Gemeenten zijn verplicht om burgers de kans te geven om gratis te trouwen. Maar de mogelijkheden zijn de afgelopen jaren behoorlijk versoberd en de verschillen tussen gemeenten zijn erg groot. Waar kun je het best terecht? En wat mag je verwachten?
Een gemiddelde trouwdag kost rond de 15.000 euro. Van dit bedrag vloeit minimaal 400 euro naar de gemeentekas voor de huwelijksvoltrekking. Dat kan oplopen tot wel 1.000 euro.
Veel jonge koppels kunnen dat niet betalen of ze besteden hun geld liever aan een uitgebreid feest dan aan het zetten van hun handtekening in het stadhuis. Zij kunnen ervoor kiezen om kosteloos in het huwelijk te treden.
Gemeenten zijn sinds 1897 verplicht om dit aan te bieden: in kleinere gemeenten minimaal eenmaal per week en in gemeenten boven de 10.000 inwoners minimaal twee keer.
Van die mogelijkheid wordt gretig gebruik gemaakt. Zo gretig, dat veel gemeenten de afgelopen jaren hebben gesneden in de faciliteiten en het aantal aangeboden momenten. Voor hen is een huwelijksvoltrekking namelijk een behoorlijke kostenpost.
Business Insider was benieuwd hoe gemeenten hiermee omgaan en heeft de mogelijkheden voor gratis trouwen voor de tien grootste steden en nog enkele middelgrote steden (Arnhem, Nijmegen, Assen en Enschede) en twee willekeurige dorpen (het Noord-Brabantse Boxtel en het Overijsselse Dinkelland) onder de loep genomen.
Hieruit blijkt dat de verschillen behoorlijk groot zijn. Bij de ene gemeente mogen slechts twee getuigen aanwezig zijn, terwijl elders 24 gasten welkom zijn. En terwijl je in de ene gemeente in een trouwzaal terecht kan, moet je in een andere stad je jawoord geven aan de balie van het stadhuis. We zetten de overeenkomsten en verschillen hieronder voor je op een rij.
Gratis trouwen: dat moet vaak op maandag
Wie gratis wil trouwen moet dat aan het begin van de week doen. Maandag is bij gemeenten de favoriete dag. De helft van de zestien onderzochte gemeenten kiest daarvoor: Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Tilburg, Almere, Breda, Assen en Amersfoort.
Eindhoven, Amsterdam, Boxtel, Arnhem en Groningen voltrekken hun gratis huwelijken op dinsdag. In Dinkelland kun je op zowel maandag- als dinsdagmorgen trouwen. Groningen en Enschede tot slot kiezen voor de woensdag.
Wie gratis wil trouwen moet vroeg uit de veren, want vrijwel alle gemeenten plannen de gratis huwelijken in de vroege ochtend in. Het meest matineus is Enschede, waar je bruidsparen zich al om 8.30 uur moeten melden. Alleen in Amersfoort en Arnhem vindt het huwelijk 's middags plaatsvindt.
In de meeste gevallen is voor gratis huwelijken slechts een half uur ingepland, wat ruimte biedt aan maximaal twee huwelijksvoltrekkingen per week: het wettelijk minimum. Rotterdam heeft er de meeste tijd voor ingeruimd: drie uur.
Lange wachttijden
Omdat de mogelijkheden om gratis te trouwen beperkt zijn - zoals gezegd meestal slechts twee huwelijken per week - gelden er in de meeste steden lange wachttijden. Deze lopen uiteen van vier maanden (Amsterdam) tot negen maanden (Eindhoven). Enig geduld is dus geboden, als je voordelig uit wil zijn.
Wat kun je verwachten?
De tijd dat het gratis huwelijk een kopie was van een huwelijk met ceremonie, maar dan op de maandagochtend, is voorbij. Toespraken en muziek kun je vergeten. In de meeste gevallen sta je binnen tien tot vijftien minuten weer buiten. Zelf de trouwambtenaar uitkiezen is er ook niet bij: je moet het stellen met wie op dat moment beschikbaar is. Hierin verschillen de gemeenten niet van elkaar.
Anders is het met de locatie. In sommige gemeenten, zoals Amersfoort en Arnhem mag je terecht in een trouwzaal. In andere gemeenten geef je je waarwoord in een andere, soberder ruimte. Het meest formeel is Groningen, waar de huwelijksplechtigheid letterlijk is verworden tot een administratieve aangelegenheid aan het loket.
Een fotograaf is in veel gevallen wel toegestaan. Informeer hier vooraf naar, om onaangename verrassingen te voorkomen.
Aantal gasten varieert enorm
De grootste verschillen zijn te zien in het aantal gasten dat de huwelijksvoltrekking mag bijwonen. Amsterdam is het meest royaal: bruidsparen mogen 24 gasten meenemen, inclusief vier getuigen.
Dat staat in schril contrast met Denk Haag, Tilburg, Almere, Amersfoort, Eindhoven en Groningen, waar naast het bruidspaar uitsluitend getuigen welkom zijn. In de laatste twee gemeenten is dat zelfs beperkt tot maximaal twee getuigen.
Roterdam, Den Haag en Nijmegen zitten hier tussenin, met maximaal tien genodigden.
Soms verplicht ingezetene
In de meeste steden komen ook niet-ingezetenen in aanmerking voor een gratis huwelijk. Sommige andere steden, waaronder Eindhoven, Nijmegen en Amersfoort, stellen als voorwaarde dat minimaal een van beiden daar moet wonen.
Budgethuwelijk: zelfde voorwaarden, hogere prijs
Om stellen die op de centen letten tegemoet te komen, bieden gemeenten ook budgethuwelijken zonder ceremonie aan. De voorwaarden zijn veelal gelijk aan die van gratis trouwen. Alleen is het aantal keuzemomenten wat uitgebreider, waardoor je niet uitsluitend op maandagochtend terecht kan en ook de wachttijd meestal wat korter is.
Hier hangt wel een prijskaartje aan, dat enorm uiteenloopt, van 81 euro (Tilburg) tot 212 euro (Enschede).
Kwijtschelding voor lage inkomens
Sommige steden, waaronder Groningen, Enschede en Arnhem bieden inwoners met een laag inkomen wel de mogelijkheid tot kwijtschelding van de kosten voor een huwelijksvoltrekking. In sommige gevallen kun je in dat geval gebruik maken van een normale ceremonie, mét toespraken en muziek. Zo wordt het ja-woord toch een stukje feestelijker.