ten opzichte van andere branches. Dat kan zorgen voor scheve gezichten.
En dan is het nog het punt van financiering. Om de techniek grootschalig uit te rollen, zijn forse investeringen nodig. Het probleem, volgens ABN Amro, is dat financiering van groene waterstofprojecten momenteel veelal uit overheidshanden komt.
Institutionele beleggers zoals pensioenfondsen en alternatieve investeerders - waaronder venture capitalists - houden zich volgens de bank nog wat op de vlakte. Zij vinden het marktperspectief nog onzeker en houden niet van het idee dat ze ergens voor de lange termijn in moeten investeren.
Toch zal er op de een of andere manier meer geld uit de markt moeten komen, aldus de bank. De voortekenen dat durfinvesteerders hun geld in ieder geval groener zullen beleggen, zijn er wel degelijk.
Uit Europees onderzoek onder ruim vijfhonderd grote beleggers van afgelopen maand blijkt dat startups met een duurzaam profiel in trek zijn. Zeven op de tien investeerders wenst van jonge bedrijven informatie te ontvangen over hun duurzaamheidsbeleid.
En terwijl de wereldwijde financieringsmarkt voor startups afgelopen jaar als een pudding in elkaar zakte, wisten startups in bijvoorbeeld CO2-technologie ruim een half miljard dollar meer klaar te spelen bij geldschieters dan het jaar ervoor.