Een Nederlandse leverancier leverde producten aan een Duitse afnemer. Partijen raken in een juridisch conflict verwikkeld. Maar welke rechter is bevoegd om het geschil te beslechten? Advocaat verbintenissenrecht Hidde Reitsma legt uit.
De Hollandse leverancier had in verband met onbetaalde facturen de Duitse afnemer gedagvaard voor de rechtbank Overijssel. De Duitse afnemer stelt echter dat de rechtbank onbevoegd was om kennis te nemen van het geschil.
Volgens de afnemer was er geen zogenaamd ‘forumkeuzebeding’ tussen partijen overeengekomen, wat zoveel betekent dat beide partijen niet hadden afgesproken voor welke rechter geschillen zouden worden voorgelegd.
Omdat dat niet het geval was, gold volgens de Duitse gedaagde in deze zaak de hoofdregel dat een gedaagde partij moet worden opgeroepen voor het gerecht van zijn vestigingsplaats. En dat was in dit geval de rechter in Duitsland.
De hoofdregel is inderdaad dat een partij moet worden opgeroepen voor de rechter van de lidstaat alwaar de gedaagde partij woont. De vraag in deze zaak is echter of er sprake is van een uitzondering op deze hoofdregel.
Uitzondering op hoofdregel: forumkeuzebeding
De regel dat de rechtszaak wordt gevoerd in de vestigings- of woonplaats van de gedaagde geldt niet als beide partijen zijn overeengekomen dat ze geschillen bij een bepaalde rechter zullen neerleggen: het forumkeuzebeding. Het forum was de plek waar in de Romeinen rechtspraken, vandaar de term. Maar hoe leg je een dergelijk beding vast en wanneer geldt het?
1. bij een schriftelijke overeenkomst;
2. in een vorm die gebruikelijk is in de handelswijze tussen partijen;
3. in een vorm die in de internationale handelspraktijk gebruikelijk is.
Algemene voorwaarden leverancier van toepassing?
In deze specifieke zaak verwijst de Nederlandse leverancier naar door hem gehanteerde algemene voorwaarden waarin een keuze is gemaakt voor de rechter te Zwolle. De rechtbank merkt echter op dat de algemene voorwaarden nooit aan de afnemer ter hand zijn gesteld.
De leverancier heeft enkel op facturen verwezen naar het bestaan van deze algemene voorwaarden. Dit is volgens de rechtbank onvoldoende om te spreken van een “vorm die gebruikelijk is in de handelswijze tussen partijen”.
Over de laatste wijze waarop een forumkeuze kan worden overeengekomen, in een “vorm die in de internationale handelspraktijk gebruikelijk is”, heeft de afnemer zich nog niet kunnen uitlaten. De rechtbank houdt de zaak aan zodat de afnemer hierop kan reageren. Het blijft aldus nog even spannend of de Nederlandse rechter bevoegd is.
Voorkom bevoegdheidsgeschillen: regel goed de forumkeuze
Bevoegdheidsincidenten zoals in deze zaak zijn kostbaar en tijdrovend. Helemaal als je aan het eind van de rit wordt verwezen naar een rechter in bijvoorbeeld Duitsland. Dan moet je de zaak opnieuw aanhangig maken.
Nederlandse bedrijven doen er daarom goed aan een duidelijke forumkeuze te maken. Het beste zou zijn om in ieder individueel contract een dergelijk beding op te nemen. Maar een beding in de algemene voorwaarden kan ook voldoende zijn, mits de algemene voorwaarden (en dus de forumkeuze) bekend zijn bij de wederpartij. Stuur daarom altijd een exemplaar van je voorwaarden aan (nieuwe) klanten. Hiermee kunnen vertragingen in procedures worden voorkomen.
idde Reitsma is advocaat bij AMS Advocaten waar hij zich onder meer bezig houdt met het ondernemingsrecht en het faillissementsrecht en verbintenissenrecht.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl